KLEURRIJKE VERHALEN IN HET MIDDELKERKSE KERKGLAS (DEEL 1)
Twee jaar na de publicatie van de brochure ‘Toeren tussen torens’, waarin de 11 kerken en kapellen van Middelkerke werden voorgesteld, komt de Pastorale Eenheid Sint-Andreas met een nieuw initiatief om ons waardevol religieus erfgoed dichter bij de mensen te brengen.
Naar aanleiding van de Open Kerkendagen in het weekend van 1 en 2 juni verschijnt een nieuwe kleurrijke brochure met als titel ‘Hemels licht. Kleurrijke verhalen in het Middelkerkse Kerkglas’.
In een handige gids wordt de focus gelegd op telkens één glasraam in de kerken van Middelkerke, Westende, Lombardsijde, Mannekensvere, Schore, Sint-Pieterskapelle, Slijpe, Leffinge en Wilskerke.
Jo Broucke schreef de teksten, Studiokto maakte de bijhorende foto’s en Laurens De Loof stond in voor de lay-out.
De brochure wordt aangeboden in de kerken en in de toeristische infokantoren van Middelkerke.
Een symfonie van licht en kleur
Glasramen zijn een symfonie van licht en kleur. Het glas vertelt een kleurrijk verhaal binnen de contouren van de loodlijnen, maar het licht doet het glas zingen, dansen en leven. Hemels licht van boven en van buiten brengt binnen licht, ‘veelstemmig licht om aan te horen’, naar het woord van Huub Oosterhuis.
Dat licht is telkens anders: bij zonsopgang, over de middag of in de avondschemering; in de lente of in de herfst; als de zon schittert of als het buiten mistig is.
Telkens weer transformeert het licht de sacrale ruimte van het kerkgebouw.
Elk glasraam vertelt zijn eigen verhaal, vaak met een rijke symboliek en diepgaande betekenis. Door het spel van licht en kleur komen deze verhalen tot leven, waardoor bezoekers worden uitgenodigd om zich te verdiepen in de mysteries van het geloof en de menselijke ervaringen. Of het nu gaat om de serene schoonheid van een lieftallige engel, de dramatische weergave van een Bijbels tafereel of de eenvoudige pracht van geometrische patronen, glas-ramen hebben in zich de kracht om de ziel te beroeren en de geest te verheffen.
Met hun stemmig verhaal brengen glasramen ons in de stemming. Ze zijn voor elke bezoe-ker een bron van verstilling en een venster op een spirituele wereld. Voor gelovigen zijn ze een goddelijke zegen van boven die het hart verlicht en verwarmt. In Bijbelse verhalen en boeiende heiligenlevens brengt de glaskunstenaar een christelijke boodschap.
In de middeleeuwen waren glasramen vaak de belangrijkste manier om die boodschap over te brengen aan een groot publiek, dat niet kon lezen of schrijven.
Maar ook wie vandaag een kerk bezoekt, komt vaak tot de vaststelling dat de boodschap die in de glasramen verbeeld is, maar ten dele begrepen wordt of soms zelfs helemaal verloren is gegaan. Op die manier riskeren we ‘vreemdelingen’ te worden in onze eigen cultuur.
Om ons hiervoor te behoeden werd door de Pastorale Eenheid Sint-Andreas het initiatief genomen om in een nieuwe brochure het verhaal van de glasramen in de kerken van Middelkerke opnieuw te vertellen en te duiden.
Sint-Willibrorduskerk Middelkerke
Op de uiteinden van de kruisbeuk zijn twee monumentale glasramen aangebracht, die allebei bestaan uit vijf hoge vensters.
Ze brengen passages uit de geschiedenis van Middelkerke door de eeuwen heen. Middelkerke ontstond in de 2e helft van de 12e eeuw en behoorde toen, net als Leffinge, Slijpe, Wilskerke, Mannekensvere, Westende, Stene, Snaaskerke en Raversyde tot het Kamerlings Ambacht, een bestuurlijk en gerechtelijke district dat onderdeel was van het Brugse Vrije, dat bestuurd werd door de burggraaf van Brugge.
Het wapenschild van het Kamerlings Ambacht – een dambordpatroon van zilveren en azuurblauwe vierkanten – is nog steeds bewaard in het wapenschild van de gemeente Middelkerke en is te zien op het venster aan de linkerkant.
