HOOGFEEST VAN PINKSTEREN
Wie is er niet gefascineerd door het pinkstergebeuren?
Tegen de gevel van de N-kruisbeuk van de St.- Gertrudiskerk in Vlassenbroek vormt een bas-reliëf in terracotta het perfecte plaatje om die gebeurtenis weer te geven. Dit kunstwerk, aan de linkerzijde van de hoofdingang, dateert vermoedelijk uit de 18de eeuw. Dit derde glorievolle mysterie vat in één aanblik samen wat in Handelingen (2, 2-4) is neergeschreven: ‘Plotseling kwam uit de hemel een gedruis alsof er een hevige wind opstak daar waar zij gezeten waren: en zij werden vervuld van de H. Geest en spraken van Gods grote daden.‘
Angstig en afgesloten
De kunstenaar legt het beeld vast van de groep apostelen en vrouwen rond Maria die sinds de Hemelvaart van Jezus angstig samen in een afgesloten ruimte bidden. Daar ontvangen ze plotseling de kracht van de H. Geest die zich openbaart door een hevige wind en tongen van vuur. Eindelijk durven ze naar buiten gaan om Jezus te gaan verkondigen. De drie bekendste symbolen worden in het terracotta kunstwerk weergegeven. Om die symbolen te verklaren heb ik het werk van Reinier Sonneveld, theoloog en schrijver, geraadpleegd. Hij heeft het over: wind- vuur- duif en ook over olie- water- oogst.
Duif, Wind en Vuur
De duif is bij ons de meest gebruikte weergave voor de H. Geest. Het is een vreedzaam dier dat dicht bij de mensen leeft. Deze vogel werd al vroeg een symbool van vrede en het was de enige vogel die een Jood mocht offeren aan God. Ook toen Jezus gedoopt werd was er plots een duif die neerstreek. In het Oude Testament lezen wij regelmatig over profeten die de H. Geest ontvangen wanneer hun taak begint. Wind is herkenbaar in de vloeiende lijnen. De Bijbelse woorden voor lucht en wind betekenen ook ‘geest’. Het is begrijpelijk hoe dat zo gekomen is: ze zijn allebei onzichtbaar en ongrijpbaar, maar zetten dingen in beweging. De Joden ervoeren dat God hen in beweging kon zetten, via hun eigen geest. Ze kregen visioenen, plannen, gedachten die duidelijk ‘hoger’ waren en niet van henzelf. Die kant van God gingen ze in het Oude Testament al ‘heilige Geest‘ noemen. Vuur, dat zijn de vlammetjes boven alle hoofden. Vuur en H. Geest lijken op elkaar. De H. Geest doorbreekt vastgevroren patronen, doet verkilde harten smelten en vuurt aan. Als God Zijn grote profeet Mozes voor het eerst toespreekt, doet Hij dat dan ook vanuit een braamstruik die brandt. En net zoals die struik niet verkoolde, zo doet het vuur van de vlammetjes geen pijn.
Olie, Water en Oogst
In het Oude Testament werd olijfolie als een soort zeep en een medicijn gebruikt. Later werden grote leiders ermee overgoten, ‘gezalfd’, en werd voorspeld dat er ooit een eeuwige leider zou komen: de Gezalfde of, in hun taal, de Messias. Hij had de speciale taak om de nieuwe tijd te lanceren waarin God alle ruimte kreeg, het zogeheten 'Koninkrijk van God'. Later in de Bijbel kunnen ook gewone gelovigen ‘gezalfd’ worden met de Heilige Geest. Dat betekent dan dat zij medestanders zijn geworden van de ware Gezalfde en kunnen meehelpen in het verwerkelijken van Zijn Koninkrijk. Jezus liet Zich onderdompelen in de Jordaan. Vele eeuwen eerder waren de Joden deze rivier doorgetrokken om Israël te veroveren. Jezus treedt nu in hun voetsporen en zal opnieuw het land binnentrekken; Zijn naam is in de oorspronkelijke taal ook nog dezelfde als de eerdere aanvoerder, Jozua. Later hebben de christenen dit symbool overgenomen en kreeg het nog meer lading. In het water verdwijnen is een soort sterven, je oude leven ligt achter je. Uit het water naar boven komen, is opstaan; je maakt een nieuwe start. Dat is precies wat de Heilige Geest doet bij mensen en bij het dopen manifesteert Hij Zich dan ook nog steeds regelmatig op een bijzondere manier. Tot slot een symbool dat helaas vrijwel verdwenen is. Het woord ‘Pinksteren’ is afgeleid van een woord voor ‘vijftig’. De Joden vieren dat namelijk op de vijftigste dag na hun belangrijkste feest Pesach. In de tussenliggende periode zingen ze dagelijks Psalm 67; dat telt in het Hebreeuws zeven verzen en 49 woorden, zeven maal zeven. Dit lied bezingt dat ooit alle landen God zullen eren en er een ‘rijke oogst’ zal komen. Hierna werden op het Joodse Pinksterfeest de eerste tarwekorrels die net geoogst waren, feestelijk binnengehaald in Jeruzalem. Dat zijn de ‘eerstelingen’; als die er zijn, ben je gerustgesteld en weet je dat de rest van de oogst snel komt. Toen de eerste christenen vlak na Jezus’ opstanding Pinksteren vierden en de Heilige Geest op hen neerdaalde, zoals ooit bij Jezus Zelf, wisten ze dat ook de diepere laag van Psalm 67 uitkwam: zij waren de ‘eerstelingen’ en vanaf nu kon niet alleen Israël, maar konden alle landen God gaan eren.
Wat vieren wij in feite met Pinksteren?
Dat God niet alleen bijzondere mensen inspireert en troost, zoals destijds de profeten, maar elke geest die Hem toelaat. Met Pinksteren vieren we dat Gods Geest voor iedereen beschikbaar is.
Een zalige hoogdag aan iedereen!
Michèle Westelinck
