Zie hoe ze elkaar liefhebben, christen-zijn bij onze buren.
We hebben het zo dikwijls over samen op weg gaan, maar dat begint met eerst elkaar te leren kennen. In Kortrijk, de straat van de sleutelmaker Decabooter, staat een Orthodoxe kerk. Ze is toegewijd aan Heilige Amandus, net zoals de kerk van Bavikhove. De sfeer is er anders, er staan geen stoelen en het hangt er vol met iconen, dit zijn schilderijen van christus of van de heiligen biddend heel precies gemaakt. Bij het binnenkomen is het eerste wat je ziet een enorme doopvont waarin je kunt neerdalen.
Normaal verwacht je dit artikel in de week van de oecumene. Dan zou het zogezegd best passen, de rest van het jaar hoor je niet zoveel over de zusterkerken zoals de orthodoxe of de protestantse kerk. Mij lijkt het goed net bij het begin van de vasten om hen beter te leren kennen.
Vader Philippe is er nu drie jaar priester. 13 jaar geleden kwam hij met zijn gezin in Kortrijk wonen, vijf jaar heeft er voordien dienst gedaan als diaken, daarvoor was hij al koorleider en dit al voor hij naar Kortrijk kwam. Hij is in een katholiek gezin opgevoed, heeft zich ook ingezet in de jeugdbeweging en gaf ook catechese. Na een tijd leerde hij de orthodoxe kerk kennen, na drie jaar werd hij in die gemeenschap opgenomen. Omwille van zijn werk is hij in Kortrijk komen wonen en zie, hoe het leven zijn weg toont: Hij is priester geworden bij onze buren.
In de orthodoxe kerk zijn de bisschoppen meestal kloosterlingen. Men verwacht dat de plaatselijke parochiepriesters liefst gehuwd zijn. Philippe is bediende, na zijn dagtaak vervult hij zijn taak als priester van een heel verscheiden gemeenschap. Je hebt niet zoveel orthodoxe kerken in onze streek. Zo komen er mensen van Oost- en West-Vlaanderen (van Ieper, van Waregem, van Oudenaarde tot van vooraan in Frankrijk) om samen te vieren. Er zijn Vlamingen van origine bij, daarnaast heb je een hele groep van migranten die uit vele landen komen. De kerk te Kortrijk hoort officieel bij de Griekse patriarch van Constantinopel, maar ook Russisch orthodoxen zijn er van harte welkom.
Tijdens de zondagsdienst wordt het Onze Vader gebeden in alle talen van de aanwezigen, bij een gewone zondag is dit in ongeveer zeven talen; op Pasen kan dit wel in zestien of zeventien talen zijn. De lezingen zijn vooral uit het nieuwe testament. Na de “liturgie van het altaar” (de mis) is er “de liturgie van de broeders”, een koffietafel.
Ze hebben te Kortrijk twee diensten in een gewone week: op zaterdag om 18.00 uur de vesperdienst en op zondag om 9.00 uur de mis die zij de “Goddelijke Liturgie” noemen. De vesperdienst bestaat vooral uit litanieën en ook psalmen. De gezangen zijn er heel belangrijk en iedere week wordt er één van de acht oude kerktonen gebruikt als toonaard. De mis verloopt ook anders. Zij kennen een ruimte waar het altaar staat achter de gordijnen, net zoals eens de joodse dienst in de tempel met momenten doorging in het heiligste, hun “tabernakel”, en daarnaast bij de gemeenschap. De priester en diaken gaan soms in die ruimte bij het altaar en komen dan terug bij de gemeenschap. De vieringen zijn meer een dynamisch gegeven. Zonder stoelen te midden van de vele iconen is de sfeer ook heel anders. De dienst duurt ook heel wat langer, het is er normaal dat mensen wat later aankomen of tussenin eens naar buiten gaan. Het belangrijkste moment is er de communie, brood doordrenkt in wijn dat met een lepeltje wordt toegediend. Het is alleszins de moeite om te zien en mee te maken hoe anders die christenen vieren en samenzijn.
In hun kerk zijn de drie belangrijkste feesten in een kerkelijk jaar: op één: Pasen; op twee: Het doopsel van de Heer en op drie: Kerstmis. Hun vasten begint dit jaar officieel op maandag 7 maart, ze kennen er geen Aswoensdag. Vóór het begin van de vasten kennen ze vier zondagen “voorbereiding op de vasten”, de Evangelies van die zondagen zijn in volgorde Zacheüs, de Farizeeër en de tollenaar, de verloren zoon en over het laatste oordeel. De vasten duurt dan 40 dagen en eindigt net voor de Heilige week vóór Pasen. Dit jaar is hun paasfeest op 24 april. Wij vieren Pasen de week ervoor op 17 april.
Dat de kerk toegewijd is aan H. Amandus (feestdag op 6 februari) is niet zo eigenaardig: Hij bracht in Noord-Frankrijk en onze streken tot in Maastricht het christelijke geloof tot bij onze voorouders. Orthodoxen aanvaarden alle heiligen tot vóór 1054, na dat jaar maken ze net zoals de Katholieke kerk een eigen keuze. Zo is de Heilige Godelieve van Gistel nog net aanvaard… Dan zijn de wegen van de katholieke westerse kerk en die van de oosterse orthodoxe kerk uit elkaar gegaan. Zeker vanaf het tweede Vaticaanse concilie, de jaren ‘60, is er een zoektocht bezig om elkaar terug te vinden.
Mocht dit artikel alvast ook een stap zijn om plaatselijk elkaar te zien als broers en zussen in eenzelfde God, in eenzelfde Heer.
Wilfried Pauwels
