De devotie tot het Heilig Hart van Jezus heeft een lange geschiedenis. Van het “doorboorde hart van Jezus” in het Evangelie volgens Johannes – in de middeleeuwse mystiek geïnterpreteerd als een wond die de diepte van Zijn liefde laat zien – tot de openbaringen aan de heilige Margaretha Maria Alacoque in de 17e eeuw.
In de 19e eeuw was er de toewijding aan het Heilig Hart, met de dynamiek eigen aan het Apostolaat van het Gebed, gevolgd door de toewijding aan de Goddelijke Barmhartigheid, geïnspireerd door Sint-Faustina Kowalska, aan het begin van de 20e eeuw.
Er zijn drie encyclieken geschreven met als onderwerp het Heilig Hart; de meest recente door paus Pius XII in 1956: Haurietes Aquas.
Door de eeuwen heen heeft deze devotie zich op diverse wijze aangepast aan de lokale culturen waarin zij opgenomen werd, maar altijd als een middel voor de Vader om ons het mysterie van Zijn Liefde in al zijn diepte te openbaren met behulp van een bevoorrecht symbool: het levende hart van Zijn verrezen Zoon. Tenslotte is “het Hart van Christus de kern van Zijn barmhartigheid”, zoals paus Franciscus opmerkt.
In 2020 vierden we dat het honderd jaar geleden was dat Margaretha Maria Alacoque heilig verklaard werd door paus Benedictus XV op 13 mei 1920. Het was met de hulp van pater Claude La Colombière, een jezuïet, dat ze de boodschap die de verrezen Heer haar had geopenbaard over de diepzinnigheid van Zijn barmhartigheid, bekend maakte.
In 1688, zes jaar na de dood van La Colombière, kreeg zuster Margaretha een laatste visioen waarin de Heer via Maria aan de Zusters van de Visitatie en aan de priesters van de Sociëteit van Jezus de taak toevertrouwde om de ervaring en het begrip van het Heilig Hart door te geven aan de wereld.
Tweehonderd jaar later aanvaardde de jezuïetenorde officieel deze “uiterst aangename taak” (munus suavissimum) tijdens de 23e Algemene Congregatie (1883, decreet 46) en vertrouwde vervolgens de missie toe aan het Apostolaat van het Gebed tijdens de 26e Algemene Congregatie (1915, decreet 21).
In 1861 begon pater Henri Ramière S.J., directeur van het Apostolaat van het Gebed, met de publicatie van Le Messager du Cœur de Jésus (Vlaamse editie, v.a. 1867, de Bode van het Heilig Hart van Jezus, red.), waarmee hij een netwerk van meer dan dertien miljoen leden inspireerde.
Dit apostolaat, gesticht door de jezuïeten en nu bekend als het Wereldwijde Gebedsnetwerk van de Paus, is geworteld in het Heilig Hart van Jezus, in een geest van apostolische beschikbaarheid.
In 2009 lanceerde pater Adolfo Nicolás S.J. het vernieuwingsproces van deze kerkelijke dienst, wat leidde tot een verdieping van de spirituele traditie van het Apostolaat van het Gebed en een actualisering van de devotie tot het Heilig Hart van Jezus.
Het Wereldwijde Gebedsnetwerk van de Paus, nu een pauselijk werk, heeft een manier ontwikkeld om de dynamiek van het Hart van Jezus binnen te gaan, genaamd “De Weg van het Hart”.
Zoals paus Franciscus verklaarde, ter gelegenheid van de 175e verjaardag van het netwerk, is het Heilig Hart de basis van de PWPN Missie (Pope’s Worldwide Prayer Network, red.), een missie van mededogen voor de wereld.
In juni 2019, tijdens de viering van het 175-jarig bestaan van het Wereldwijde Gebedsnetwerk van de Paus, zei de Heilige Vader: “Op deze dag waarop we het Heilig Hart van Jezus gedenken is het goed om de grondslagen van onze missie in herinnering te brengen, zoals Bettina (uit Argentinië) deed. Het is een missie van mededogen voor de wereld. We kunnen het uitleggen als een ‘Weg van het Hart’, wat betekent dat er een gebedsvolle reisroute is die het leven van mensen verandert.
Het Hart van Christus is zo immens dat het ons allemaal wil betrekken bij een revolutie van tederheid. Door dicht bij het Hart van de Heer te zijn, wordt ons eigen hart aangespoord om onze broeders en zusters met liefde te benaderen en worden we geholpen om ons aan te sluiten bij dit mededogen voor de wereld.
We zijn geroepen om getuigen en boodschappers te zijn van Gods barmhartigheid, om de wereld licht te bieden waar duisternis heerst, hoop waar wanhoop de overhand heeft, verlossing waar zonde is.
