Midden juli ben ik in Lourdes met de Diocesane Bedevaart van het bisdom Antwerpen. Het is onze jaarlijkse afspraak met Maria en Bernadette, aan de grot en aan de stroom. Het is goed weer, de zon schijnt en toch niet te fel. We zijn met ruim driehonderd personen van verschillende pluimage. Het koor Onze Rijkdom is mee, en treedt meermaals voor ons op. Wat een vreugde hen te horen! Het is een wondere verschijning: mensen uit de armoede die zingen over hun ervaringen in de rand van de samenleving. Dat is showbizz ondersteboven of achterstevoren. Geen glamour of glitter, geen chique of hippe kleren, geen gejoel of gekke sprongen. We zijn zowel letterlijk als figuurlijk bijna duizend kilometer verwijderd van Tomorrowland. En toch doet het goed, zeker in Lourdes, om Onze Rijkdom te zien en te horen. Om hen mee te maken, zoals ze zijn en zoals ze zich voelen.
Ketting van armoede
Kansarmoede is geen pretje, integendeel. Je kan niet zomaar naar de dokter of de tandarts. Je wordt niet uitgenodigd op feestjes of etentjes. Je kan slechts tweedehandse kleren dragen. Je moet elke euro driemaal omdraaien. Een pint of een koffie drinken is te duur, laat staan dat je iemand kan trakteren. Voor elk papier moet je in de rij gaan staan. In de supermarkt kan je enkel het goedkoopste kopen, en dus het minst gezonde. Je kinderen schamen zich om hun ouders of om hun thuis. De ketting van armoede gaat van grootmoeder, over moeder en kind tot kleinkind. Er is vaak geen ontkomen aan. Over al die ervaringen zingt Onze Rijkdom.
Het is hartverscheurend te beseffen dat het aantal van hun lotgenoten steeds toeneemt. Steeds meer mensen tuimelen uit onze samenleving. Hun aantal stijgt elke dag, zowel onder mensen van Belgische als van buitenlandse oorsprong. Ongetwijfeld gebeurt er veel voor hen. Onze sociale sector is goed ontwikkeld. Toch wordt de kloof tussen het aanbod en de vraag naar hulp steeds groter. Het moet ons wakker houden.
Tegelijk is materiële of financiële hulp niet de enige redplank. Wat maakt mensen gelukkig? Dat blijft de hamvraag. Wanneer Onze Rijkdom zingt, voel je vreugde en verbondenheid in de zaal. Ze hebben elkaar gevonden als bondgenoten. Iemand helpt hen om de juiste woorden en de juiste toon te vinden, om het uit te roepen, om vrijheid te voelen. Ze kunnen iets waarvoor mensen hen waarderen. Ze horen er weer bij, ook op een bedevaart naar Lourdes. Dat is misschien het grootste gemis van mensen in kansarmoede. Dat niemand hen nodig heeft. Dat niemand nog in hun talenten investeert. Dat ze afhankelijk zijn van anderen. Dat ze de juiste woorden of gebaren niet kennen. Dat niemand hen met een applausje bedankt. Die menselijke nood doet mensen in kansarmoede het meest pijn. Ze zijn soms hopeloos op zoek naar een nieuwe plek in de gemeenschap. Hoe kunnen onze parochies of gemeenschappen daartoe bijdragen?
Lachen en zingen
Dat de leden van Onze Rijkdom samen zingen, is nog wel het grootste wonder. Geen treurzangen of klaagliederen, geen marsliederen of strijdliederen, maar vrolijke liedjes. Altijd met een schalkse lach op het gezicht. Humor en gezang scheppen vrijheid. Ze overstijgen het dagelijkse leven met zijn vele zorgen. Ze brengen een nieuwe wereld binnen. Zeggen we niet dat in de hemel veel gelachen en veel gezongen wordt? Het is een les voor ons allen, mensen op zoek naar geluk, hoe arm of hoe rijk we ook mogen zijn.
+ Johan Bonny
Lees meer in ‘Relevant’, het magazine van het bisdom Antwerpen.
Abonneren kan via abonnementen.relevant@otheo.be. Info op www.relevant-bisdomantwerpen.be.
Een abonnement kost 45 euro. Een los nummer kost 15 euro. Info op 03 210 08 30.