Johannes de Doper
Centraal wordt Johannes de Doper afgebeeld, die als een verwilderde kluizenaar in een kleed van kameelharen in de woestijn van Juda leefde. Hij werd ‘de Doper’ genoemd omdat hij zondaars doopte in het zuiverende water van de Jordaan. Hij doopte ook Jezus, van wie hij zei: ‘Ecce Agnus Dei – Zie het Lam Gods, dat de zonden van de wereld wegneemt’.
Johannes de Doper was de patroon van de kapel van Walraversyde, een gehucht van Middelkerke en bloeiend vissersplaatsje dat in de zee verdween.
Vandaar het wapenschild van het adellijk geslacht van Halewijn (in zilver drie gekroonde zwarte leeuwen rood getongd), dat Walraversyde bestuurde.
Misschien was Johannes de Doper ook de patroon van deze kerk vooraleer die eer te beurt viel aan de H. Willibrordus.
Voor deze hypothese pleit dat de kermis of ‘kerk-mis’ gevierd werd op 24 juni, het naamfeest van Sint-Jan.
Johannes wordt geflankeerd door de H. Idesbaldus, abt van Ten Duinen en geloofsprediker van de kust; als schutspatroon van de vissers houdt hij een bootje in de hand. Aan de andere zijde staat de H. Florentius, de patroon van pastoor Florent Butaye, die afkomstig was van Beveren-aan-de-IJzer en de grote bezieler was van de bouw van de nieuwe kerk.
H. Willibrordus
De onbetwiste patroon van deze kerk is natuurlijk de H. Willibrordus, die afgebeeld wordt in het centrale venster aan de rechterkant.
Boven hem merk je het oude wapenschild van de gemeente Middelkerke.
Willibrord kwam als Angelsaksische missionaris op het einde van de 7e eeuw naar het continent om de Germaanse stammen te bekeren en onze gewesten te kerstenen. Hij werd in 695 door paus Sergius tot bisschop gewijd. In die gedaante wordt hij hier afgebeeld met mijter, kruisstaf en pallium (een wollen band met zes zwarte kruisjes doorweven).
Het vat dat aan zijn voeten ligt en waar hij zijn staf in steekt, herinnert aan een leuke anekdote. Toen in een herberg het bier net op was, tikte Willibrord met zijn staf op het vat dat onmiddellijk weer gevuld raakte. Het is dan ook geen verrassing dat hij meteen gepromoveerd werd tot de beschermer van bier- en wijnhandelaren, caféhouders en herbergiers!
Vlaamse geschiedenis
Op het linkervenster staat het schild van Vlaanderen: een zwarte leeuw op gouden veld, terwijl op het rechtervenster het schild van de proosdy, leenheer van Middelkerke is afgebeeld: een zwarte leeuw met kroon en halsband van zilver.
Links van de H. Willibrordus staat de H. Donatianus, patroon van het bisdom Brugge. Naast de bisschopmijter en de kromstaf is zijn bekendste attribuut een wiel waarop vijf brandende kaarsen staan, een verwijzing naar het volgende bijzonder verhaal.
Op een avond sukkelde de kleine en ondeugende Donatianus in een rivier. Zijn moeder liet een karrewiel met vijf brandende olievaatjes te water. Het kind klampte zich eraan vast en kon zo gered worden uit het donkere water! Onder Donatianus staat het schild van de stad Brugge, waarvan hij de beschermheilige was.
Aan de andere kant zien we Karel de Goede met muts op het hoofd en zwaard in de hand.
In 1119 werd hij graaf van Vlaanderen en trok op kruistocht naar Jeruzalem.
Zijn eretitel ‘de Goede’ kreeg hij van het volk omwille van zijn rechtschapenheid en liefdadigheid.
Hij werd in 1127 vermoord in de Brugse Sint-Donaaskerk, omdat hij enkele rijken van de stad terechtgewezen had. Hij werd de tweede patroon van de stad en het bisdom Brugge. Onderaan staat het schild van het graafschap Vlaanderen.
Deze beide glasramen werden in 1935 gemaakt in het glasatelier van Frédéric Roderburg uit Sint-Michiels Brugge.
Jo Broucke
