C-cyclus zesde Paaszondag

COMMENTAAR BIJ DE LEZINGEN

Jean Bastiaens

De dynamiek van het voorlopige

De drie lezingen van deze zesde paaszondag vormen een mooi triptiek, waarbij de tweede lezing in het centrum staat en de eerste lezing en het evangelie een omringende functie krijgen. De tweede lezing, uit het boek Openbaring, bevat namelijk het aangrijpende visioen van het nieuwe Jeruzalem. De heilige stad daalt uit de hemel neer en is een en al schittering. De muren van de stad bevatten twaalf poorten, verspreid over de vier windrichtingen, en boven deze poorten staan de namen van de twaalf stammen van Israël. De poorten worden bewaakt door engelen, eveneens twaalf in getal. Wanneer men dan de heilige stad binnengaat, blijken twaalf grondstenen de structuur van de plaats te markeren. Op deze stenen staan de namen van de twaalf apostelen van het Lam. Het volk van het eerste verbond en het volk van het vernieuwde verbond wonen daar samen in die stad, voor hen is deze heilige plaats bestemd. Dit nieuwe Jeruzalem heeft niet langer een tempel van node om daar de heilige Naam van GOD te laten wonen. Want ‘GOD zelf is haar tempel’, en zijn Aanwezigheid maakt het licht van zon of maan overbodig. En ook het Lam werpt een warme en lichtende gloed over de bewoners van deze stad.

Johannes heeft het visioen gezien, het is voor hem een pakkend beeld geworden, de basis van een diepgeworteld besef dat deze wereld toekomst heeft en bestemd is voor een ondefinieerbaar geluk. Laten we het visioen in onze liturgie de plaats geven die het toekomt. Gelukkig is de lector die het visioen voor de aanwezigen tot leven mag wekken.

De lezing uit het boek Handelingen en de evangelielezing helpen om het visioen te aarden. In beide lezingen speelt de heilige Geest een welbepaalde rol. In het evangelie zegt Jezus aan zijn leerlingen de bijstand van de heilige Geest toe: ‘Hij zal u alles leren en u alles in herinnering brengen wat ik u gezegd heb.’ Die Geest krijgt bij Johannes de naam Parakleet, dat wil zeggen dat Hij doet wat een goede advocaat doet: een mens bijstaan, ondersteunen, en voor hem ten beste spreken. Jezus vertrekt naar zijn Vader, en dat is niet alleen goed, maar ook noodzakelijk, want anders kan Hij de Parakleet niet sturen. Die heilige Geest zal de leerlingen van toen en ook ons vandaag helpen om het woord van Jezus te onderhouden en het te vervullen. Jezus moet heengaan, opdat ook wij in beweging komen. Daarom betekent het Griekse woord voor ‘Geest’ drie dingen: adem, wind en geest, de drie scheppende krachten die het nieuwe bestaan van de Jezusvolgeling in beweging houden.

De eerste lezing getuigt van die beweging: want de gemeenschap van Jezusvolgelingen groeit, en Paulus en Barnabas zijn in staat geweest om met succes het goede nieuws van het Koninkrijk van GOD te verspreiden. Ze bezaten de vrijmoedigheid en de innerlijke vrijheid om het evangelie te brengen op ongekend terrein, hoewel het uitgangspunt van hun verkondiging altijd de synagoge bleef. Elke groei brengt ook pijnen met zich mee, en zo hoeven we niet verbaasd te staan wanneer er sprake is van onenigheid over de te volgen koers. Volgens enkele Joodse Jezusvolgelingen uit Judea zouden niet-Joden die tot geloof gekomen zijn en opgenomen willen worden in de gemeenschap, ook besneden moeten worden. Want de besnijdenis geldt van oudsher als het teken van het verbond, het toebehoren aan het verbond en aan het volk van het verbond. En wie besneden is, neemt ook heel de Tora op zich. Maar dit bracht de niet-Joodse volgelingen in grote problemen, vooral op het gebied van de omgangsvormen, zodat Paulus en Barnabas voor deze nieuwe gelovigen een andere inplanting voorzagen. Het leidt tot een intens conflict, waar men niet zomaar uit geraakt. Het wijze besluit wordt genomen om de kwestie – die het hart van het verkondigingswerk raakt – voor te leggen aan het college van apostelen en oudsten in de moedergemeente, dat wil zeggen in Jeruzalem. De eigenlijke bespreking is uit de lezing weggesneden, we springen van hoofdstuk 15 vers 2 meteen naar vers 22. Maar we vernemen het besluit, en dat luidt: ‘De heilige Geest en wij (!) hebben namelijk besloten u geen zwaardere last op te leggen dan het strikt noodzakelijke.’ En dat strikt noodzakelijke heeft betrekking op het zich onthouden van afgodendienst, van moord, van ontucht en – omwille van de tafelgemeenschap – van niet ritueel geslacht vlees. Met deze nieuwe regeling kunnen allen vrede nemen, voorlopig toch. Want er zullen nog nieuwe uitdagingen komen, en nieuwe problemen zullen zich melden. Maar wie het visioen van de heilige stad Jeruzalem voor ogen blijft houden, weet dat elke regeling voortaan in het licht van de dynamiek van het voorlopige staat – krachtens de heilige Geest!