In zijn Brief aan de kunstenaars uit 1999 hield paus Johannes Paulus II een pleidooi voor de noodzakelijke dialoog tussen religie en kunst. Alle pausen sinds Vaticanum II hebben opgeroepen om de banden tussen de Kerk en de kunstenaars te versterken. Op een unieke manier verbeelden kunstenaars spirituele en mystieke thema’s die we moeilijk verwoord krijgen. Tegelijkertijd doorbreken zij voortdurend de grenzen van de realiteit om er nieuwe vensters op te openen.
De dansvoorstelling ‘Hemellichamen’ is een mooi voorbeeld van die dialoog, meer bepaald over het thema van de Hemelvaart. Hemelvaart wordt vaak verbeeld als een glorieuze opgang, een heugelijk thuiskomen. Zielsgelukkig leven in eeuwigheid, wat betekent dat voor een menselijk lichaam dat geboren is uit de materialiteit van de aarde en de vergankelijkheid van de tijd? Welke metamorfoses heeft de hemelvaart in petto voor een lichaam in een staat van flux tussen hemel en aarde. Hoe pijnlijk kan verheerlijking zijn wanneer hemels thuiskomen ook een proces van verlies en rouw inhoudt?
Tijdens de bijzondere performance ‘Hemellichamen’ klinkt op orgel het magistrale L'Ascension van Olivier Messiaen, waarin de componist zijn spirituele visie op de Hemelvaart van Jezus verklankt. Tegelijk brengen theoloog en choreograaf Sander Vloebergs en drie collega's een dans die een zoekend rouwritueel verbeeldt waarin het lichaam afscheid neemt van de geliefde aarde en zich toevertrouwt aan het onbekende.
Artistiek leider Sander Vloebergs bekleedt als danser-theoloog een bijzondere plaats in het culturele landschap. Weinigen combineren zoals hij academisch werk met een artistieke loopbaan. Hij behaalde een doctoraat in de theologie (KULeuven) en de literatuur (UAntwerpen). Hij is choreograaf en beeldend kunstenaar en oprichter van het Artistic Theology Lab. Zelf zegt hij daarover in een interview met Jan Christaens (*) het volgende: ‘Danser-theoloog is inderdaad een nogal vreemde combinatie van schijnbaar tegenstrijdige identiteiten. Toch hoeft dit niet zo te zijn. De danser en de theoloog delen namelijk eenzelfde obsessie voor een cruciaal thema, het lichaam. De christelijke theoloog die de eigen traditie serieus neemt, kan niet om de incarnatie heen, God die mens wordt, die lichaam wordt. Elke goede theologie zou daarom lichamelijk moeten zijn, al blijft ze in vele omstandigheden eerder een mentale oefening. De danser gebruikt het lichaam als het primaire artistieke medium en ontdekt dat de mens niet zomaar een lichaam ‘heeft’ maar een lichaam ‘is’. Zo wijst de danser de theoloog op een verborgen schat aan wijsheid die in ons lichaam schuilt. Deze rijkdom toont zich alleen wanneer we luisteren naar onze ademhaling, naar het ritme van ons hart, en onze bewegingen en zintuiglijke ervaringen doorvoelen. De christelijke liturgie en spiritualiteit bieden een ideale omgeving om het lichaam op het spoor te komen.’
(*) Voorafgaand aan de voorstelling van ‘Hemellichamen’ kan je een een inleiding bijwonen. Deze inleiding wordt verzorgd door Jan Christaens. Jan Christiaens studeerde musicologie aan de KU Leuven en piano aan de conservatoria van Antwerpen en Gent. Hij is educatief medewerker van CCV in het bisdom Gent en docent aan de afdeling musicologie van de KU Leuven. Hij legt zich vooral toe op de verbanden tussen hedendaagse klassieke muziek en christelijke theologie. Hij is tevens de initiatiefnemer van de dansproductie.
L’Ascension is de titel van een werk van Olivier Messiaen, oorspronkelijk geschreven voor orkest in 1932 en 1933. In 1934 publiceerde hij een versie van het werk voor orgel. Het zijn vier meditaties op Bijbelteksten en is geen stapsgewijze illustratie van de Hemelvaart of van bestaande theologische aannames hierover. De muziek vloeide voort uit Messiaens persoonlijke meditatie over dit aspect van het geloofsmysterie van de Hemelvaart.
Bij de opvoering van Hemellichamen in Roeselare wordt het orgel bespeeld door Nicolas De Troyer, organist-titularis van de Sint-Baafskathedraal te Gent. Hij staat garant voor een hoogstaande muzikale uitvoering. ‘Hemellichamen’ biedt een unieke hoogstaande combinatie van sacrale muziek, dans en theologische reflectie. Een voorstelling om naar uit te zien.
Zondag 1 juni 2025 Sint-Michielskerk ROESELARE 18u (inleiding om 17u)
Hemellichamen is een initiatief van CCV (Christelijke Cultuur Vandaag) in het bisdom Gent, in samenwerking met de Leerstoel Via Pulchritudinis (De weg van de schoonheid): Muziek en Religie sinds 1900 van de KU Leuven.
CCV – Christelijke Cultuur Vandaag – is een door de Vlaamse overheid erkende vormingsinstelling die in alle Vlaamse bisdommen vorming organiseert op het vlak van christelijk geloof en cultuur. Gedreven door de christelijke traditie, wil CCV mensen helpen groeien, gemeenschap vormen, zorgend en verbindend in de samenleving staan. Daartoe waardeert (beluistert, appelleert en ontwikkelt) CCV de zin voor levensbeschouwing en geloof die in mensen schuilt en actualiseert CCV de christelijke traditie en cultuur.
Muziek en religie zijn al eeuwenlang onlosmakelijk met elkaar verbonden. In vrijwel elke geloofstraditie speelt muziek een wezenlijke rol in rituelen, ceremonies en andere uitingen van spiritualiteit. De leerstoel Via Pulchritudinis (‘de weg van de schoonheid’) richt zich specifiek op religieus geïnspireerde kunstmuziek sinds 1900.
