Van de ene processie naar de andere

Eenmaal de gaven aangebracht plaatst de diaken het brood en de wijn op het altaar, met respect en een zekere waardigheid. Want, eerlijk gezegd, het is dan al geen ‘gewoon’ brood en geen ‘gewone’ wijn meer. Het brood op het altaar draagt dan al het leven van elk van ons in zich. Het is brood van leven, van ons eigen leven, van het leven van de hele mensheid, het draagt het hele universum in zich (Teilhard de Chardin). Het brood dat in processie naar het altaar werd gebracht, is mijn leven en dat van alle anderen dat aangeboden werd. In de liturgie klinkt het: ‘de vruchten van de aarde en het werk van onze handen’.

We hebben geoogst wat groeide zonder dat we ernaar hebben moeten omkijken. Of de mens nu slaapt of waakt, ‘nacht na nacht en dag na dag, ontkiemt het zaad en schiet het op, zonder dat hij weet hoe. Vanzelf draagt de aarde vrucht, eerst de groene spriet en dan de aar, dan het graan in de volle aar.’ (Mc 4, 27-28)

Het brood is het symbool bij uitstek van ons leven. Het symboliseert de gaven die ons geschonken zijn, te beginnen bij het allergrootste geschenk: het leven zelf. ‘Van zijn volheid hebben wij allen ontvangen,  genade op genade’, lezen we bij Johannes (Joh 1, 16). Bij Paulus klinkt het: ‘Wat hebt u dat u niet gekregen hebt? (1 Kor 7): een levenspartner, vrienden, kinderen, alles wat we dag aan dag nodig hebben om van te leven, troost in dagen van pijn en duisternis, gedeelde vreugde in zorgeloze tijden. Brood brengt ons naar de kern van ons leven, naar het meest essentiële, naar datgene wat en diegenen die wij elke dag ontvangen. Hoe zou ons leven eruit zien zonder?

Wanneer de priester zegt: ‘Gezegend zijt Gij, God, Heer van al wat leeft; uit uw milde hand hebben wij het brood ontvangen’, antwoordt de verzamelde gemeenschap: ‘Gezegend zijt Gij, God, in alle eeuwen.’ Het zijn woorden waarmee de gelovigen hun erkentelijkheid uitdrukken jegens de schenker van alles. Wie anders dan God schenkt ons het leven? Van wie anders komt de liefde waarmee wij, mensen, elkaar beminnen? ‘Elke goede gave, elk volmaakt geschenk daalt neer van boven, van de Vader van de hemellichten.’ (Jak 1, 17). Daarom bidden gelovigen de Vader:  ‘Heer, geef ons dat brood dan, voor altijd.’ (Joh 6, 34), dit brood dat ‘uit de hemel neerdaalt’ (Joh 6, 33), dit manna (Ex 16) zonder welk geen leven mogelijk is.

brood en wijn-pixabay-mosaic-4609565_1280.jpg

Op de avond voor zijn lijden en dood heeft de Heer brood in zijn handen genomen, en daarin zijn leven. Niemand heeft hem het leven ontnomen, want Hij heeft het zelf geschonken. Hij heeft het duidelijk gezegd: ‘Niemand neemt het mij af, Ik geef het uit vrije wil’. Hij heeft zijn leven in handen genomen, om het uit handen te geven. Geen sprake van dwang  bij Jezus. Niemand bezit het leven van iemand anders: noch partners noch kinderen, noch de Kerk! 
De beste manier om ons leven niet te verliezen, is door het te geven, daar en dan, in de eucharistieviering, in Geest en in waarheid, in een bestaan dat dag na dag ontvangen en gegeven, en dus waarachtig eucharistisch wordt. Christus heeft zijn leven in handen genomen om het uit handen te kunnen geven. In elke eucharistieviering vieren we dit mysterie van een gegeven leven; het mysterie van een leven dat ontvangen wordt om het te kunnen geven. Jezus ontving het leven van de Vader. Hij stond gericht naar de Vader. Noch keizers noch priesters, noch politici noch vrienden, noch zijn moeder of zijn broers hadden vat op zijn leven: ‘Uw moeder en uw broers staan daarginds en willen U zien. Hij antwoordde hen: ‘Mijn moeder en mijn broers zijn zij die het woord van God horen en doen’. (Lc 8, 19).

