B-cyclus veertiende zondag door het jaar

COMMENTAAR BIJ DE LEZINGEN

Jean Bastiaens

Alles is genade

 Laten we beginnen met te kijken naar de lezing van Paulus. De goede man is sowieso al te vaak het kind van de rekening in onze zondagssamenkomsten. Hij komt weinig aan bod, terwijl het toch een bijzonder originele en inspirerende denker is. En bovendien kan hij ons van alles vertellen over zaken die wij tegenwoordig met de term ‘kerkopbouw’ aanduiden: hoe gemeenschappen begeleiden in processen van verandering? Het is verbazingwekkend hoe weinig er teruggegrepen wordt naar Paulus bij het nadenken over ons veranderend parochielandschap!

Paulus zal zich vaak moeten verantwoorden voor zijn geloofsgemeenschappen. Sommigen menen dat hij de titel van ‘apostel’ niet waard is, daar hij toch de eerste leerlingen van Jezus heeft vervolgd. Paulus zal dit laatste nooit ontkennen, maar hij zal zich beroepen op een uitzonderlijke roeping door GOD, die hem Jezus heeft geopenbaard. Paulus heeft Jezus ‘gezien’ – en dat ‘zien’ heeft van hem een ander mens gemaakt. Bovendien is Paulus rijk getalenteerd, hij is een echt genie. Hij spreekt verschillende talen, hij is een uitstekend Schriftgeleerde – geschoold door Gamaliël –, hij kan schrijven als de beste, is retorisch onderlegd, hij kent zowel de Joods-Palestijnse leefwereld als de Joods-Hellenistische en heidense leefwereld. Wanneer je zo getalenteerd bent en bovendien een visioen hebt mogen schouwen dat je hele leven heeft veranderd, dan bestaat het gevaar dat je jezelf op den duur hoger inschat dan realistisch en wenselijk is. Want Paulus heeft natuurlijk ook zo zijn karakter, hij kan zich laten gaan, is gevoelig, en soms ook trots en dus lichtgeraakt. In zijn confrontatie met de Jezusbeweging in Korinte, door hemzelf gesticht, heeft hij het nodige meegemaakt! Paulus was eerlijk genoeg om in geval van moeilijkheden en conflicten ook naar zichzelf te kijken. Maar als het moest, spaarde hij ook de ander niet.

Achteraf bezien heeft Paulus een bijna bovenmenselijk werk verricht, weliswaar in nauwe samenwerking met heel veel medewerkers. Paulus kende zijn waarde, en wist dat hij niet onder moest doen voor Petrus of voor Jakobus, de ‘broeder des Heren’. In de lezing van deze zondag horen we Paulus nadenken over zichzelf, over zijn roeping en zending, over de ‘kracht’ die hem door de Geest verleend is om zo veel tot stand te brengen. Paulus spreekt over een ‘doren’ die hem in het vlees is gestoken, en die ondanks herhaalde gebeden niet van hem wijkt. Gelukkig weten we niet wat Paulus daarmee precies bedoelt – daarvoor is het vermoedelijk een te persoonlijk gegeven. We hoeven het ook niet te weten. Waar het om gaat is dat Paulus zich realiseert dat deze ‘doren’ een blijvende beproeving is in zijn leven. Deze beproeving houdt hem met de twee voeten op de grond. Hij is ook maar een mens, en dus iemand die evenzeer faalt als elk ander mens. De doren in het vlees houdt bij Paulus het besef wakker ‘dat hij genoeg heeft aan Zijn genade’ en dat ‘kracht juist in zwakheid volkomen wordt’ – twee prachtige zinnen waarmee ieder van ons zijn voordeel kan doen. Hoe moeilijk onze zwakheid dikwijls ook te accepteren is – hoe of waarin deze zwakheid zich ook uit –, het oriënteert ons sterker op Christus, die voor ons en omwille van ons geleden heeft en gestorven is. De beproeving wordt zo een anker waarmee we ons des te vaster aan Christus kunnen hechten – als dat geen paradox is! En zo kan Paulus eindigen met die ontzagwekkende woorden die je bijna niet durft uitspreken omdat het om zo’n tere waarheid gaat: ‘Als ik zwak ben, dan ben ik sterk’!

De eerste lezing uit Ezechiël en de evangelielezing van deze zondag hangen samen. In het evangelie horen we een thema dat al eerder bespeeld werd: Jezus’ verhouding tot zijn eigen verwanten. Hier worden de ‘verwanten’ uitgebreid tot heel de stad Nazaret. Jezus doet buitengewone dingen, zijn stadsgenoten erkennen dat, maar juist daarom nemen zij aanstoot aan Hem. Want ze denken dat Jezus zich boven hen verheft, terwijl Hij in hun ogen ook de gewone jongen van het huis van de timmerman blijft. Het is een vorm van afgunst, die zoals zo vaak een nivellerend effect heeft: laat niemand het wagen zijn kop boven het maaiveld uit te steken! Jezus weet wat er in hen omgaat. Bij heel wat andere mensen hebben zijn woorden ‘geloof’ gewekt: zij hebben wel ingezien dat Jezus spreekt en handelt uit de kracht van GOD. Maar zijn stadsgenoten blijven gevangen in de eigen vooroordelen. En zo kan Jezus daar ook geen wonderen verrichten. Want een wonder veronderstelt een onbevangen geest en kan alleen geschieden aan wie innerlijk de wapens van het verzet heeft neergelegd.

Printvriendelijke versie van de lezingen en het commentaar