Onze pastorale eenheid ‘De Jordaan’ Harelbeke telt zes karakteristieke kerken. Ze staan symbool voor de aanwezigheid van de Kerk in onze samenleving. Ze zijn waardevol als gebouw en als centrum voor de lokale gemeenschap. Het beheer van elk kerkgebouw is de verantwoordelijkheid van een kerkraad, het bestuursorgaan van de kerkfabriek dat bestaat uit verkozen vrijwilligers uit Harelbeke. Normaal zou in de loop van april de verkiezing plaatsvinden van de nieuwe leden en de mandaten van de kerkraden. Die verkiezing is echter uitgesteld door de huidige Coronacrisis. We gingen praten met Marc Taelman, voorzitter van de kerkraad van Sint-Augustinus Stasegem, om er meer over te vernemen.
Marc Taelman: ‘Als kerkbestuur willen we dat de erediensten in een mooie kerk kunnen plaatsvinden’ ©Marc Taelman
Wat is eigenlijk de opdracht van de kerkfabriek?
Marc: ‘In het vademecum kerkbesturen staat dat kerkfabriek belast is ‘met de zorg voor de materiële voorwaarden die de uitoefening van de eredienst en het behoud van de waardigheid ervan mogelijk maken’. Die opdracht valt uiteen in twee grote luiken. Vooreerst is er de materiële voorziening voor het laten plaatsvinden van de erediensten. Bijvoorbeeld het tijdig aankopen van hosties, wijn, gewaden, multimedia-projectoren, etc. Daarnaast is er het onderhoud van de kerk als gebouw. Ook dat is een heel belangrijke taak. De kerkraad laat zich dus alleen in met de materiële organisatie. Wij houden ons niet bezig met het inhoudelijke, het pastorale, de erediensten,…’
Is de kerkraad autonoom in het beleid dat ze wil voeren?
‘De kerkraad is heel autonoom in het beleid dat ze wil voeren, maar dat moet wel binnen financiële krijtlijnen. De kerkraad is immers ook verantwoordelijk voor de boekhouding van het gebeuren naar de overheid toe. Dat is in eerste instantie naar de Stad toe. Als onze inkomsten niet volstaan, is de Stad wettelijk verplicht om de ontbrekende fondsen ter beschikking van de kerkfabriek te stellen en de budgettaire tekorten bij te passen. In Stasegem en Harelbeke hebben we altijd kunnen terugvallen op een stadsbestuur dat heel goed meeging in de verantwoorde investeringen die moeten gebeuren.’
Doet het stadsbestuur dat zomaar zonder beperking?
‘Uiteraard niet. We moeten jaarlijks een begroting vastleggen en de jaarrekening laten goedkeuren. Ook is er een meerjarenplan dat 6 jaar omvat. In dat meerjarenplan worden de begrotingen plus de investeringen van die 6 jaar in lijn geplaatst. Als we bijvoorbeeld in de komende vijf jaar het dak willen renoveren, wat noodzakelijk is, staat dat in het meerjarenplan. Het is een geruststelling dat we niet elk jaar opnieuw moeten gaan aankloppen of we iets wel of niet mogen voorzien. Het gevolg is natuurlijk dat het kerkbestuur heel erg gereglementeerd en gecontroleerd wordt. Iedere euro die uitgegeven wordt, moet verantwoord worden.’
Hoe verloopt de samenwerking met het stadsbestuur concreet?
‘Twaalf jaar geleden heeft men hiervoor een overkoepelend overlegorgaan gecreëerd: het Centraal Kerkbestuur. Dat is een orgaan dat het bestuur van alle kerkfabrieken van Harelbeke coördineert. De kerkfabrieken komen samen binnen het Centraal Kerkbestuur en er is 2 à 3 keer per jaar een overleg met het stadsbestuur waarin dan de krijtlijnen van de begroting en van de eventuele investeringen worden vastgelegd. Ook is er per kerkbestuur een bespreking van de voorgelegde jaarrekening.’
Hoe ben je in de kerkraad van Sint-Augustinus terechtgekomen?
‘Dat was in 1995. Mijn vrouw was al enkele jaren actief in de catechesewerking. Als er vroeger een mandaat vrijkwam, werd men gewoon aangesproken. In mijn geval hebben het toenmalig kerkbestuur en pastoor Tom De Fré mij gevraagd. En als men vroeger gevraagd werd, dan deed men dat. Ik heb het altijd heel graag gedaan. Het is vrijwilligerswerk, maar met een heel sterke verantwoordelijkheid. Het kerkgebouw hier in Stasegem is eigendom van de kerkfabriek, terwijl de andere kerken in Harelbeke eigendom van de Stad of van het bisdom zijn. In Stasegem werd de kerk eind 19e eeuw gebouwd op initiatief van de plaatselijke brouwer, die de kerk in bewaring heeft gegeven aan de plaatselijke kerkfabriek. En zo is die kerk in plaatselijke handen gebleven. In die zin zie ik het kerkbestuur als een vorm van het goede huisvader-principe: iedere euro die uitgegeven wordt, moet verantwoord zijn. Sinds het decreet van 2004 is er openbaarheid van bestuur en wordt de kerkraad van rechtswege verkozen. Hij bestaat hij uit vijf leden plus de door de bisschop aangestelde verantwoordelijke (bij ons is dat pastoor Marc Coudijzer). Om de drie jaar wordt de raad gedeeltelijk vernieuwd door (her)verkiezing na kandidaatstelling.’
Kan je in deze sterk gereglementeerde werking nog eigen accenten leggen?
‘We hebben inderdaad onze eigen prioriteiten. De kerk was vroeger het middelpunt van de parochie. Het gebouw stond ook letterlijk in het midden. Nog altijd overigens. Maar het is niet meer het middelpunt van de samenleving. Het kerkbestuur kan er echter voor zorgen dat de kerk die rol voor een stuk blijft behouden. En dat is ook de drive van ons kerkbestuur. Als kerkbestuur willen we dat de erediensten in een mooie kerk kunnen plaatsvinden. Want we willen dat de erediensten hier kunnen blijven. Als dat niet meer zou kunnen, dan zouden we dat heel spijtig vinden. We vinden ook dat het kerkgebouw een toegankelijke bezinningsruimte moet zijn. Ook voor niet-kerkgangers. Deze kerk wordt zeer veel bezocht en we hebben daarom geïnvesteerd in brandbeveiliging, camerabewaking enz., zodat de kerk altijd kan openblijven van 9 tot 18u. Tenslotte willen we het kerkgebouw ter beschikking stellen voor culturele activiteiten die een plaats kunnen vinden in een kerk. Onze kerk leent zich echt heel goed voor concerten. We willen dit maximaal mee ondersteunen. Eigenlijk zorgen we daarmee dat de kerk een groter maatschappelijke betekenis krijgt. We proberen op die manier de plaatselijke bevolking actief te betrekken en ook een ruimer aanbod te geven. Ook naar te toekomst toe vind ik dit toch wel belangrijk. Zelf wil ik er als voorzitter en als lid van de kerkraad mee stoppen. Na 25 jaar is het mooi geweest. Tijd voor een nieuw bestuur met frisse ideeën. Ik zou het echter wel heel mooi vinden, mochten onze drie prioriteiten kunnen verdergezet worden.’
Van harte bedankt, Marc, voor deze interessante visie.
Lieven Defour
