Waar men gaat langs Vlaamse wegen…
Met het gezin gaan wij graag in Oostenrijk en Noord-Italië wandelen in de bergen. Daar kom je om de haverklap een kruis of kapel tegen, mooi verzorgd en bebloemd. Meestal is daar iemand verongelukt. Maar ook hier in Vlaanderen, kom je wel eens een kruis tegen. We stelden aan Jo Moerman, die graag in de geschiedenis neust, wat hier de betekenis van is. Hieronder kan je zijn uitleg lezen. Bedankt Jo !
Véronique
Tijdens de coronaperiode hebben velen van ons hun wandelschoenen aangetrokken of hun fiets van stal gehaald om eens onze eigen streek te verkennen. Met een wijde blik ontwaarden we soms in het landschap een kruis, en dan weet je dat er in een ver of nabij verleden omstandigheden zijn geweest die mensen ertoe brachten op die bepaalde plek een kruis op te richten. De gebeurtenissen waren altijd anders: een moord, een ongeluk, een ziekte, een feestelijke herdenking of een natuurramp…
Om die reden hebben onze voorouders wegkruisen opgericht omdat zij vanuit hun geloof aankeken tegen de gebeurtenissen in hun leven en zijn ze een religieuze uiting die de voorbijganger eraan herinnert dat Christus aan het kruis is gestorven.
Die wegkruisen bestaan in houten, gietijzeren en stenen varianten en alle formaten:
*een hagelkruis werd geplaatst om de oogsten te vrijwaren van onweers- en hagelschade.
*memoriekruisen herdenken iemand die op de bewuste plek een noodlottig ongeval is overkomen.
*dwaalkruisen werden geplaatst op grote eenzame vlakten, heidevelden of moerasgebieden en dienden als een baken om niet te verdwalen.
*de plaatsing van moord-of zoenkruisen was een bijkomende straf die werd opgelegd in het kader van een gerechtelijke veroordeling voor moord of doodslag.
In de Vierkeer- en Asselstraat in Bavikhove en de Muizelstraat te Hulste vinden we prachtige voorbeelden van deze oude wegkruisen aan de inrit van boerderijen.
De ouderen onder ons herinneren zich nog de vastenkruisen die vroeger her en der te velde werden gezet bij het begin van de veertigdagentijd. Ze waren soms getooid met een paarse doek, de kleur van soberheid, bezinning en inkeer. Met Pasen werd de kleur van het doek feestelijk wit…het Paasfeest. (n.v.d.r. ook nu zie je die op sommige plaatsen nog in het straatbeeld verschijnen)
Kruisen namen in het verleden ook een grote plaats in een buurt. Bij dat kruis kwamen de mensen samen om te bidden als er een nood was en waarbij de mensen zich machteloos voelden. Als de oogst door droogte of regen verloren dreigde te gaan, als er een ziekte was onder het vee of als een buurtbewoner ernstig ziek was of overleden. Het was een teken van onderlinge verbondenheid in vreugde en verdriet tussen jong en oud.
Soms spreekt men van een Verkeerde Lieve Heer die de volkse benaming is van een kruisbeeld waarbij de Christusfiguur met het hoofd op de linkerschouder rust en niet, zoals gebruikelijk, op de rechterschouder.
Bedankt Jo.
