Parochie Onze-Lieve-Vrouw Lichtaart

Zandkapel

Laatste aanpassing op maandag 22 mei 2023 - 9:31

De Zandkapel is van april tot oktober elke dag open van 09.00 u tot 18.00 u.

Kapel Onze-Lieve-Vrouw in 't Zand of Zandkapel

De Zandkapel van Lichtaart, gelegen Poederleesteenweg, werd gebouwd in 1688 op een kruispunt van wegen. De hoofdweg Poederlee-Lichtaart was er toen nog niet, maar de verbindingsweg van Herentals naar Turnhout slingerde zich hier door de zandbergen. De Lichtaartse straatnamen Zandstraat en De Bergen verwijzen nu nog naar die oorspronkelijke ligging.

Deze eenvoudige stenen kapel bevat een merkwaardig portiekaltaar. Het schilderij in deze altaarportiek stelde aanvankelijk de naastenliefde of caritas voor. Het is een kopie gemaakt naar een oorspronkelijk werk van Antoon Van Dyck. Op het originele werk staat de vrouw afgebeeld met één ontblote borst. Een moeder die haar kind de borst geeft, was in de 17de eeuw het symbool bij uitstek van naastenliefde. Omdat die symboliek in het landelijke Lichtaart in latere eeuwen iets te werelds overkwam, werd de borst bedekt en zo werd dit kunstwerk betiteld als Lievevrouw met kind.

Op het altaar bevindt zich, in een glazen kastje, een beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Loreto. Het werd in 1674 meegebracht uit het Italiaanse Recanata door abt Franciscus Diericx van de Sint-Michielsabdij te Antwerpen. Deze geestelijke beleefde in 1688 zijn laatste levensdagen in het gasthuis van Herentals en schonk het beeldje aan een dame aldaar. Wellicht door toedoen van de toenmalige deken Flamen belandde het in de Zandkapel van Lichtaart. Op de ommezijde van het beeldje staat een Latijnse tekst die vertaald als volgt luidt: "Afbeelding van de Moeder Gods, gemaakt in de stad Recanata uit aarde van de stal van Bethlehem, vermengd met slijk uit het dal van Josaphat, heeft het miraculeus beeld van Loreto geraakt in het huisje van Nazareth." Op deze wijze hebben de makers van het beeldje letterlijk de band gelegd tussen het begin en het einde van Gods aardse heilsplan. De stal van Bethlehem verwijst immers naar de geboorte van Jezus. De vallei van Josaphat is volgens sommige tradities de plaats waar het Laatste Oordeel zou plaats hebben of waar Maria begraven werd.

Wie uitgebreid wil kennismaken met deze kapel en een stukje Lichtaartse parochiegeschiedenis, kan terecht in het boek: 'Lichtaart (1670-1730) en zijn Zandkapel' van Vic Peeters, uitgegeven door de Heemkundige Kring Kasterlee-Lichtaart-Tielen.