Als ik er zelf toe kom om de eucharistie te beleven als een ontmoeting met Vader, Zoon en Geest, en als ik zelf weet wat ik doe en wat er gebeurt, dan zal dit niet ‘verborgen’ blijven voor anderen.
Er is nood aan liturgische catechese, in de eerste plaats buiten het kader van de liturgische vieringen zelf. Pastorale verantwoordelijken klagen wel eens dat “de mensen niets meer weten” over het geloof en de liturgie. Paradoxaal genoeg beperkt de liturgische catechese zich op vele plaatsen echter tot het inlassen van duidingswoorden tijdens vieringen. In onze huidige context is er duidelijk meer nodig. Elementaire catechese over de betekenis en opbouw van de eucharistie, de andere sacramenten, de basishoudingen van het gebed, is vandaag een grote uitdaging.
In deze liturgische catechese gaat het ook niet alleen om het geven van uitleg en informatie over bepaalde aspecten en onderdelen. Uitleg geven over de betekenis van symbolen, gebeden, handelingen en structuren, is slechts vruchtbaar voor de groei van het geloofsleven, als mensen ook leren ontdekken dat zich precies in het zichtbare, zintuiglijke spel van de liturgie de geheimvolle ontmoeting afspeelt tussen de Vader, de Zoon, de Geest en de mensen.
De echte uitdaging is:
mensen naar de liturgie leren kijken met de ‘ogen van hun hart’
zodat ze de zichtbare tekens werkelijk gaan beleven als de wegen waarlangs de liefde, de verzoening, de vrede, de genade van God ons tegemoet komen.
Mystagogie (binnenleiden in het mysterie)
In dit verband verwijst men vaak naar de ‘mystagogische catechesen’ van de kerkvaders, die de pasgedoopten willen leren kijken “met de ogen van het hart”.
Sacramentum Caritatis stelt in nr. 64 (onder de titel “mystagogische catechese”):
“De mystagogische catechese moet niet zozeer informatie bieden als wel de gevoeligheid van de gelovigen weer opwekken en stimuleren voor de taal van tekenen en gebaren die samen met het Woord de ritus vormen.”
En even hoger klinkt het: we moeten er
“zorg voor dragen dat bij de gelovigen een diepe overeenstemming bestaat tussen de innerlijke gesteldheid en de gebaren en woorden.
Als die overeenstemming er niet is, lopen onze vieringen gevaar dat ze, hoe levendig ze ook mogen zijn, afglijden naar ritualisme. Daarom moet er gezorgd worden voor een educatief programma dat de gelovigen in staat zal stellen persoonlijk te beleven wat er wordt gevierd.”
De realisatie van dit ‘educatief programma’ is niet zo moeilijk als het soms lijkt. Het kan heel eenvoudig beginnen met het voorleggen van enkele vragen aan elke gelovige:
- Ken je de betekenis van de gebaren die we stellen en van de woorden die we spreken in de liturgie?
- Besef je wat je doet wanneer je viert?
- Herken je in de tekens en gebaren de liefde van Vader, Zoon en Geest voor jou?
Ars celebrandi (de kunst van het vieren)
“De beste catechese over de eucharistie is de goed gevierde eucharistie zelf” (Sacramentum Caritatis, nr. 64)
Iedereen die in de liturgie een taak opneemt zou zich regelmatig volgende vragen moeten stellen:
- Hoe kunnen we zó vieren dat de eucharistie ook echt beleefd kan worden als de plaats waar Jezus Christus ons binnenleidt in de ontmoeting met de levende God?
- Hoe help ik mijn broers en zusters in het geloof om doorheen de tekens en gebaren van de liturgie de aanwezigheid van de Vader, van Jezus Christus en de Heilige Geest op het spoor te komen?
- Hoe dien ik het gezamenlijk gebed?
- Hoe bevorder ik de ontmoeting tussen God en deze mensen, door mijn manier van spreken, zingen, bewegen of stil worden?
De volledige tekst van deze catechese kan u ook lezen in een printvriendelijke pdf.