Bidden is met mijn hart het Hart van Jezus binnengaan. Op deze manier reis ik naar Zijn hart, om te voelen wat Hij voelt en om Zijn mededogen te ervaren. Ik reis ook naar mijn eigen hart om het te veranderen binnen deze relatie met het Hart van Jezus.”
“De discipel van wie Jezus het meest hield, degene die het hart van Jezus het beste kende, die zijn hoofd op Zijn borst legde (Joh 13,23), was ook de eerste die de verrezen Jezus herkende aan de oevers van het Meer van Galilea (Joh 21,7).
Hoe dichter we bij het Hart van Jezus zijn, hoe meer we Zijn vreugde voelen en hoe meer we waarnemen dat Hij lijdt voor de mannen, vrouwen en kinderen van deze wereld. We erkennen dat Hij vandaag de dag aanwezig is zoals in het verleden en dat Hij werkt in de wereld. Hoe dichter we bij het Hart van Jezus zijn, hoe minder onverschillig we staan tegenover de mensen om ons heen en hoe meer we ernaar verlangen ons met Jezus in deze wereld te verbinden, in dienst van Zijn missie van mededogen.”
Op 9 mei 2020 lanceerde het Wereldwijde Gebedsnetwerk van de Paus officieel het vormingsplatform, De Weg van het Hart.
De schat van het Apostolaat van het Gebed wordt nu zo gepresenteerd dat alle mensen er profijt van kunnen hebben. Dit is de sleutel tot de interpretatie van onze missie, het kompas voor het vernieuwingsproces dat begon in 2009.
We herinneren ons de gebedsintentie van de Paus in de Pauselijke Video boodschap van juni 2020:
“Veel mensen lijden onder de grote moeilijkheden die ze moeten doorstaan. Wij kunnen hen helpen door hen te vergezellen op een reis vol mededogen die het leven van mensen verandert. Dit brengt hen dichter bij het Heilig Hart van Christus dat ons allemaal welkom heet in de revolutie van tederheid. Wij bidden dat allen die lijden hun weg in het leven mogen vinden en zich laten aanraken door het Hart van Jezus.”
Pater Pedro Arrupe SJ zag de essentie van de devotie tot het Heilig Hart van Jezus in de vereniging in liefde met God en de naaste, en dat is wat hij wilde voorleven: “Onze manier van handelen is Jouw manier van handelen.”
Frederic Fornos SJ
Internationaal directeur
Wereldwijd gebedsnetwerk van de Paus
29 juni 2020
De Jezuïeten en de Verering van
het heilig Hart van Jezus
Gedurende hun geschiedenis hebben de Jezuïeten de verering van het heilig Hart van Jezus verdiept en verspreid. Dit zal geen verrassing zijn voor degenen die bekend zijn met de Geestelijke Oefeningen van de heilige Ignatius van Loyola, die een innerlijke kennis van Christus bevorderen en die hun hoogtepunt vinden in de “Beschouwing om tot liefde te komen” en “in alle dingen lief te hebben en te dienen”. Weinigen zijn zich ervan bewust dat de Sociëteit van Jezus het Apostolaat van het Gebed – nu het Wereldwijde Gebedsnetwerk van de Paus – heeft gekozen als het instrument bij uitstek om de verering van het heilig Hart van Christus te bevorderen.
In 1883 keurden de paters die deelnamen aan de 23e Algemene Congregatie decreet 46 goed: “Wij verklaren dat de Sociëteit van Jezus met een geest die overstroomt van vreugde en dankbaarheid de zeer aangename taak (“munus suavissimum”) ontvangt en aanvaart die onze Jezus Heer Christus haar heeft toevertrouwd om de verering van Zijn goddelijk Hart te beoefenen, te bevorderen en uit te dragen.”
Op 2 juli 1688, op het feest van de Visitatie, manifesteerde de Heer zich nog een laatste keer aan Margaretha Maria (Alacoque, red.): “De Heilige Maagd stond aan de ene kant en de heilige Franciscus van Sales en de heilige pater De la Colombière aan de andere. Vervolgens wendde deze Moeder van goedheid zich tot de goede pater De la Colombière en zei: ‘Wat u betreft, trouwe dienaar van mijn goddelijke Zoon, je hebt een groot aandeel in deze kostbare schat. Want als het aan de Dochters van de Visitatie wordt gegeven om het te kennen en aan anderen te verspreiden, is het voorbehouden aan de paters van uw orde om het nut en de waarde ervan te laten zien en bekend te maken, zodat mensen ervan kunnen profiteren door het te ontvangen met het respect en dankbaarheid vanwege zo'n groot voordeel.’”
