Ieder jaar gaat op de eerste vrijdag in maart het gebed opnieuw de wereld rond. Honderdduizenden mensen voelen zich, in de 173 landen die meedoen aan de viering van Wereldgebedsdag, door gebed verenigd en bemoedigd. Op deze bijzondere dag is de hele christelijke wereld solidair en maakt de viering van de orde van dienst heel duidelijk dat gebed en actie onafscheidelijk zouden moeten zijn en dat ze beiden invloed hebben op de wereld. Deze dag is een getuigenis dat christenen van over heel de wereld zich laten kennen. De gedachte dat gebed invloed heeft op de wereld was voor de redactie genoeg om er in dit blad er een voorpagina aan te weiden.
Je weet waarschijnlijk al dat ik verknocht ben aan de psalmen. Psalmen zijn eeuwenoude gebeden die zowel door joden als christenen heel veel gelezen worden. De vraag is: Hoe verandert gebed de wereld? Hoe verander je nu de wereld? Een oude spreuk zegt: Wil je de wereld veranderen, begin bij jezelf. En inderdaad, geregeld de psalmen bidden verandert je manier van in het leven staan en wel op vele manieren.
Allereerst krijg je een relatie met die ongekende, gekende God. Bidden is in relatie gaan staan met de Schepper. Bidden is dus veel meer dan vragen om iets zoals in het lied “Lieve vrouwke, ik kom niet om te bidden”. Echt bidden is tot en met God spreken. In het gebed krijg je vernieuwende gedachten. Dit zijn geen verstrooide momenten maar net een groei van een eenzijdig spreken tot een ook naar Hem luisteren. Het gebed zorgt er dus voor dat je er nooit alleen voor staat. Meer nog ik heb al dikwijls ervaren dat als je vraagt, er uitkomst is. Soms niet zoals verwacht, maar toch een antwoord waarmee je verder kunt. Die relatie is dus niet eenzijdig van de bidder uit…
In de psalmen lezen we dat ook God spreekt. Natuurlijk zijn door de schrijver die woorden in Gods mond gelegd. Maar op die manier vergemakkelijkt het vaak om je te confronteren met die Andere. Bidden is geen suiker en zeem, maar zo ook vaak omgaan met tegenspraak.
Psalmen bevatten ook vaak een aanmoediging of een waarschuwing voor de anderen. Dit is dikwijls een manier om de eigen persoon te verwittigen of aan te sporen.
In de psalmen zien we God als Schepper. Daarnaast zien we vooral twee accenten bij God: Hij is rechtvaardig en dus ook vaak streng en daarnaast is Hij barmhartig en de verdrukte nabij. Als God zo is en wij Zijn boodschap willen volgen, dan worden we ook opgeroepen om zowel rechtvaardig als barmhartig te zijn. Je kan eigenlijk niet bidden zonder consequenties voor jezelf te nemen. Bidden zet aan tot daden. Het doet je verlangen naar een betere wereld, een rechtvaardig en barmhartig bestaan.
Hoe meer je de psalmen leest, hoe meer je je bewust wordt dat jij niet beter bent dan de rest. Ook jij en ik gaan de fout in. We moeten niet steeds kijken naar wat een ander misdoet. Als iemand iets zou doen aan wie mij lief is, dan zou ik waarschijnlijk ook gevaarlijk uit de hoek komen. Ik heb ook graag dat het mijn gedacht is. Ik ga ook in de fout. De “vijand” in de psalmen is niet enkel die andere, maar ook die eigen neigingen die er ook bij mij zijn. Dit inzicht zorgt dat je milder wordt voor de andere.
Dit zijn opmerkingen die je vlug kunt maken bij het bidden van psalmen, maar er is nog veel meer. In een klaagpsalm zie je vaak dat in het gebed er een weg is naar danken en loven. Het eigene van veel van die gedichten is dat je meegenomen wordt in een redenering naar een uitkomst. Laat me psalm 13 als voorbeeld geven:
“Tot wanneer, Nabije, zal Je mij altijddurend vergeten? Tot wanneer verberg Je Je gezicht voor mij? Tot wanneer plaats ik de plannen in mijn innerlijke, kan ik die plannen niet waarmaken, is droefheid bij dag in mijn hart? Tot wanneer zal mijn tegenstrever boven mij rijzen?”
