Van vier bloeiende cultuurafdelingen naar één sterke kern
Davidsfonds is een Vlaamse sociaal-culturele netwerkorganisatie die vanuit een christelijke inspiratie op een dynamische en inclusieve manier mensen verbindt door samen cultuur te beleven en ervan te genieten. Davidsfonds is sterk lokaal verankerd en telt vandaag meer dan 300 afdelingen; ze kunnen rekenen op een groot aantal geëngageerde vrijwilligers. Liefde voor de Nederlandse taal, de kunst, de Vlaamse geschiedenis en het erfgoed zijn de pijlers van de organisatie.
Zo is het begonnen
Het Davidsfonds werd in 1875 opgericht in een periode dat er zich in België een culturele en taalkundige strijd afspeelde. In de 19e eeuw was het Frans dominant in het openbare leven, terwijl het Nederlands, de moedertaal van de meerderheid in Vlaanderen, nauwelijks erkenning kreeg. Het Willemsfonds, opgericht in 1851, probeerde hier verandering in te brengen, maar evolueerde vanaf de jaren 1860 naar een uitgesproken vrijzinnige en liberale organisatie. Katholieke flaminganten voelden zich hierdoor niet langer thuis en zochten naar een alternatief.
Op 15 januari 1875 richtten enkele leden van de Leuvense studentenvereniging ‘Met Tijd en Vlijt’, samen met pastoor Lodewijk Schuermans, het Davidsfonds op in de pastorie van Wilsele, vandaag een deelgemeente van de stad Leuven. De naam was een eerbetoon aan kanunnik Jan Baptist David (1801–1866), een pionier van de Vlaamse beweging, promotor van de Nederlandse taal en sleutelfiguur in de vernederlandsing van het onderwijs. Het Davidsfonds had drie duidelijke doelstellingen: cultuur toegankelijk maken voor iedereen, het gebruik van het Nederlands stimuleren, en een gemeenschapsgevoel en nationale trots bevorderen.
Spilfiguur in de Vlaamse culturele wereld
In de decennia na de oprichting groeide het Davidsfonds uit tot een invloedrijke speler in de Vlaamse culturele wereld. Het fonds organiseerde lezingen, toneelvoorstellingen, muziekavonden en publiceerde boeken en tijdschriften in het Nederlands. Tijdens het interbellum speelde het een belangrijke rol in de culturele emancipatie van Vlaanderen, met een sterke nadruk op katholieke waarden.
Na de Tweede Wereldoorlog breidde het Davidsfonds zijn werking verder uit. Het richtte lokale afdelingen op in steden en dorpen, waardoor het een breed netwerk uitbouwde. In de jaren 1960 en 1970 kreeg het fonds te maken met maatschappelijke veranderingen en secularisering, maar het bleef trouw aan zijn missie: cultuur beleven in verbondenheid en in de Nederlandse taal.
150 jaar Davidsfonds
Vandaag telt het Davidsfonds nog altijd meer dan 300 afdelingen in Vlaanderen en Brussel, en organiseert het jaarlijks een waaier aan culturele activiteiten rond taal, geschiedenis, kunst en erfgoed (cursussen, lezingen, tentoonstellingen, reizen, …) Het fonds werkt samen met andere organisaties en blijft inzetten op inclusieve cultuurbeleving, waarbij kunst, geschiedenis, erfgoed en taal centraal staan.
Dit jaar viert het Davidsfonds zijn 150-jarig bestaan, een mijlpaal die getuigt van zijn blijvende relevantie, niet alleen als erfgoedorganisatie, maar ook als dynamische beweging die de Vlaamse identiteit en cultuur levendig houdt.
Moeilijke tijden
Net zoals veel socio-culturele verenigingen beleeft het Davidsfonds vandaag moeilijke tijden. De vergrijzing van het ledenbestand, de veranderende cultuurbeleving en het snel slinkend aantal bestuursleden en vrijwilligers zijn de voornaamste oorzaken.
