1 januari 2019 wordt een memorabele dag in Sint-Pieterskapelle en in de federatie Middelkerke-Spermalie. Op die dag houdt de parochie Sint-Petrus op te bestaan en wordt de kerk niet meer gebruikt voor de eredienst. Het einde van 800 jaar wel en wee …
Jonkvrouw Gela
De geschiedenis van Sint-Pieterskapelle start rond 1200 in het gehucht Honkevliete, ongeveer op de plaats waar vandaag de dorpskom zich bevindt. Daar bezat de adellijke dame Gela een groot landgoed. Vermoedelijk in 1196 bouwde de vrome jonkvrouw met eigen middelen en met de toestemming van de bisschop van Doornik op haar domein een kapel voor haar en haar familie, het huispersoneel en de werkmannen en hun gezinnen, die als dijkdelvers de moerassige grond moesten inpolderen. De toestemming van de bisschop laat vermoeden dat het om een ruime kapel ging met een altaar, waar mis gelezen werd.
Pauselijke bul anno 1200
Enkele jaren later besloot Gela kloosterlinge te worden en in haar kapel een religieuze gemeenschap voor vrouwen op te richten. Ze vroeg daarvoor via de bisschop van Doornik de steun en bescherming van niemand minder dan van de paus. Het was toen het derde jaar van het pontificaat van paus Innocentius III, één van de machtigste en invloedrijkste pausen in de geschiedenis. De bede van Gela werd verhoord! In een pauselijke bul van 4 augustus 1200 beloofde Paus Innocentius III haar die bescherming.
‘Daarom, beminde dochter in Christus, willigen wij uw rechtmatig verzoek in en nemen wij onder de bescherming van de H. Petrus en onder onze bescherming de kapel, die jij, ter ere van de heilige Petrus met de toestemming van onze eerbiedige broeder, bisschop van Doornik, in wiens bisdom de kapel gelegen is, op eigenkosten nieuw hebt opgericht, en waarin jij, na verzaking van de verblinding van de wereldse pralerij, je hebt voorgenomen de Heer te dienen naar de gewoonte van de religie, alsook al de goederen heden in het bezit van de kapel, of die ze in de toekomst op rechtmatige wijze met Gods genade mogelijk zal verwerven. (Paus Innocentius III)
Iedere ‘Kapellenaar’ zou fier moeten zijn! De paus van Rome verleent zijn bescherming aan abdis Gela, haar kapel en haar kloosterlingen in een klein gehucht in een uithoek van Vlaanderen! En Petrus is de patroonheilige! Wie kan zulke adelbrieven voorleggen?
‘Tu es Petrus’
Simon was een eenvoudige en hard werkende visser op het meer van Galilea. Maar een toevallige ontmoeting met Jezus gooide zijn leven en dat van zijn broer Andreas ondersteboven! Samen met tien andere uitverkorenen lieten ze alles en iedereen achter om Jezus te volgen. Simon kreeg van Jezus de naam Petrus én een bovenmenselijke opdracht: ‘Jij bent Petrus, de rots waarop ik mijn kerk zal bouwen, en de poorten van het dodenrijk zullen haar niet kunnen overweldigen. Ik zal je de sleutels van het koninkrijk van de hemel geven, en al wat je op aarde bindend verklaart, zal ook in de hemel bindend zijn, en al wat je op aarde ontbindt, zal ook in de hemel ontbonden zijn.’ (Matteüs 16, 18-19)
Patroon en beschermer van Sint-Pieterskapelle
In de loop van de 13e eeuw groeide de Sint-Pieterskapel van Gela uit tot de parochiekerk van Sint-Pieterskapelle, dat toen net als Zande, Moere en Zevekote, een deelparochie was van de moederparochie Gistel. De oorspronkelijke kerk werd in 1872, met uitzondering van de westtoren, gesloopt en vervangen door een nieuwe kerk. Die werd echter tijdens de Eerste Wereldoorlog vernield. De huidige kerk werd in 1922 heropgebouwd naar een ontwerp van architect Théo Raison.
Acht eeuwen lang heeft Petrus zich ontfermd over de Sint-Petrusparochie en haar parochianen.
Als een betrouwbare poortwachter zat hij al die jaren op zijn troon, boven de toegangspoort van de kerk. Daar verwelkomde hij – van generatie op generatie – de gelovigen die in deze kerk samenkwamen om te bidden, om het leven gelovig te vieren, om lief en leed met elkaar te delen of om te schuilen, als het buiten stormde. Het woord van de dichter klinkt profetisch: ‘Dit huis van hout en steen, dat lang de stormen heeft doorstaan, waar nog de wolk gebeden hangt van wie zijn voorgegaan.’ Vandaag stormt het opnieuw in de kerk, maar niet eens zo hevig als vroeger, en toch is de averij groot.
Bisschoppelijk decreet anno 2018
Het individualisme groeit en de solidariteit verbleekt. Godsdienst wordt minder en minder beleden of is in de privésfeer beland. Het aantal kerkgangers is drastisch gedaald. Parochies gaan geleidelijk op in grotere pastorale eenheden en de burgerlijke overheid vraagt ons om na te denken over de toekomst van de kerkgebouwen. Ook onze federatie blijft niet gespaard. Op 12 juli 2018 heeft Mgr. Lode Aerts, bisschop van Brugge, twee decreten uitgevaardigd. Met ingang van 1 januari 2019 wordt de parochie Sint-Petrus te Sint-Pieterskapelle opgeheven en gevoegd bij de parochie Sint-Niklaas te Slijpe. Tevens wordt het kerkgebouw Sint-Petrus onttrokken aan de eredienst en teruggebracht tot een profaan en niet onwaardig gebruik waarna het – na het volledig doorlopen van de burgerrechtelijke procedure – opnieuw volledig ter beschikking komt van de eigenaar, de gemeente Middelkerke, die vervolgens vrij kan beschikken over de volledige eigendom.
Petrus blijft aan het roer, ook als het stormt
Ook Petrus stond meer dan eens in het oog van de storm. Op zijn kreet ‘Heer, red me’ strekte Jezus zijn hand uit, greep hem vast en zei:
‘Kleingelovige, waarom heb je getwijfeld?’
De twijfel van Petrus is zo menselijk en zo herkenbaar. Maar uiteindelijk richtte hij zich op het kompas van Jezus en werd hij zijn geliefde apostel. Doorheen de tijden is de genade van Petrus in de kerk aanwezig gebleven, want hij kreeg van Jezus de belofte van het nooit falende kompas. Daarom houden wij ons oog op hem gericht en vertrouwen erop dat hij ons schip op koers houdt.
Jo Broucke
Voor de historische feiten werd dankbaar gebruik gemaakt van het studiewerk van Dries Tys (Een middeleeuws landschap als materiële cultuur – het Kamerlings ambacht), Roger Van der Heyde (De ontstaansgeschiedenis van Sint-Pieterskapelle), David Stuyck en Marc Constandt (Kijken in kerken).