Feest van de HH. Petrus en Paulus (A-, B- en C-cyclus)

COMMENTAAR BIJ DE LEZINGEN

– Jean Bastiaens –

Bevlogen leiderschap

Dit jaar valt het feest van de heilige Petrus en Paulus op een zondag. Een buitenkans om de twee 'zuilen' van de Kerk in het licht te plaatsen. Simon Petrus was de apostel die een echte bindfiguur was voor de veelheid van kerkgemeenschappen in de eerste eeuw. Iedere evangelist schreef voor zijn eigen achterban, maar in elk evangelie komt Simon Petrus bovendrijven als een van de belangrijkste, zo niet de belangrijkste apostel. Dat geldt zelfs voor de gemeenschap waarin het Johannesevangelie ontstond en voor wie de 'beminde leerling' als oorspronkelijke getuige een zeer fundamentele betekenis had. Het feit dat we spreken over 'de twee zuilen' heeft te maken met het feit dat Paulus zelf zegt dat in Jeruzalem was afgesproken – onder het toeziend oog van Jakobus, het hoofd van de moederkerk in Jeruzalem – dat Simon Petrus de leiding op zich nam voor de verkondiging onder de Joden en Paulus voor de verkondiging onder de niet-Joden, dat wil zeggen de 'heidenen' (Galaten 2, 7-9).

Paulus was een uitermate charismatische persoonlijkheid. Hij wist mensen te boeien, te raken, te overtuigen. Hij was een en al passie voor het evangelie, zonder daarbij zijn verleden als 'vervolger van de Jezusbeweging' te willen ontkennen. Hij was wie hij was: ook een apostel, zoals 'de twaalf', zij het de minste onder de apostelen, ja zelfs een 'misbaksel' (1 Korintiërs 15, 8). Paulus was open en rechttoe rechtaan, een man met wie je kon praten. Hij wist heel goed dat zijn eigen levensgang een bewijs was van het feit dat 'alles genade' is. Het woord 'genade' krijgt in zijn brieven dan ook een bijzondere plaats en een bijzondere betekenis.

In de tweede lezing kijkt Paulus – of beter gezegd, een leerling die in zijn naam schrijft – terug op zijn leven. Paulus is zijn Heer Jezus consequent nagevolgd. Hij schrok niet terug voor ontbering, voor gevangenschap, voor vervolging, voor smaad. Altijd had hij het beeld van Jezus voor ogen. Die Jezus, die hij nooit persoonlijk had ontmoet, was voor hem de Levende, die door GOD verhoogd was na een rusteloos leven van totale inzet en dienstbaarheid. In het boek de Handelingen van de Apostelen schetst Lucas Paulus bijna als een tweede Jezus, zoals hij dat trouwens ook met Petrus en met Stefanus doet. Inderdaad, Paulus was zozeer verenigd met de Levende, dat hij kon zeggen dat hijzelf niet meer leefde, maar dat Christus in hem leefde (Galaten 2, 20). In de terugblik van de tweede lezing horen we Paulus op een ontroerende manier zeggen: „Ik heb de goede strijd gestreden, de wedloop voleind, het geloof bewaard." Dit is een devies dat iedere christen zich kan eigen maken en het zijn woorden die iedere christen op zijn sterfbed hoopt te spreken.

Petrus was eveneens een sterke persoonlijkheid, dat laten de teksten over hem toch uitschijnen. Hij was een visser, anders dan Paulus een 'ongeletterde' (Handelingen 4, 13), iemand die geen hogere Tora-studies had gedaan, maar die wel door en door een gelovige Jood was. Hij is een werkman met een bevlogen karakter. Hij houdt oprecht van Jezus, vanaf het eerste uur, en wil Jezus behoeden voor zijn ondergang. Maar in dat streven komt hij ook in conflict met Jezus, juist wanneer het gaat over de manier waarop Jezus zijn messiasschap wil invullen. Bij Petrus hollen de gedachten sneller dan zijn benen dragen kunnen. Maar hij houdt vol, hij volgt een echte leerschool bij Jezus waarin zelfs de verloochening hem niet klein kan krijgen. Integendeel, wanneer Jezus eenmaal is gestorven en verschenen als de Levende, staat er een nieuwe Petrus op, die – hoewel ongeletterd – een vurige verkondiger wordt van de blijde boodschap. Het is de heilige Geest die hem daarbij zal leiden.

In de evangelielezing zijn we getuige van de messiasbelijdenis van Simon Petrus. Het gebeurt in Caesarea van Filippus, bij de bronnen van de Jordaan, op een afgelegen plek. Daar durft Simon het hoge woord uit te spreken, namelijk dat voor hem Jezus de lang verwachte messias van Israël is.

Jezus prijst Simon om dit inzicht en verbindt er een zaligspreking en een belofte aan. Die eenvoudige Simon, de zoon van Jona, heeft volgens Jezus een waarachtig woord gesproken. Het lijkt wel of Simon Jezus ter plekke tot de messias heeft aangesteld. Jezus straalt en geeft op zijn beurt aan Simon een nieuwe naam die eigenlijk ook een titel is: 'Gij zijt Petrus, de steenrots waarop Ik mijn Kerk zal bouwen.' In het Grieks staat voor Kerk het woord ekklèsia, dat 'vergadering van geroepenen' betekent. In die vergadering zullen én Jood én heiden hun plaats krijgen. Het heeft dus nog niet de betekenis die helaas later aan 'Kerk' gegeven zal worden, in oppositie namelijk met 'synagoge'. Simon wordt Petrus, en als zodanig krijgt hij de bevoegdheid in handen om die kerkgemeenschap te leiden, om besluiten te bekrachtigen, om Schriftinterpretaties geldig te verklaren, om afgedwaalde schapen weer te verzoenen met de gemeente. Een hele verantwoordelijkheid.

Printvriendelijke versie van de lezingen en het commentaar