Het Davidsfonds heeft traditioneel een ouder publiek. De instroom van jonge leden blijft beperkt, wat de continuïteit van de organisatie bedreigt. Jongeren voelen zich blijkbaar minder aangesproken door de klassieke activiteiten zoals lezingen of concerten over geschiedenis en cultuur. Jongeren beleven cultuur op een andere manier: digitaal, interactief en vaak via sociale media of streamingdiensten. Al dient gezegd dat ook het Davidsfonds inspanningen levert om online aanwezig te zijn. Maar deze transitie is complex: de vereniging moet balanceren tussen traditie en vernieuwing, zonder zijn trouwe achterban te verliezen. Geen gemakkelijke opdracht voor een organisatie die zijn financiële inkomsten en subsidies ziet dalen en ook nog eens kampt met een (te) klein aantal bestuursleden.
Davidsfonds in Groot-Middelkerke
Ook de Middelkerkse Davidsfondsafdelingen zijn niet kunnen ontsnappen aan deze maatschappelijke trend. In de bloeiperiode waren er in Groot-Middelkerke nochtans vier afdelingen van Davidsfonds: Middelkerke, Leffinge-Slijpe, Spermalie en Westende-Lombardsijde. Vandaag is alleen Westende-Lombardsijde in de gemeente nog actief.
De afdeling Middelkerke ontstond op 21 oktober 1928. Vier jaar later, op 18 december 1932, werd Davidsfonds Leffinge-Slijpe boven de doopvont gehouden. De afdeling kende jarenlang een bloeiend bestaan, maar daar kwam in 2016 helaas een einde aan door een tekort aan bestuursleden. Erna Dedeyne was de laatste voorzitter.
Davidsfonds Spermalie werd opgericht op 8 oktober 1955 door pastoor Michiel De Geeter en Godfried Mehuys. De afdeling verwierf grote bekendheid met het jaarlijks optreden (44 jaar lang!) van kleinkunstenaar Willem Vermandere in de iconische schuur van de Spermaliehoeve. Eind 2022 werd de afdeling Spermalie ontbonden onder het voorzitterschap van Godfried Mehuys.
Davidsfonds Westende-Lombardsijde
De afdeling Westende-Lombardsijde zag het levenslicht op 7 juli 1953. De eerste voorzitter was Arthur Vermout, toen directeur van vakantiecentrum Zon en Zee. Op de tweede bestuursvergadering gaf hij de fakkel door aan Henri Tratsaert, die 16 jaar voorzitter bleef. Georges Bloes, de grote bezieler van onze afdeling, was toen secretaris-penningmeester. Na het plotse overlijden van Henri Tratsaert in 1969 nam Georges het voorzitterschap over, dat hij tot 1995 met hart en ziel uitoefende. Daarna werd Werner Ingelbrecht 18 jaar lang de kapitein. Tijdens het feest van ons 60-jarig bestaan op 7 juli 2013 gaf hij de voorzittersfakkel door aan Sonia Vanhercke, die al 12 jaar voorzitter is, al 20 jaar bestuurslid en meer dan 50 jaar lid.
Vandaag telt de afdeling 113 gezinnen, samen goed voor 167 leden. Doorheen het jaar worden tal van fijne activiteiten georganiseerd, waaronder Toast Literair, een bezoek aan de Hotelschool Ter Duinen, een verrassingsreis, een Vlaanderen Feest-concert, een hobbytentoonstelling en een meerdaagse reis, dit jaar naar Noord-Bretagne! Ook de Junior Journalistwedstrijd voor de plaatselijke scholen is een jaarlijks succes! De laureaten en scholen krijgen mooie boekenpakketten als beloning. Verder staan er nog geregeld voordrachten, museumbezoeken en bedrijfsbezoeken op het programma. Alle leden worden prima geïnformeerd in het ‘Davikrantje’ dat tweemaandelijks verschijnt.
Sonia is fier op haar dynamisch bestuur, een enthousiaste ploeg die zich met veel plezier en overgave inzet voor de leden. Toch zijn er nog altijd extra helpende handen tekort. Wie zin heeft om lid te worden of de handen uit de mouwen wil steken als bestuurslid is meer dan welkom! Spreek gerust een bestuurslid aan of stuur een mailtje naar de voorzitter sonia.vanhercke@gmail.com. Ook op de website www.westende-lombardsijde.davidsfonds.be vind je alle nodige info.