Met betrekking tot het Apostolaat van het Gebed, pater Henri Ramière stierf te Toulouse op 3 januari 1884. Hij kan worden beschouwd als de tweede stichter, na pater François-Xavier Gautrelet SJ. Op dat moment had het Apostolaat van het Gebed vijftien edities van de Le Messager du Sacré-Coeur de Jésusuitgebracht en had het meer dan 35.000 centra over de hele wereld. Deze zouden bepalend zijn voor de toekomst, want zoals pater Henri Ramière SJ het zei: “Het Apostolaat van het Gebed is de versmelting van onze belangen met die van het heilig Hart van Jezus.”
In december 1871 heeft pater Beckx, de toenmalige algemeen overste van de jezuïeten, de Sociëteit van Jezus aan het heilig Hart van Jezus toegewijd. In 1896 aanvaardde pater Luis Martín SJ, algemeen overste van de jezuïeten (1892-1906), de positie van directeur-generaal van het Apostolaat van het Gebed, zoals gevraagd door de Congregatie van Bisschoppen. De statuten van 1896 waren de eersten die dit punt specifiek vermeldden. Zijn opvolger, pater Franz Xavier Wernz SJ (1904-1914), was ook zeer betrokken bij deze rol, die door de Heilige Stoel aan de generaal van de jezuïeten was toevertrouwd.
Dit zou kunnen verklaren waarom in 1915 de 26e Algemene Congregatie, in decreet 21, deze specifieke missie – ontvangen door de Sociëteit van Jezus in 1883 – verbond met de ontwikkeling van het Apostolaat van het Gebed:
“De deelnemers aan de 26e Algemene Congregatie, herinneren aan de plechtige verklaring van de 22e Congregatie, waar vroom werd beleden dat 'de Sociëteit van Jezus, met het grootste genoegen en de diepste dankbaarheid, deze zeer aangename taak aanvaardt en op zich neemt die haar is toevertrouwd door onze Heer Jezus Christus, om de verering aan Zijn goddelijk Hart in praktijk te brengen, te ontwikkelen en te verspreiden, en zij weet uit ervaring dat het Apostolaat van het gebed een uitstekend middel is om deze verering te laten groeien. Zij hebben nogmaals bekrachtigd, aan de vooravond van de honderdste verjaardag van het herstel van de Sociëteit, de grote bereidheid van de Sociëteit in alles wat het heilig Hart van Jezus aangaat, en zij hebben de vurige wens geuit dat al haar leden, in het bijzonder de oversten, zich persoonlijk zeer sterk aangesproken voelen om deze vrome associatie van het heilig hart met alle middelen die hen beschikbaar staan te ontwikkelen.’”
Op 9 juni 1972 wijdde pater Pedro Arrupe SJ, algemeen overste van de Sociëteit van Jezus (1907-1991), honderd jaar na pater Beckx SJ, de orde aan het heilig Hart van Christus. In een brief die in april van hetzelfde jaar aan alle Jezuïeten werd gestuurd, zegt hij:
“door het overwinnen van de psychologische hindernissen die de uiterlijke vormgeving van de devotie kan oproepen, moet de Jezuïet de devotie nieuw leven inblazen met de stevige en energieke spiritualiteit van de Oefeningen, die de verkondiging van Christus in het middelpunt hebben staan en leiden tot een volledige toewijding, en ons voorbereiden om de liefde van het Hart van Christus te voelen, die het gehele Evangelie vereent.
Het leven van de Jezuïet is perfect geïntegreerd in zijn antwoord op de Oproep van de Eeuwige Koning en in het ‘Neem, oh Heer, en ontvang’ van de Beschouwing om tot liefde te komen, die de kroon van de Oefeningen is. Het beleven van dat antwoord en dat offer zal voor ieder van ons en voor de hele orde de ware verwerkelijking zijn van de geest van Ignatiaanse verering van het hart van Christus.
Uit dit intense leven in de Geest van de Oefeningen komt, met een bepaalde onontkoombare apostolische urgentie, de belofte voort om uw gebed te beleven en op te dragen in vereniging met het heilig Hart van Christus en zo een leven te verwerven dat sterk op Christus en de Kerk is geconcentreerd. Het Apostolaat van het Gebed heeft lang het priesterlijke perspectief van veel christelijke levens bezield, en doet dit nog steeds, en trekt hen verder naar het eucharistisch offer van Christus en de toewijding van de wereld aan God (Lumen Gentium 34 – Vaticanum II, red,). Dit instrument van het Apostolaat van Gebed, dat het Volk van God in het verleden zo enorm heeft geholpen, kan, met gepaste renovatie en aanpassing, vandaag nieuwe en grotere dienst bewijzen, nu de behoefte zo sterk gevoeld wordt om apostolische groepen van gebed op te richten met een ernstige spirituele betrokkenheid.”
