B-cyclus zesde Paaszondag

COMMENTAAR BIJ DE LEZINGEN

– Jean Bastiaens –

Niet wij hebben God liefgehad, maar Hij heeft ons liefgehad!

Wat is de naam van GOD? Zijn naam is JHWH, en die naam is onuitspreekbaar. Waarom is de naam onuitspreekbaar? Omdat de naam een lege plek is die wij niet definitief mogen opvullen met onze fantasieën en droombeelden over GOD. Want Hij is de Andere, de Enige, en Hij zegt: maak van mij geen afbeelding, maak van mij geen afgod. Want de GOD van Abraham, Isaak en Jakob is een God die met zijn volk meegaat. En daarom mogen we zijn naam vervangen door iets dat we wel kunnen uitspreken: IK-ZAL-ER-ZIJN gaat met ons mee! Zo is het geopenbaard aan Mozes en aan het volk.

Vandaag geeft de lezing uit de eerste Johannesbrief ons een verdere ontvouwing van het geheim van de Godsnaam. Want, zo schrijft Johannes: GOD is liefde. Natuurlijk was GOD dit vanaf het eerste begin! Maar dankzij de openbaring van Jezus kunnen we dit met des te meer vertrouwen zeggen.

Wat wil dat zeggen, dat GOD liefde is? Wat is het wezen van deze liefde? Ignatius van Loyola geeft aan het einde van zijn boekje over de Geestelijke Oefeningen twee richtlijnen mee die de leerling van Jezus kan helpen om tot de ware liefde te komen: 'Ten eerste: de liefde moet zich meer uiten in daden dan in woorden. Ten tweede: de liefde bestaat in wederzijdse mededeling. (...) Heeft de een kennis, eer of rijkdom, dan zal hij die geven aan wie ze niet heeft, en zo zal ook de ander doen jegens hem.' (annotatie 230-231) Liefde wordt dus kenbaar in relatie.

Het is precies over die relationele dimensie van de Liefde dat Johannes schrijft. Op een kloostermuur in Frankrijk heb ik deze zin boven de ingang gebeiteld zien staan en sindsdien nooit meer vergeten: 'Hierin bestaat de liefde: niet wij hebben GOD liefgehad, maar Hij heeft ons liefgehad.' En deze liefde heeft een nieuwe kleur gekregen in de openbaring van de Zoon.

Het Johannesevangelie cirkelt rond het geheim van de liefdesrelatie die zijn waarborg vindt in de persoon van Jezus. Zoals Mozes op een uitzonderlijke wijze door GOD was bemind (Deuteronomium 34,10), zo geldt dit eens te meer voor Jezus. Dankzij Jezus worden wij opgenomen in een nieuw bestaan dat gekenmerkt wordt door leven-in-relatie. In deze relatie zijn er twee woorden die naar voren springen: gelijkwaardigheid en intimiteit. De gelijkwaardigheid komt tot uitdrukking in het feit dat Jezus de relatie tussen Hem en zijn leerling(en) benoemt in termen van vriendschap, en niet in termen van heer en dienaar. De intimiteit wordt uitgedrukt met de woorden 'Ik heb u alles meegedeeld', en ook: 'Dit zeg ik u opdat mijn vreugde in u moge zijn en uw vreugde volkomen moge worden.'

We weten allemaal wel uit ervaring dat het leven-in-relatie niet vanzelf gaat. Het vraagt om volharding, om engagement, om vergevingsgezindheid, om zelfkennis en zo verder. Dat geldt uiteraard ook voor wie kiest voor een leven in Jezus en in zijn liefde. Maar telkens mogen we teruggaan naar de bron, wat er ook gebeurd is, om aan die bron te ontdekken dat GOD liefde is en dat ons bestaan aan die bron telkenmale hernieuwd kan worden. Onze relaties met elkaar – in alle mogelijke graden en intensiteiten – kunnen verdiept worden wanneer we ze meenemen naar die bron, die lege plek: GOD die liefde is.

Wie zich laat vinden door Jezus en zich als vriend aanvaard weet, wordt ook gezel: hij/zij wordt mee opgenomen in de zending van Jezus, in een avontuur dat ongekend en telkens nieuw is. Hij vraagt ons 'op tocht te gaan' en vruchtbaar te zijn.

De eerste lezing van deze zesde paaszondag maakt zichtbaar welk avontuur Petrus is gegaan. Hij had nooit gedacht dat het leven van Jezus als de Levende – de Verrezene – hem zo ver zou brengen op ongebaande wegen. Gelukkig had hij de Schriften nog als leidraad! In een visioen krijgt Petrus de opdracht om dieren te slachten en te eten die 'verwerpelijk of onrein' zijn (Handelingen 10,14). Dit visioen moet hem voorbereiden op het tweede Pinksteren dat ophanden is: de doop van de niet-Jood Cornelius, die nota bene een centurio is van de Italiaanse cohort. Het avontuur dat Petrus is aangegaan als vriend en gezel van Jezus, brengt hem nu tot een nieuw en eigenlijk bevrijdend inzicht, namelijk dat 'ieder die Hem vreest en het goede doet, Hem welgevallig is.' GOD is liefde – voorbij alle grenzen!