Reeds op Aswoensdag weerklinkt Gods oproep aan al zijn kinderen:
"Bekeert u en gelooft in de Blijde Boodschap."
Deze oproep kan daarna hernomen worden in één of meerdere boetevieringen tijdens de veertigdagentijd (zie Orde van dienst voor de boeteliturgie, pp. 79-116). De weg van bekering vindt dan zijn hoogtepunt in de viering van het sacrament van de verzoening, tegen het einde van de veertigdagentijd.
De gezamenlijke viering verwijst duidelijk naar het kerkelijk karakter van de verzoening: de zonde kwetst niet alleen God, maar ook de geloofsgemeenschap. Er is niet alleen tijd om samen naar Gods Woord te luisteren en steun te vinden in het gebed, er is ook ruimte voor de persoonlijke belijdenis en de vraag naar vergeving van de zonden.
Voorbereiding
De aankleding van het liturgisch centrum is liefst sober tijdens de veertigdagentijd. Men kan voor deze viering eventueel bij de doopvont een klein bloemstuk plaatsen. Verder vraagt deze viering om eenvoud en verstilling. Vooraf klinkt er eventueel zachte orgelmuziek die uitloopt op een kort moment van stilte, wanneer de voorganger en de andere priesters en bedienaren hun plaats innemen.
Men voorziet best een volgblaadje voor de aanwezigen, met daarop de liederen, de tekst van de psalmen en enkele bezinningsteksten voor tijdens de stille tijd.
"Een vermorzeld en vernederd hart,
wijst gij niet af"
Kruisteken en welkom
V. Zusters en broeders, hartelijk welkom.
Aan het begin van de veertigdagentijd klonk Gods oproep:
‘Bekeert u en gelooft in de Blijde Boodschap’.
Vandaag brengt Gods liefde ons weer bijeen
om de barmhartigheid te verkrijgen die wij nodig hebben.
Zijn kracht zal genezen en herstellen
wat door onze zwakheid werd verwond.
Laten wij hierom vragen met de woorden van de psalm:
Psalm 51
De psalm kan door twee groepen afwisselend gezongen worden, of afwisselend tussen cantor en gemeenschap, eventueel op deze psalmtoon:
- God, ontferm U over mij in uw barmhartigheid,
delg mijn zondigheid in uw erbarmen.
- Was mijn schuld volkomen van mij af,
reinig mij van al mijn zonden.
- Ik erken dat ik misdreven heb,
altijd heb ik mijn vergrijp voor ogen.
- Jegens U alleen heb ik gezondigd,
wat U tegenstaat heb ik gedaan.
- Dus zijt Gij rechtvaardig in uw oordeel,
is het vonnis dat Gij velt gegrond.
- Ach, met schuld belast werd ik geboren,
schuldig was ik toen mijn moeder mij ontving.
- Maar Gij hebt behagen in oprechtheid,
Gij hebt mij geleerd in eigen hart te zien.
- Sprenkel mij met hysop dat ik rein word,
was mij dat ik witter word dan sneeuw.
- Maak mij weer ontvankelijk voor blijde klanken,
geef mijn gekastijde lichaam nieuwe levensmoed.
- Wend uw ogen af van mijn gebreken,
scheld mij al mijn schulden kwijt.
- Schep in mij een zuiver hart, mijn God,
geef mij weer een vastberaden geest.
- Wil mij niet verstoten van uw aanschijn,
neem uw heilige Geest niet van mij weg.
- Geef mij weer de weelde van uw zegen,
maak mij sterk in edelmoedigheid.
- Dan zal ik de dwalenden uw wegen leren,
alle schuldigen terugvoeren tot U.
- Houd mij ver van bloedschuld, God mijn redder,
dan bezingt mijn tong uw wijs beleid.
- Heer, maak Gij mijn lippen los,
dat mijn mond uw lof kan zingen.
- In geschenken hebt Gij geen behagen,
wat ik U ook bied, Gij wilt het niet.
- Wat ik offer, God, is mijn boetvaardigheid,
een vermorzeld en vernederd hart wijst Gij niet af.
