Driekoningen blijft inspireren
Enkele Wijzen/Sterrenkundigen/Magiërs gingen op zoek, geleid door een ster en vonden Het Kind in een kribbe. Bij de kraamvisite boden zij kostbare geschenken aan: goud, wierook en mirre. Sommigen spreken over Epifanie (afgeleid van het Grieks ‘verschijning’) of over het hoogfeest van de Openbaring van de Heer (bekendmaking van Christus aan de wereld), maar allen bedoelen het voor ons beter bekende feest van Driekoningen.
Het is een belangrijk feest voor de christenen dat elk jaar op 6 januari plaats vindt. Wij vieren het de eerste zondag na 1 januari. In vele Europese landen is 6 januari zelfs een officiële feestdag zoals in Griekenland, Italië, Spanje, Polen, Oostenrijk, Zweden… en is het dus een vrije dag.
Mattheüs vertelt ons dit schitterend verhaal maar noemt het aantal van de Wijzen uit het Oosten niet. (Matt. 2:1-18) In het westers christendom zijn er volgens de traditie drie Wijzen, wellicht is dit getal vastgesteld aan de hand van het aantal geschenken dat ze meebrachten. In het oosters christendom zijn er twaalf. In Vlassenbroek waren er in de viering op zondag 8 januari voor de gelegenheid vijf. Zij droegen bij het begin van de viering om 10 uur de draaiende ster en de beelden van de Wijzen naar de kerststal en zongen er liedjes, ondersteund door het orgel en alle aanwezigen.
Wie waren de Wijzen?
Vermoedelijk gaat het over astronomen, astrologen en natuurwetenschappers. De oudste voorstellingen dateren uit de vierde eeuw en sinds de zesde eeuw is ‘de aanbidding der Wijzen’ een gevierd onderwerp in de kunst. De Wijzen hebben ook namen. De Griekse namen verschillen van de Hebreeuwse en wij kennen ze sinds de achtste eeuw onder de gelatiniseerde Perzische namen: Melchior, Caspar en Balthasar. Zij worden sinds de negende – tiende eeuw afgebeeld als koningen. Dit beeld vloeit voort uit de idee dat heersers van volken zich aan Jezus en het christendom onderwerpen, wat een mooie metafoor is. In de drie figuren herkennen we ook drie generaties van volwassenen: oud – middelbare leeftijd – jong. De Drie Koningen worden afgebeeld met een verschillende huidskleur. Dit is vast te wijten aan alle werelddelen die destijds bekend waren: Europa – Azië – Afrika.
Geschenken - verschillende interpretaties
Meer dan cadeaus voor het Kindje moeten de geschenken gezien worden als symbolen: goud staat voor de koninklijke status van Jezus, wierook voor Zijn goddelijkheid en mirre voor Zijn menswording. Sint- Bernardus van Clairvaux heeft een meer wereldlijke interpretatie bedacht: goud om de armoede van de ouders te verlichten, wierook om de stank uit de stal te verjagen en mirre (welriekende soort van gomhars afkomstig van de mirreboom) als verzorgingsproduct voor baby’s.
Tradities
Lang geleden mochten de armen - net als op het feest van Sint-Maarten - aan de deuren aankloppen om een aalmoes of eten te bekomen. Met de tijd werd Driekoningen een kinderfeest. Vroeger nog meer, maar in sommige delen van België en Nederland verkleden vooral kinderen zich als waardige koningen en gaan langs de huizen met een ster en bellen aan in de hoop in ruil voor een liedje wat snoep of een beetje geld te bemachtigen. Thuis wacht hen dikwijls een heerlijke driekoningentaart en wie de boon of een beeldje in het stuk taart vindt is koning voor één dag en mag o.a. kiezen wat er op 6 januari gegeten wordt. De etalages bij de bakker liggen vol met dergelijke frangipane-taarten gegarnierd met een blinkende kroon, maar bij Jeroen Meus of op sommige websites is het recept zeker terug te vinden en kan je zelf aan de slag. Meestal geeft het feest van Driekoningen het signaal dat de kerstboom mag afgebroken worden en de kerststal weer veilig opgeborgen. Tradities dienen in ere gehouden maar laat ons het voornaamste niet vergeten: Laten we alle dagen – net als de Koningen/Wijzen – op zoek gaan naar Jezus, de Messias, de Verlosser, het Kind in de kribbe dat het bewijs is van Gods goedheid en menslievendheid!
Michèle Westelinck