Vier zinnetjes met eenzelfde begin: Gaandeweg wordt de werkelijkheid gerelativeerd en is er geen totale eenzaamheid meer. Van de eerste gedacht zonder uitkomst voor altijd wordt het eigenlijke probleem onder ogen gezien: Er is een tegenstrever, iets dat mij tegengaat. Dit wil niet zeggen dat God zich verbergt, zelfs niet dat ik geen plannen kan waarmaken. In de vragen word je begeleid tot het eigenlijke probleem.
“Merk op, beantwoord me, Nabije, mijn Richter. Laat mijn ogen schijnen, opdat ik niet inslaap in de dood, opdat mijn tegenstrever niet kan zeggen "Ik heb hem overwonnen", mijn beklemmers zich in vreugde zouden verheffen omdat ik wankel.”
In het tweede deel gaat het opnieuw van “overwonnen” tot “dat ik wankel”. Alles wordt opnieuw in de juiste proporties weergegeven. Als ik eens wankel betekent niet dat ik me gewonnen geef…
“En ik, op Je gehechtheid vertrouw ik. In vreugde zal mijn hart zich verheffen in Je redding. Ik zal zingen voor Nabije, want Hij beloonde mij.”
En dan krijg je het laatste deel: Zie je het vertrouwen! Meer nog: de psalmist gaat zelfs in zijn moeilijkheden zingen want hij is overtuigd dat God hem zal helpen en belonen. De psalm erkent de moeilijkheden maar doet toch al in geloof de mens zingen om Gods nabijheid.
Ik zie daar drie grote lessen in: Eén: leer relativeren en niet wanhopen. En twee: Zelfs in moeilijkheden kun je nog altijd zingen, geluk vinden. En ten slotte: Hoe dan ook, vertrouw, God is nabij.
Maar er is nog meer te vinden in de psalmen: Psalmen zijn zo gemaakt dat de ene psalm vaak een reactie, een antwoord is op de vorige. Psalmen zijn dus gemaakt om door te lezen. En als je dat doet dan merk je de volgende zaken op:
In de eerste groep van psalmen zijn er meer gebeden in de ik-persoon. Eén iemand bidt tot God. Naar gelang je verder in het boek gaat lezen, valt het op dat het vooral gebeden worden in de wij-vorm. Bidden zet dus aan om uit je eigen relatie te groeien tot een samen beleven en bidden. Gebed zet aan tot gemeenschap en haalt je weg van in jezelf rond te draaien.
Zijn het in het begin vooral klaagpsalmen tot in het dieptepunt van psalm 89, daarna zijn het vooral dank- en lofpsalmen. Bidden doet je groeien van een vragen en klagen tot danken en loven. Dit betekent niet dat de moeilijkheden weg zijn. Maar het is een anders in het leven staan. Klagen en vragen mag en is zelfs wel eens nodig. Maar je kan pas gelukkig leven als je aangepast zoekt om er het beste van te maken.
Psalmen zijn voor ons ook soms moeilijke teksten die haaks staan op ons denken. Wij hebben vaak moeite met de hardheid in die gedichten. Maar sorry: dit is vaak de werkelijkheid. Is dit niet voor ons zo: we zijn gezegend. Maar voor niet alle mensen is het zo: Er zijn mensen die leven als vluchteling, in een oorlogssituatie of in een moeilijke relatie… Psalmen doen je meer inleven met de mens die vandaag die hardheid van het leven meemaakt.
In de psalm zie je ook vaak dat de psalmist zijn leven vertelt aan God. Die God weet het nochtans al allemaal, maar de bidder heeft er deugd van om het te kunnen vertellen, om het toe te vertrouwen. Als je kunt toevertrouwen dan heb je het toch al eens van je af kunnen zeggen. Het helpt de bidder om het een plaats te geven. Vandaag hebben zoveel mensen nood aan een luisterend oor. Gelukkig zijn die er ook, zowel professioneel als anders. In het gebed heb je alvast al één luisterend ook…
Het bidden, als het niet enkel een vragen wordt, is dus heel goed voor je groei als mens. Psychologisch helpt het verwerken, daarnaast zet je het je aan tot mildheid en eenvoud. Het vertrouwen, geloof doet je ook sterker staan en steunt je in het zoeken naar gemeenschap en daadwerkelijke inzet. Bidden maakt je solidair met wie in nood is. Het doet je inzien dat je je niet beter hoeft voor te doen en je gewoon jezelf mag zijn. Als bidden zoveel met de mens doet dan ben ik er werkelijk van overtuigd dat het ook de wereld beter maakt.
Wilfried