- Eer aan de Vader en de Zoon
en de Heilige Geest;
- zoals het was in het begin en nu en altijd
en in de eeuwen der eeuwen. Amen
Schriftlezing
1 Joh 1, 5-10; 2, 1-2 (lectionarium IV, nr. 24)
"Als wij onze zonden belijden, is Hij zo getrouw en genadig, dat Hij onze zonden vergeeft en ons reinigt van alle kwaad."
Acclamatie voor het evangelie
Zingt Jubilate 3c
De acclamatie wordt afwisselend gezongen door een cantor en de geloofsgemeenschap.
C. Barmhartig de Heer en genadig.
A. Barmhartige Heer, genadige God.
C. Lankmoedig en rijk aan ontferming.
A. Barmhartige Heer, genadige God.
Evangelie
Lc 18, 9-14 (Lectionarium I, nr. 127)
"Hij sloeg zich vol berouw op de borst en zei: ‘God, wees mij, zondaar, genadig’."
Overweging bij de Schriftlezingen
Litanie
De aanroepingen worden voorgelezen door een lector.
De geloofsgemeenschap beantwoordt elke bede met een gezongen refrein.
ZJ 27f kan hier passen:
A. Geef mij een ander hart, mijn God,
maak mij nieuw, maak mij standvastig.
V. God is genadig.
In zijn oneindige barmhartigheid ziet Hij naar ons om:
als wij ons tot Hem keren
vergeeft Hij onze zonden.
Bidden wij vol vertrouwen
dat Hij naar ons luistert
en ons nabij wil zijn.
L. Omwille van mijn hoogmoed:
A. Geef mij een ander hart, mijn God …
L. Omwille van mijn onachtzaamheid en mijn harde woorden:
A. Geef mij een ander hart, mijn God …
L. Omwille van de afstand en de kilte tussen mijzelf en de ander:
A. Geef mij een ander hart, mijn God …
L. Omdat Gij de broosheid van een mensenhart kent:
A. Geef mij een ander hart, mijn God …
L. Omdat Gij rechtvaardig zijt in uw oordeel:
A. Geef mij een ander hart, mijn God …
L. Omdat Gij een vermorzeld en vernederd hart niet afwijst:
A. Geef mij een ander hart, mijn God …
L. Omdat Gij ons, zondaars, genadig zijt:
A. Geef mij een ander hart, mijn God …
L. Opdat ik mijn sterkte en zwakte leer inzien:
A. Geef mij een ander hart, mijn God …
L. Opdat ik erken dat ik U nodig heb:
A. Geef mij een ander hart, mijn God …
L. Opdat ik herstel wat ik anderen tekort doe:
A. Geef mij een ander hart, mijn God …
Onzevader
V. Onze Heer Jezus heeft ons geleerd om te bidden om Gods vergeving.
Laten wij dan, met zijn woorden, vragen
dat God onze zonden wil vergeven.
A. Onze Vader …
Moment van persoonlijke belijdenis en verzoening
Gedurende deze tijd kunnen de aanwezigen zich voorbereiden op de persoonlijke belijdenis en het ontvangen van de absolutie. Enkele citaten en gedachten op het volgblaadje kunnen hen daarbij op weg zetten. Tijdens dit moment kan instrumentale muziek klinken, of kan men enkele Taizé-refreinen of andere liederen zingen. Belangrijk is dat noch muziek, noch liederen op de voorgrond treden.
Een paar voorbeelden van teksten (die naar eigen smaak en vermogen aangevuld kunnen worden: men kan citaten kiezen van de patroonheilige van de parochie, of een tekst van iemand die ter plaatse in het bijzonder vereerd wordt, een hedendaags getuigenis; een bewerkte psalm, een eenvoudig gebed …).
Zalig de mens die zijn zwakheid kent ...
- Gods goedheid grijpt dieper en verder in dan wat ik geneigd ben als het meest intieme en verborgene voor mij te houden. Juist dan, als ik Hem zover toelaat, kan ik gered worden. De nieuwe eenheid onder mensen en de ware wereldvrede vinden hun eerste steen in het gebroken hart, het mijne om te beginnen (Benoît Standaert)
-
Zalig de mens die zijn zwakheid kent: in zijn verlorenheid zal hij uit het diepst van zijn hart roepen, en een vernederd, vermorzeld hart zal God onmogelijk kunnen misprijzen (Isaak de Syriër, † ca. 700)
- Wees een wachter bij de deur van je hart en laat geen gedachten binnen zonder ze te ondervragen. Ondervraag elk van je gedachten en zeg ertegen: ‘Hoor je bij ons of hoor je bij onze vijanden?
