SACRAMENTSDAG
Het Laatste Avondmaal (Mc 14,22-25)
Voor sommige exegeten is dit stuk de centrale tekst van hoofdstuk 14. Het staat in het midden tussen enerzijds een cyclus rond het verraad van Judas en anderzijds deze rond de verloochening van Petrus. Wat er ook van zij, het is evident dat het verhaal van het Laatste Avondmaal van grote betekenis is, zowel voor Jezus en de leerlingen als voor Marcus en de lezers. Het gaat immers over de zelfgave van Jezus en de betekenis die hij aan zijn dood heeft gegeven.
Het verhaal zit meteen in een paascontext en moet van daaruit gelezen worden. Het is geen louter instellingsverhaal, het wil meer zijn dan dat. Het biedt interpretatie en betekenissen aan.
Vooreerst neemt Jezus brood en stelt twee handelingen: hij zegent het (dankbaarheid) en breekt het. Daardoor kan het uitgedeeld worden en ontstaat er een echte tafelgemeenschap. Het breken wordt daardoor een teken van verbondenheid en gemeenschap. Maar terwijl Jezus het uitdeelt, begint hij te spreken. Deze inbreng wil interpretatie en betekenis geven, waardoor zijn handelingen nog grotere en diepere draagwijdte krijgen. “Neem en eet,” zegt Jezus. Door deze eenvoudige woorden spreekt hij elke leerling persoonlijk aan en nodigt hij hem uit tot ontvankelijkheid en deelname. Maar als hij zegt: “Dit is mijn lichaam”, dan gebeurt er iets nieuws en zelfs meer dan er te zien is. Dit brood is plots meer dan brood, het is Jezus’ lichaam (zonder dat het gezien wordt). Er is tegelijk iets te horen en te eten: zowel het brood als het lichaam, zowel het woord als het brood. Het gaat immers over Jezus die zijn lichaam (zichzelf) wil geven. Plots valt op dat Jezus het brood aan zijn leerlingen “aanreikt”, d.w.z. hij geeft het, hij geeft het zelf. Hij geeft zichzelf. En dit is belangrijk. Tot nu toe werd in het evangelie geschreven dat hij zou worden overgeleverd (in passieve vorm). Nu zegt hij uitdrukkelijk dat hij het geeft, uit vrije wil. Het overgeleverd worden door de mensen treedt Jezus met zijn vrijheid binnen en hij geeft zichzelf. Daarmee interpreteert hij zijn komende dood. Deze wordt uitdrukking – van zijn kant tenminste – van zijn zelfgave, van zijn bereidheid om te dienen en van vertrouwen op God. Rr is nog iets dat belangrijk is: hij neemt de leerlingen mee in dit gebeuren. Ze horen het woord, ze worden uitgenodigd te nemen en te eten: de leerlingen worden tot deelgenoten gemaakt aan de zelfgave van Jezus (en aan de betekenis van de dood). Meer nog: hij voedt ze met deze zelfgave en deze betekenis. Jezus wordt in zijn sterven voedsel voor wie hem wil ontvangen. En wie hem ontvangt, wordt meegenomen in de overgave van Jezus…
Vervolgens neemt hij de beker en laat zijn leerlingen drinken. Dan pas volgt zijn woord. Daarmee wordt duidelijk dat dit woord een nieuwe relatie doet ontstaan tussen de gever en de ontvanger. Dit wordt met zoveel woorden ook gezegd: “Dit is mijn bloed van het verbond, uitgeschonken voor velen.” Dit bloed wordt gedronken en dient niet ter besprenkeling. M.a.w. ook hier gaat het om voedsel en drank, om vermeerdering van leven, levensgemeenschap en verbondenheid. M.a.w. Jezus geeft zijn leven en het drinken wordt een handeling waardoor het verbond gerealiseerd wordt. Er staat bij: “voor velen”, d.w.z. voor ieder die Jezus wil ontvangen.
Met beide handelingen en woorden over brood en beker laat Jezus horen dat hij van plan is God te vertrouwen en in hem te blijven geloven. Hij maakt duidelijk zijn leven te riskeren en te geven. Daarin klinkt telkens de voornaamste evangeliesleutel door: “Wie zijn leven geeft, zal het vinden”.
Er is nog een derde uitspraak: “Ik verzeker jullie, ik zal niet meer drinken van de vrucht van de wijnstok tot de dag waarop ik de nieuwe oogst zal drinken in het koninkrijk van God”. Vooreerst zitten er twee aankondigingen in: zijn dood en zijn verrijzenis. Maar ook krijgen we zicht op Jezus’ geloof. Hij blijft ervan overtuigd dat het Rijk Gods zal komen. Zijn geloof en vertrouwen in en op God blijven zeer levend en intact. En door het nieuwe te drinken in het Rijk Gods, neemt hij zijn leerlingen mee. Daarmee bevestigt Jezus de eerdere woorden van Mc 1,15: wie zich bekeert en gelooft in de Blijde Boodschap zal de vrucht van de wijnstok “nieuw” drinken in het Rijk Gods. Maar kunnen de volgelingen dit geloof, deze dienstbaarheid en deze zelfgave opbrengen?
Deken Jaak Janssen