De liturgie gaat nog een stapje verder. Wij worden geroepen om niet alleen lichaam te worden, maar om een levende offergave  te worden ‘ tot lof en eer van zijn Naam’. Hoe worden wij tot een levende offergave? Christus heeft het ons tijdens het Laatste Avondmaal getoond: 

‘Jezus stond van tafel op, legde zijn bovenkleren af en bond een linnen schort om zijn middel; daarna goot Hij water in een waskom en begon Hij de voeten van zijn leerlingen te wassen; Hij droogde ze af met de schort om zijn middel.’ (Joh 13, 1-17)
Tot Petrus - ‘Nooit in der eeuwigheid zult u mij de voeten wassen!’ - en over Petrus heen tot ieder van ons, zegt Jezus dat we Hem allereerst moeten aanvaarden als de dienaar van allen. Petrus kan geen deel hebben aan de Christus – kan geen levende offergave worden – wanneer hij niet aanvaardt dat Jezus in de eerste plaats dienaar is van allen. Wij kunnen geen deel hebben aan de Christus wanneer wij niet in staat zijn om onszelf te geven zoals Hij dat deed. Door in de eerste plaats en altijd opnieuw, daar, op een krukje tussen Petrus en Judas te gaan zitten, om ons door Jezus de voeten te laten wassen. Alleen diegene die zich, waar het leven hem ook gebracht moge hebben, door Christus laat benaderen, die zich durft laten liefhebben door Hem en dus door zijn eigen broeders, kan deel hebben aan de Christus en aan de totale gave van zijn leven.

Zich laten beminnen is niet zo eenvoudig. Zou het dat voor Jezus geweest zijn toen hij zich de voeten liet wassen met kostbare olie door Maria van Bétanië? Daar begon zijn zelfgave die zou standhouden  tot het einde. Voor Judas was het wellicht ook niet zo eenvoudig om toe te kijken hoe Jezus dit gebaar aanvaardde. Voor niemand van ons is het vanzelfsprekend om ons te laten beminnen. En toch loopt de weg van de ‘levende offergave aan de Vader’ langs daar, langs deze volkomen gave.

‘Het Lichaam van Christus’. Wie de communie uitreikt zegt niet: ‘Het brood uit uw leven’, al herkennen we in dat brood wel degelijk ‘de vrucht van deze aarde en het werk van mensenhanden’. Het brood dat we aanbrachten als gave is door Christus in bezit genomen: ‘Hij nam het brood’. Ons leven heeft hij tot het zijne gemaakt: ‘Niet dat ik dat alles reeds bereikt heb of al volmaakt ben! Maar ik streef er vurig naar het te grijpen, gegrepen als ik ben door Jezus Christus’. (Fil 3, 12). Ons leven wordt zijn lichaam: ‘Dit is mijn Lichaam’. We krijgen deel aan het Lichaam van de Heer, we verenigen ons met Hem in zijn offergave aan de Vader om zo één te worden met elkaar. Elke christelijke initiatie, of het nu om doop, vormsel of eucharistie gaat, tracht naar deze eenwording. Dieper dan dit kunnen we niet doordringen tot het mysterie: als Christus in ons is, waar kan het ons dan nog aan ontbreken? En wanneer wij in Christus zijn, wat zouden wij dan nog meer verlangen? De zin van ons leven en van wat nog komende is wordt in dit ene gebaar – het ontvangen van het lichaam van Christus – gerealiseerd.

De ontmoeting met Christus is voltrokken. Hij leeft in ons, en wij in Hem - maar niet helemaal. Beter gezegd: we beleven deze vereniging met de Heer nog niet ten volle. Dat blijft een levenslange opdracht voor elke christen. Maar het hart verlangt naar de totale beleving van deze eenheid tussen Christus en ons. Daarom antwoorden we zonder aarzelen ‘amen’ op het ontvangen van het Lichaam van de Heer. Zelfs wanneer ons leven nog niet helemaal spoort met ons verlangen te leven in Christus.