In 2023 roept paus Franciscus in Rome een bisschoppensynode bijeen met als thema: een synodale kerk. Het woord ‘synodaal’ komt van het Grieks en betekent letterlijk ‘samen onderweg’.
Het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965)
‘Lumen gentium’, het document van Vaticanum II over de kerk, beschrijft de kerk als het volk van God onderweg. Daarmee wordt een einde gemaakt aan een te hiërarchische opvatting van de kerk. Sindsdien riepen verschillende pausen op geregelde tijdstippen de bisschoppen in een synode bijeen om zich te bezinnen op één of andere thema binnen de kerk: catechese, het christelijk gezin, het religieus leven, eucharistie, …… Paus Franciscus wil dit verruimen. Hij vraagt niet alleen de bisschoppen om mee te denken over de uitdagingen waar de kerk voor staat, hij nodigt alle gelovigen gezamenlijk uit tot onderscheiding te komen van wat ons als kerk te doen staat. Alle gedoopten zijn gelijkwaardig en verantwoordelijk voor de zending van de kerk, allen moeten dus ook kunnen deelnemen aan het proces van onderscheiding.
Synodaliteit als thema
Als thema van de synode kiest paus Franciscus voor ‘synodaliteit’. Het volstaat niet dat elke gedoopte zo maar geroepen wordt om mee te denken, maar wat betekent het: ‘Samen onderweg zijn’? Hoe kunnen wij met elkaar op weg gaan? Hoe pakken we dit aan? En wat zijn daarvan de implicaties?
Ter voorbereiding van de bisschoppenconferentie kiest paus Franciscus ervoor om een breed proces op gang te zetten op drie niveau’s: het niveau van het bisdom, het niveau van het continent, het niveau van de wereldkerk.
Het bisdom Brugge nodigt allen die zich bij de kerk betrokken weten uit mee te stappen in het proces. Al wie samenwerkt in één of ander kerkelijke organisatie wordt uitgenodigd na te denken hoever zijn of haar organisatie op dit punt staat, welke de groeikansen en welke de belemmeringen zijn. Op basis van deze gegevens zullen de bisschoppen zich in voorbereiding op de synode een beeld kunnen vormen van de synodaliteit in hun eigen bisdom.
Een kwestie van stijl
Synodaliteit is geen abstract begrip, maar een manier van aanpakken, een kwestie van stijl. In de kracht van de Geest samen op weg zijn. Overleg, dialoog, luisterbereidheid, … zijn van cruciaal belang en vormen als het ware een tegengewicht voor een klerikale stijl, waar de beslissingen van bovenaf worden opgelegd.
Er is nood aan een synodale spiritualiteit. In die zin is synodaliteit meer dan louter een democratisch proces. Het gaat vooral ook om het wakker maken van de bronnen van geloof om daarna het proces van onderscheiding aan te vatten.
Vandaar het belang van gebed en het lezen van de Schrift als inspiratie voor wat ons als kerk te doen staat.
Vier stappen binnen een synodaal proces
- We nemen de nodige tijd om in gebed stil te staan bij het te behandelen onderwerp. We brengen het voor God.
- We grasduinen in de Bijbel en lezen wat het evangelie ons daarover zegt.
- We gaan in gesprek met elkaar, waarbij het belangrijk is elkaar te beluisteren.
Zo komen we geleidelijk tot onderscheiding.
- We formuleren adviezen naar het beleid.
Concreet
Bij wijze van voorbeeld willen we de vier stappen even toepassen op de vraag:
Hoe kunnen wij als Kerk-in-Roeselare het verschil maken? Wat hebben wij als Kerk-in-Roeselare te bieden aan de Roeselaarse samenleving? Zijn wij maatschappelijk relevant? Wat hebben we al bereikt? Waar kunnen we groeien? Waar zien we belemmeringen? Deze vraag staat op de agenda van de parochieraad (adviesgroep, LPG).
We gaan ervan uit dat in de voorbije bijeenkomsten van de parochieraad het belang van het thema voldoende werd uitgediept. In een eerste stap is het nu van belang dat we onze zorg, onze bekommernis biddend onder woorden brengen. We maken het stil. We steken een kaars aan. We bidden om Gods Geest. We verwoorden in de stilte van ons hart onze zorgen. We spreken ze eventueel uit in een aantal (vrije) voorbeden. Het kan zinvol zijn voor deze eerste stap ons terug te trekken in één of andere gebedsruimte.
In een tweede stap gaan we op zoek in het evangelie naar teksten die ons kunnen inspireren. Wat zegt het evangelie over kerk-zijn? Waartoe nodigt het evangelie ons uit? Wat heeft Jezus ons te vertellen over de rol die wij vandaag als kerk te spelen hebben in de samenleving. We beluisteren elkaars inbreng.
Nu pas gaan we met elkaar in gesprek met aandacht voor eenieders inbreng. Welke noden zijn er in onze samenleving waar wij als Kerk-in-Roeselare het verschil kunnen maken? Zijn er andere instanties, organisaties die dezelfde bekommernis delen? Met wie kunnen we eventueel samenwerken? Hoe vullen we elkaar aan? Wat kunnen we plannen op korte termijn? Wat kunnen we plannen op lange termijn? Aldus komen we geleidelijk tot concrete inzichten en zoeken wij te onderscheiden wat uiteindelijk belangrijk is.
In een laatste fase formuleren we onze inzichten in een aantal adviezen, die we doorspelen aan de mensen met een beleidsfunctie, met de mensen die de eindverantwoordelijken zijn. In casu de mensen van het pastoraal team. Zij gaan met de adviezen aan de slag, zoeken hoe deze waar te maken en spelen dit terug aan de mensen van de parochieraad. Zo zijn we een synodale kerk.
Wens
We hopen dat velen zich uitgenodigd weten te blijven zoeken hoe wij kerk kunnen zijn voor mensen in deze tijd. Dat alle gedoopten zich mede-verantwoordelijk weten voor het reilen en zeilen binnen de kerk. Dat zij bereid zijn gemeenschap te vormen rondom de Heer en zich gezonden weten licht en zout te zijn voor deze wereld.
(Renaat Desmedt)