Catechese is een verzamelnaam voor verschillende vormen van verkondiging. Denken we maar aan de initiatiecatechese, de vormselvoorbereiding, de permanente catechese, doopcatechese,….
De inspiratie voor de nieuwe kijk op catechese komt uit het Directorium, de nieuwe gids voor de catechese uit 2020. Het boek richt zich tot alle betrokkenen in de verschillende catechesevormen.
‘Alles begon met God’, ook in de catechese, in de verkondiging. God wil zich aan de mensen laten kennen. Ons geloof draait rond communicatie, van God naar ons toe en vanuit de Kerk naar alle mensen, waarbij het laatste in wisselwerking staat met het eerste. Het is een echo van Gods woord dat naar ons allen toekomt.
Catechisten staan in de lijn van de profeten. Zij worden geraakt door het Woord, nemen het in zichzelf op en geven het dan door. Het is belangrijk dat we luisteren, dat we het gezegde in ons opnemen, er blij van worden en dit dan verkondigen. Gods woord is onze houvast. We moeten het beschermen, koesteren en delen. Ook al is het niet evident en is er weinig openheid… net als in de tijd van de profeten.
Het doel bij alle vormen van de catechese is een volwassene, een jongere of een kind naar Jezus brengen. De drijfveer om dit te doen is door God gevonden te worden en een antwoord te geven.
De eerste zorg van de catechese is een ontmoeting met Jezus mogelijk maken. De bedoeling is niet zomaar een oppervlakkig contact. Iemand leren kennen betekent je leven willen delen met hem. Jezus zegt: “ Kom en zie”. Heel belangrijk daarbij is dat je als catechist daarbij daadwerkelijk meegaat, de weg ernaartoe toont. Denken we maar aan het dankbare gevoel dat je hebt in een grootwarenhuis wanneer iemand echt met je meegaat om het product te tonen waar het staat.
Dat is eigenlijk wat catechisten zouden moeten doen. Niet uitleggen dat het geloof een artikel is, maar zeggen dat je meegaat en toont hoe en waar Hij te vinden is.
Als parochie zouden wij ons moeten omkeren naar kinderen, naar ouders, naar iedereen die nieuwkomer is. Het vraagt een grote inspanning om naar hun verlangens, vragen en twijfels te luisteren en dan vol overgave en enthousiasme te kunnen zeggen: Kom, en zie hoe wij liturgie beleven en toon de weg.
Het kerygma in ons geloof is een korte verwoording van wat er met Jezus is gebeurd, in zijn dood en in zijn verrijzenis, in het paasmysterie en wat dat voor ons betekent. Het kerygma drukt uit hoever Jezus is gegaan om zich aan ons te tonen en om ons te vinden. Het is minder een kwestie van woorden. Jezus komt meer in het licht door de persoon die over hem spreekt en dat overtuigend doet. Het is het leven en de uitstraling van de catechist dat raakt. Als we er in slagen om te spreken en te handelen vanuit ons hart en kunnen luisteren naar wat gevraagd wordt, dan zijn we geloofwaardig.
Ons geloof is soms klein en wankel, we voelen ons te jong, te oud, niet geschikt,… om catechese te geven of te volgen. God legt die kritiek naast zich neer. Hij kijkt anders naar ons. Hij roept ons en wij kunnen antwoorden.
Het directorium spoort ons aan om Gods eigen pedagogie te volgen. Dit betekent catechese geven op de wijze zoals God het doet. Jezus doet iets met de mensen, zet iemand in de kijker en gaat dan in dialoog met de persoon en/of de menigte. Beetje bij beetje en met veel geduld en respect voor de andere maakt Hij zijn boodschap duidelijk. Denken we maar aan de verschillende parabels. We staan niet altijd open voor het geloof, in Jezus tijd niet en nu niet. We staan soms voor een gesloten deur, maar met veel respect en geduld komt die deur soms op een kiertje te staan. En dat is wat een catechist tot een catechist maakt. Op overtuigende en geloofwaardige manier Gods boodschap overbrengen. Heel belangrijk hierbij is de manier van leven van de catechist. Een catechist is leraar en vriend terzelfdertijd en moet op vriendschappelijke wijze kunnen omgaan met de nieuwkomer. Door die vriendschapsband laat je zien dat je respect hebt en dan kunnen deuren opengaan.
Bij een doopsel, communie of huwelijk komen mensen in contact met de kerk. Het is aan ons om hen een gastvrij en deugddoend onthaal te bieden. Niet alleen via een website, maar ook persoonlijk contact. Laat hen een gezicht zien. Het is onze taak om hen op een gelovige manier aan te spreken. Het is normaal dat er twijfels bij hen zijn. Onze overtuiging en onze houding moeten die twijfels doen verdwijnen. Dat zal niet in één keer lukken. Geef hen de nodige tijd om op eigen ritme mee te stappen. Dit traject mag gerust een liturgisch jaar duren. Luister echt naar hen en heb oog voor wat er bij hen leeft. Laat hen mee proeven van wat ons boeit, ook op zondag. Christen ben je niet alleen, daar heb je gemeenschap voor nodig. Ieder van de gemeenschap heeft als taak de nieuwkomer te verwelkomen. Dit kan al simpelweg door een vriendelijk woord, een warm onthaal. Mensen moeten zich bij ons thuisvoelen zodat ze het gevoel meenemen naar huis en er zo ook aan de keukentafel over geloof gesproken wordt. Dit kan op creatieve wijze door bv vormelingen een vragenlijstje mee te geven, een puzzel of hen iets te laten knutselen thuis.
Catechese is een uitdaging. Als parochiegemeenschap vinden we van onszelf dat we het goed doen, maar we moeten onszelf durven bevragen. Het niet laten bij het oude maar steeds bijschaven. Dit vraagt een grote inspanning, veel moed en tijd. Maar het is de moeite waard !
(Nicole Verstraeten)