In 1986 bevestigde paus Johannes Paulus II de Sociëteit van Jezus in haar missie, die ze van Christus zelf had ontvangen, om de verering van Zijn goddelijk Hart te verspreiden en ook in de keuze van het Apostolaat van het Gebed als haar instrument bij uitstek om deze missie uit te voeren.
“Om deze redenen wens ik oprecht dat u met volhardende actie de verspreiding van de ware cultus van het heilig Hart van Christus nastreeft, en dat u altijd klaar staat om mijn broeders in het episcopaat doeltreffend te helpen om deze cultus overal te promoten, door ervoor te zorgen dat de meest geschikte middelen worden gevonden om het te presenteren en te beoefenen, zodat de man van tegenwoordig, met zijn eigen mentaliteit en gevoeligheden, daar het ware antwoord op zijn vragen en zijn verwachtingen ontdekt.
Op dezelfde manier als vorig jaar, ter gelegenheid van het Congres van het Apostolaat van het Gebed, toen ik dit werk in het bijzonder aan u toevertrouwde, nauw verbonden met de verering van het Heilig Hart, vraag ik u ook vandaag, tijdens mijn pelgrimstocht naar Paray-le-Monial om al het mogelijke te doen om de missie die Christus zelf u heeft toevertrouwd steeds beter te volbrengen, (namelijk) de verspreiding van de cultus van Zijn goddelijk Hart.”
De algemeen oversten van de Sociëteit van Jezus gaven gehoor aan deze oproep. De eerste was pater Peter Hans Kolvenbach SJ (1983-2008), zoals beschreven in een boek dat enkele van zijn toespraken en preken over het heilig hart van Christus verzamelt: A Pleasant Mission (1988). Hij schrijft over het verlangen van de Sociëteit van Jezus sinds 1915 om de bevordering van de verering van het heilig hart op plechtige wijze te verbinden met het Apostolaat van het Gebed (p. 37).
Pater Adolfo Nicolás SJ, generaal-overste van 2008 tot 2016, gaf een impuls aan de vernieuwing van het Apostolaat van het Gebed en actualiseerde ook de verering van het heilig Hart van Christus, de spirituele basis van het Apostolaat. Hij was de laatste directeur-generaal van het Apostolaat van het Gebed; de eerste was pater Luis Martín in 1896. Sinds 2016, in lijn met het proces van omvorming van het Apostolaat van het Gebed tot het Wereldwijde Gebedsnetwerk van de Paus als een pauselijk werk, benoemt de Heilige Vader een jezuïet tot internationaal directeur, na voorafgaand overleg met de generaal overste van de Sociëteit van Jezus.
In 2018 heeft Franciscus het Wereldwijde Gebedsnetwerk van de Paus (Apostolaat van het Gebed) opgericht als een pauselijk werk om het universele karakter van deze missie te benadrukken. In 2020 werd het opgericht als canonieke en Vaticaanse rechtspersoon. Als Vaticaanse Stichting heeft het haar hoofdkantoor in Vaticaanstad en is het toevertrouwd aan de Sociëteit van Jezus. Pater Arturo Sosa SJ, de huidige algemene overste, leverde een bijdrage aan het schrijven van de statuten en nam actief deel aan de taak van juridische verduidelijking. Evenals zijn voorgangers steunt ook hij dit werk, dat na tien jaar van vernieuwing op een vernieuwde manier de verering van het heilig Hart van Christus voorstelt, in overeenstemming met de wensen van de heilige Johannes Paulus II.
Het Wereldwijde Gebedsnetwerk van de Paus, de vernieuwde versie van het Apostolaat van het gebed, treedt tegenwoordig in de dynamiek van het heilig Hart van Jezus via een spiritueel traject met de naam De Weg van het Hart. Dit parcours is een bijgewerkte versie van de verering van het Hart van Christus voor vandaag de dag. Het is een samenhangende presentatie van de geestelijke rijkdom van het Apostolaat van Gebed in het licht van de Geestelijke Oefeningen. Het leidt ons hart zo dicht mogelijk naar het Hart van Christus en stelt ons beschikbaar voor Zijn missie, een missie van mededogen voor de wereld.
Dit mededogen, zoals pater Peter-Hans Kolvenbach SJ zegt: “zal onmogelijk zijn zonder 'de liefde te verkrijgen' of zonder ‘de liefde te bereiken' door het Hart van de Verlosser" (2 juli 1988).
Frederic Fornos SJ
Internationaal directeur
