De documentaire Godvergeten bracht een nieuwe schok teweeg in de Vlaamse samenleving en in de Vlaamse Kerk. Niet de verhalen waren ongekend gebleven, wel de mensen achter de verhalen. Met hun stem, hun ogen, hun emoties, hun pijn. Het kwam heel direct binnen: hoe slachtoffers spraken over het misbruik dat ze als kind of jongere ondergingen. Het kwam ook heel direct binnen: hoe kerkelijke oversten tekortschoten in hun verantwoordelijkheid ten overstaan van zowel slachtoffers als daders.
We remember
Enerzijds is het goed en nodig om het misbruik onder de aandacht te brengen. Het verdient ‘herinnerd’ te worden, zoals andere pijnlijke kwetsuren uit het verre of recente verleden. Tegenover het leed dat hun werd aangedaan, past voor de slachtoffers ongetwijfeld een blijvend en schroomvol We remember. Anderzijds is het goed en nodig om telkens weer onze rug te rechten en op te komen voor waarheid en rechtvaardigheid. Bij de pakken blijven neerzitten is geen oplossing. Waar rechtschapen mensen en gelovigen voor staan, verdient beter.
Terwijl ik dit voorwoord schrijf, komen schrijnende beelden uit Israël en Gaza op televisie. Een nieuw drama met wereldwijde oorzaken en gevolgen. De aanslag van Hamas was onverwacht, hoewel niet onvoorzien. We weten al zo lang – veel te lang – van de onmogelijke verhoudingen tussen Israëli en Palestijnen in het land dat we gemakshalve ‘het Heilige Land’ noemen. Een broederstrijd, want Joden en Palestijnen zijn, sinds Bijbelse tijden, genetisch aan elkaar verwant. Ze stammen af van dezelfde voorvaderen. Het verhaal van Kain en Abel, anno 2023. Opnieuw daders en slachtoffers, bij honderden, straks wellicht bij duizenden. Gebroken volkeren. Gebroken samenlevingen. Gebroken godsdiensten. Gebroken levens. Tot de volgende voorspelbare uitbarsting. In mijn kamer staat binnenkort weer een kleine kerststal uit Palestina, gemaakt van olijvenhout. Als een klein teken van verbondenheid en vooral van hoop.
Schouwtoneel
Wat komt er nog op ons af? Het is de vraag die velen zich vandaag stellen. Waartoe is de mensheid of zijn volken nog zoal in staat? Soms lijkt de wereld op een groot podium, met veel gesloten deuren. Op het podium speelt zich een theater af, waarvan niemand het script in handen heeft. Achter elke deur kan wel iets of iemand schuilgaan, dat of die onverwachts naar buiten stapt. Om het toneelstuk overhoop te gooien. Om de verhaallijn te doorbreken. Om de emoties te bespelen. Als een toneelstuk zonder plan of project, zonder redelijk hoe of waarom, daarop lijkt de geschiedenis wel. “De wereld is een schouwtoneel; elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel”, zegde Vondel in navolging van Shakespeare. Mensen als acteurs. Het klinkt mooi. Maar wie heeft de moed om recht te staan, om van het podium te springen en om zijn rol af te leggen? Om echt en waarachtig te zijn? Om niet te spelen voor het publiek, maar voor de waarheid?
Een kleine deur
Binnenkort begint de advent. Dan zal op het grote podium weer een kleine deur opengaan. Iemand zal naar voren komen, zoals Hij elk jaar doet. Klein en broos, als een kerstekind. Een acteur? Ja, Hij had een rol te spelen, een belangrijke rol. En Hij deed het ook. Maar op het einde viel Hij van het podium. Of liever: ze stootten Hem van het podium. Hij moest plaats maken voor weer andere spelers. Gekwetst en gedood werd Hij afgevoerd. Slachtoffer met de slachtoffers. In hetzelfde land en op dezelfde grond waar nu Israëli en Palestijnen oorlog voeren. Alsof de geschiedenis weinig beter kan bedenken dan zich te herhalen.
Ja, in de advent verwachten we Hem opnieuw. Als kleine speler op het wereldtoneel. Als kleine getuige van Gods grote hoop. Een overlever.
+ Johan Bonny
Lees meer in ‘Relevant’.
Abonneren kan via abonnementen.relevant@kerknet.be. Info op www.relevant-bisdomantwerpen.be.
Een abonnement kost 25 euro. Een los nummer kost 10 euro.
Info op 03 202 84 30.
