De H. Augustinus is in Harelbeke niet alleen gekend door de kerk in Stasegem die aan hem is toegewijd. In de Marktstraat is er ook Het klooster van de zusters van de heilige Augustinus, ook Sint-Augustinusklooster en klooster van de zusters Augustinessen genoemd. Het werd erkend als beschermd monument 19 februari 2014.
Typerend voor Augustinus
Augustinus verenigde in zijn persoon verschillende aspecten; hij was een geleerde maar toch volop actief in het dagelijkse leven. Hij was bisschop én monnik, filosoof en theoloog. Hij predikte in zijn leer over de kerk vooral haar eenheid in liefde.
Regel van Augustinus
Sint Augustinus van Hippo (354-430) schreef een leefregel voor een door hem gestichte religieuze gemeenschap. Voor diverse katholieke orden vormt zijn regel de basis van het kloosterleven. Augustinus wilde met deze regel de aandacht voor de individuele relatie van de mens met God verbreden tot de aandacht voor de verhouding van mensen onderling. De regel bevat instructies over het gemeenschappelijk bezit, dienstbaarheid, gebed, vasten en naastenliefde.
Lekenklooster
Vanaf zijn bekering in 386 in Milaan leidde Augustinus samen met vrienden een leven van gebed, studie en ascese. Teruggekeerd naar zijn ouderlijk huis in Thagaste, richtte hij dat als klooster in. Toen hij priester werd en zich in Hippo moest vestigen (391), stichtte hij daar een klooster voor leken. Zelf werd hij overste. Een paar jaar later trok hij, eenmaal bisschop, in het bisschopshuis en vormde er met zijn clerus opnieuw een religieuze gemeenschap. In die periode schreef hij zijn 'Regel voor de Gemeenschap' (in het Latijn getiteld: Praeceptum), bestemd voor het lekenklooster.
Naaste als doel
In de Praeceptum vatte Augustinus het mondelinge onderricht samen dat hij als priester aan zijn medebroeders had gegeven. De Regel ontstond in 397. Het waren de jaren waarin Augustinus? visie op de naaste veranderde en er in zijn denken een omslag optrad. Tot die tijd had hij de naaste gezien als middel om tot God te komen. Vanaf 397 huldigde hij het inzicht dat de naaste het uiteindelijke doel is, onlosmakelijk met God zelf verbonden. Dat inzicht komt in de Regel voor de Gemeenschap duidelijk naar voren.
Liefdesgemeenschap
De Regel van Augustinus, bestaande uit acht hoofdstukken, is in hoge mate geïnspireerd door de Bijbel. Ze roept op tot het gemeenschappelijk beleven van heel concrete facetten van de liefde. Het sleutelwoord van de Regel is dan ook 'liefde tot God en de naaste', in dit geval de huisgenoten. Want volgens Augustinus heeft het samenwonen van religieuzen vooral tot doel een liefdesgemeenschap te actualiseren die naar God op weg is. Daarbij staat hem de eerste christengemeente van Jeruzalem (Hand. 4,32-35) voor ogen. Deze legt de nadruk op onderlinge liefde in gemeenschappelijk gebed en gemeenschap van goederen. Zo'n gemeenschap groeit en wordt rijper door het aankweken van respect voor elkaar: 'Eert in elkaar God, want u bent diens tempels geworden' (Regel, h.1). Dit identificatieproces is gebaseerd op het besef dat Christus zich identificeert met ieder der zijnen. Het wordt gestimuleerd door het verlangen naar God.
Geschiedenis van het Augustinusklooster
Het klooster is terug te vinden in de archieven in 1359. Dan was er al een hospitaal in Harelbeke waar vreemdelingen, reizigers, maar ook armen en zieken voor verzorging en onderdak werden opgenomen. Deze kloosterkapel werd verwoest rond 1570. In 1606 kon een nieuwe kapel worden ingewijd. Bij het rechttrekken van de Marktstraat in 1722 werd een nieuwe kloosterkapel gebouwd. Het koor van de kapel werd naar christelijke gewoonte naar het oosten gericht. Dit klooster bestond uit verschillende gebouwen, de functie van hospitaal bleven de zusters ook verzorgen.
In 1821 is het klooster erkend als onderwijzende instelling voor meisjes. In 1836 werd het gasthuis rechts van de kapel verbouwd tot school met twee speelplaatsen. De zolders werden gebruikt als zondagschool. In 1876 werden een patronaat en bewaarschool op de grond van het hospitaal en klooster gebouwd. In de 19de eeuw werd lesgegeven aan zowel arme, als betalende meisjes. Vanaf 1894 kwam er een weeshuis bij en nadien een ‘oude-mannenhuis’. Het hospitaal (met het ‘oude-mannenhuis’) verhuisde vanaf 1900 naar het rusthuis op het Paretteplein, terwijl het klooster met het weeshuis aan de Marktstraat bleef en verbouwd werd. In 1908 breidde het klooster uit met een veranda en een dwarse vleugel aan de tuinzijde, zodat er een binnentuin gecreëerd werd, op de vleugel aan de noordoostzijde kwam een verdieping extra. In 1927 werd de bibliotheek van het klooster overgebracht naar het weeshuis. Hieruit groeide uiteindelijk de Sint-Salvatorbibliotheek.
Het klooster nu
In 1993 diende VZW De Bron een bouwaanvraag in om de gebouwen te renoveren. Op 6 september 1996 werd het 'Pastoraal Centrum De Bron' geopend. Het is gelegen in een deel van het klooster en omvat een eigen bibliotheek, religiowinkel, vormingshuis en cafetaria.
De kapel van het klooster wordt regelmatig gebruikt voor uitvaarten in intieme kring.
