Vluchten doet niemand voor zijn plezier. Het gebeurt uit bittere noodzaak, meestal te midden van oorlogsgeweld, uitbuiting of vervolging. Wie verantwoordelijk is voor het leven van anderen, zoals ouders voor hun kinderen, hebben soms geen andere keuze. Het is een zaak op leven of dood. De risico’s die vluchtelingen daarbij nemen, grenzen wel eens aan het ongelooflijke. Wat hebben ze al niet losgelaten en doorstaan, vooraleer ze bij ons aankomen, ontheemd en uitgeschud. Het moet gezegd: vluchtelingen zijn een wonde op het gelaat van de mensheid. Ze zijn het levende bewijs van alles wat in deze wereld verkeerd loopt, en dat is niet weinig. Met een minimum aan bijkomende rechtvaardigheid, menselijkheid en goede wil zouden ze hun land niet hoeven te verlaten. Vluchtelingen zijn niet van niemand. Ze zijn van ons allen.
Voor de minsten van de mijnen
Zeker, onze samenleving levert stevige inspanningen om vluchtelingen op te vangen. Diverse organisaties en instellingen zorgen voor een veilige vluchtweg, voor de nodige administratieve hulp, voor onthaal en huisvesting, zo mogelijk voor een nieuwe beroepsopleiding en tewerkstelling. Onder hen tal van christelijke groepen en organisaties. Hun inzet verdient respect en ondersteuning, ondanks de vaak negatieve commentaar die ze daarvoor ontvangen. Wat zij doen, valt ongetwijfeld onder het woord van Jezus: “Wat gij voor de minsten van de mijnen hebt gedaan, hebt gij voor Mij gedaan” (Mt 25, 40).
In veertig jaar tijd heb ik de taal en de beeldvorming over vluchtelingen volledig zien omslaan: van mild naar hard, van open naar gesloten. Het politieke discours over vluchtelingen is verschoven van links naar rechts. De extremen bakken er zoete broodjes mee. De schuld daarvoor kunnen we niet doorschuiven naar president Trump. De wending is jaren geleden ingezet in Europa, zoals verkiezingscampagnes en -resultaten in tal van Europese landen aantonen. Overigens weet president Trump zijn oude geestverwanten in Europa best wonen, zoals blijkt uit de naamlijst van zijn bezoekers. Het komt hard aan bij wie sinds jaren ijveren voor een meer humane en gastvrije samenleving, met name uit christelijke motieven.
Nood aan wetgevend kader
Het leidt geen twijfel dat elk maatschappelijk vraagstuk, ook dat van de vluchtelingen, vraagt om een goed wetgevend kader. De wetgeving liet inderdaad te wensen over. Ze was niet berekend op massale vluchtelingenstromen ten gevolge van steeds meer gewelddadige conflicten. Bovendien maken vluchtelingen steeds meer gebruik van onveilige vluchtwegen of vallen ze ten prooi aan gewetenloze trafikanten. Zonder internationaal recht komen we niet verder. Maar wat als internationale grootmachten het internationaal recht zomaar naast zich neer kunnen leggen, alsof rechtsontkenning hun nieuwe hobby is? Het lijkt op dweilen met de kraan open. De landen van Europa moet het vluchtelingenprobleem samen aanpakken. Daarbij kan zelfbescherming of zelfverdediging niet het enige of het laatste criterium zijn. Het is een basisregel in elke ethiek, christelijk of niet christelijk, dat mensen op elkaar en op de samenleving moeten kunnen rekenen, zeker in geval van bedreiging en nood.
Menselijk en gastvrij
Ook in ons bisdom werken tal van christelijke groepen en bewegingen aan een gastvrij onthaal voor vluchtelingen en migranten. Ze geven onze kerkgemeenschap een menselijk en gastvrij karakter. Ze mogen eens ‘gezien’ worden, net als de vluchtelingen.
+ Johan Bonny
Lees meer in ‘Relevant’, het magazine van het bisdom Antwerpen.
Abonneren kan via abonnementen.relevant@otheo.be.
Info op www.relevant-bisdomantwerpen.be. Een abonnement kost 45 euro. Met een steunabonnement van 75 euro steek je ons een hart onder de riem.
Een los nummer kost 15 euro. Info op 03 210 08 30.