- En als hij tot het huis behoort, zal hij je met vrede vervullen. Maar als hij tot de vijand behoort, zal hij je door woede in verwarring brengen of door een begeerte onrustig maken (Evagrius, † 399, brief II,)
- Niets van wat een berouwvolle zondaar aan Gods barmhartigheid voorlegt, kan uitgesloten worden van zijn vergeving. Vergeving is het meest zichtbare teken van de liefde van de Vader. Er is geen bladzijde van het Evangelie waar dit gebod om lief te hebben, tot en met vergeven toe, niet aanwezig is. Bekleed met barmhartigheid, zelfs al blijft de broosheid van de zonde, zullen we bedekt worden met liefde die ons toelaat om verder te kijken en anders te leven (Paus Franciscus, Misericordia et misera)
Wees een wachter bij de deur van je hart ...
Tijdens deze tijd van stilte en gebed kunnen de gelovigen een van de aanwezige priesters opzoeken en een verzoeningsgesprek aangaan. Na afloop keren zij naar hun plaats terug. Eventueel kunnen ze, vooraleer naar hun plaats te gaan, een kaarsje aansteken bij een kruisbeeld, of nog even stil bidden …
Wanneer de priesters terug samen zijn in het koor nodigt de voorganger de gelovigen uit om recht te staan. Hij gaat rond in de kerk en besprenkelt hen met doopwater. Men kan ook kiezen om de doopvont te vullen, zodat de gelovigen een kruisteken kunnen maken met het doopwater.
Daarna zingt de gemeenschap haar dankbaarheid en vreugde uit in een danklied of een psalm. Bijvoorbeeld:
Slotlied
De Heer heeft mij gezien (ZJ 559, twee strofen)
of Laten wij met vreugde (ZJ 765)
of psalm 34, 2.9.17-18.19-20
Ook deze psalm kan door twee groepen afwisselend gezongen worden, of afwisselend tussen cantor en gemeenschap.
- De Heer zal ik prijzen iedere dag,
zijn lof ligt mij steeds op de lippen.
- Mijn geest is fier op de gunst van de Heer,
laat elk die het hoort zich verheugen.
- Verheerlijkt de Heer tezamen met mij
en laat ons eendrachtig zijn naam vereren.
- Ik ging tot de Heer en Hij heeft mij verhoord,
Hij heeft mij gered uit al wat ik vreesde.
- Ziet naar Hem op, dan straalt uw gelaat
en zult ge niet blozen van schaamte.
- Die roepen in nood, naar hen luistert de Heer
en redt hen uit hun ellende.
- De engel van God legt een schans om hen heen,
om elk die God vreest te beschermen.
- Proeft en merkt op hoe mild de Heer is,
gelukkig de mens die zijn heil zoekt bij Hem.
- Naar vromen die roepen, luistert de Heer
en redt hen uit iedere nood.
- De Heer is nabij voor rouwmoedige harten,
Hij helpt wie zijn schuld erkent.
- De Heer redt het leven van wie Hem dient,
al wie tot Hem vlucht, heeft geen straf te duchten.
- Eer aan de Vader en de Zoon
en de Heilige Geest;
- zoals het was in het begin en nu en altijd
en in de eeuwen der eeuwen. Amen
Slotgebed
V. Goede Vader,
Gij hebt ons niet alleen gelaten met onze eigen zwakheid,
Gij hebt U in uw barmhartigheid
over ons ontfermd.
Gij hebt ons een zuiver hart gegeven,
ons gereinigd van al onze zonden.
Daarom willen wij U danken,
door Christus, onze Heer.
A. Amen
Zending
V. Moge de Heer uw hart blijvend vervullen,
met de liefde van God,
met de standvastigheid van Christus
en met de vreugde van de Heilige Geest.
Zegen
V. Hij moge u zegenen
en behoedzaam zijn hand over uw leven houden:
+ Vader, Zoon en Heilige Geest.
A. Amen.
