Van maandag 20 tot en met vrijdag 24 oktober waren 160 bedevaarders van het bisdom Brugge ter gelegenheid van het Jubeljaar in Rome. Bisschop Lode en pastoor Bart, vicaris-generaal van het bisdom, waren mee als begeleiders op deze intense bedevaart. Liselotte Anckaert, redactrice van Otheo, was er eveneens bij en schreef hierover een mooi verslag.
‘Geen zorgen. Alles komt goed’, klinkt het op de radio wanneer ik om halfdrie ’s nachts de autosnelweg richting Brugge oprijd. Meteen is de toon gezet voor de vijfdaagse die me te wachten staat. Samen met 160 andere pelgrims van hoop vertrek ik met Bedevaarten Bisdom Brugge naar Rome. Voor mij de eerste kennismaking met deze eeuwenoude, wonderlijke stad. Een stad waar nieuwe deuren zullen opengaan. Letterlijk ook, want op het programma staat onder meer de doortocht door de heilige deuren van de vier pauselijke basilieken.
Nog geen uur na aankomst in het centrum van de stad trekken we in drie groepen al zingend en biddend richting Sint-Pietersbasiliek. Met het pelgrimskruis voorop realiseren we zo de oproep van paus Franciscus om ‘dragers van hoop’ te zijn. Onze doortocht en groene sjaaltjes met het logo van het Jubeljaar trekken de aandacht van heel wat voorbijgangers. De hele bedevaart door willen mensen weten wie we zijn, waar we vandaan komen en wat we komen doen. Met mooie gesprekken en soms krachtige geloofsgetuigenissen tot gevolg.
In de Sint-Pietersbasiliek voel ik me overweldigd. Ik kom ogen te kort om de grootsheid van dit bouwwerk in me op te nemen. ‘Zelfs de grootste kerken in België ‘hebben er geen lap aan’, grap ik ’s avonds tijdens een telefoontje naar huis. Ook andere bedevaarders zijn onder de indruk. We voelen ons klein en dat maakt ons nederig. Tegelijkertijd is er het besef deel uit te maken van een groter geheel. Een rijkdom in vele opzichten…
Op de knieën
De tweede Heilige Poort brengt ons naar de basiliek Sint-Jan van Lateranen waarvan de oorsprong terug gaat tot in 314 na Christus. Ook dit gebouw, de eerste publieke christelijke kerk ooit in Rome en eeuwenlang de officiële residentie van de paus, maakt op heel wat bedevaarders indruk.
Het voor mij meest beklijvende moment volgt later die dag. Tegenover de Lateranenbasiliek ligt de Scala Santa met de 28 treden die Jezus beklom tijdens zijn proces voor Pontius Pilatus. We krijgen een half uurtje de tijd en kunnen kiezen hoe we naar boven gaan: te voet of op de knieën. Even twijfel ik, maar intuïtief weet ik wat te kiezen: het laatste! ‘Ga niet voor de makkelijkste weg’, fluistert een stem in mij. De houten vloer voelt hard aan maar met elke trede groeit mijn vertrouwen. Terwijl ik mijn blik op Christus gericht houd, vermengen tranen zich met pogingen tot gebed. Wanneer ik buitenkom, spreekt mijn gezicht blijkbaar boekdelen: een mengeling van opluchting, bevrijding en innerlijke vreugde. Bij een kop warme chocolademelk deel ik met enkelen mijn ervaring. De blauwe plekken op mijn knieën blijven de rest van de bedevaart zichtbaar, maar dat neem ik erbij.
Een paar uur later, tijdens de viering in de Kerk van Sint-Juliaan der Vlamingen, daalt er een diepe rust over me heen. Rector en voorganger Gaby Quicke heeft het in zijn homilie over martelaren, een woord dat we makkelijk associëren met pijn en lijden. Maar het Griekse woord ‘Martus’ betekent ‘getuige’. Verwijzend naar een afbeelding van het pelgrimslabyrint van Chartres in Frankrijk roept hij op om getuigen te zijn, in woord en daad, of zoals de titel van zijn nieuwste boek: 'De pelgrimerende Kerk'.
’s Avonds worden we door Gaby Quicke en zijn team getrakteerd op een heerlijke maaltijd met als afsluiter een heuse pelgrimstaart. Er wordt gelachen en gezongen. Ook dat is ‘pelgrim van hoop’ zijn. Opnieuw ben ik me ervan bewust hoe belangrijk gastvrijheid is, vooral ook in de Kerk. Ook Geert Morlion, voormalige deken van Kortrijk en sinds begin dit jaar rector van het Belgisch Pauselijk College in Rome, komt ons even vervoegen. Voor heel wat bedevaarders een blij weerzien. Ook voor mij!
Hoe langer we onderweg zijn, hoe duidelijker het wordt: dit is geen toeristische reis. Heel wat medebedevaarders dragen intenties én vooral personen met zich mee: een overleden partner, een hulpbehoevende ouder, een ziek familielid, een goeie vriendin enzovoorts. Soms in stilte, soms zichtbaar met bijvoorbeeld een kruisje rond de hals. Meermaals vloeit er een traan, vaak gevolgd door een spontane omhelzing. Mensen die elkaar voordien niet kenden, voelen zich van het ene op het andere moment met elkaar verbonden. Deze kleine tekenen van hoop versterken het gevoel dat een bedevaart nooit zonder betekenis is en dat elk klein warm en oprecht gebaar ertoe doet.
Oefenenen in geduld
Een bedevaart blijkt ook een oefening in geduld. Al van bij het ochtendgloren begint de beproeving: lang aanschuiven aan de koffiemachine – geen pretje als je geen ochtendmens bent – of wachten op de bus die weer eens te laat is. Ook het enkele dagen zonder wifi moeten stellen, moeten douchen met ijskoud water of ontdekken dat een valies spoorloos verdwenen is, brengt de nodige frustraties met zich mee. Ons vertrouwen wordt nog meer op de proef gesteld als een van de bedevaarders plotseling spoorloos blijkt te zijn en bij de politie wordt gesignaleerd. ‘Geen zorgen, alles komt goed’, wordt stilaan ons levensmotto. Pelgrims wanhopen niet maar dragen elkaar in hun hart en in gebed.
Ook op woensdag is geduldig zijn de boodschap. Samen met duizenden andere pelgrims en toeristen schuif ik voetje voor voetje aan voor de gezamenlijke audiëntie van paus Leo XIV. Voor ons uit loopt Georges (88), de vlag van KAJ stevig in zijn handen. De kranige tachtiger is voor de tweede keer in Rome. Op zijn twintigste kwam hij er voor het eerst, toen nog ‘een jonge kajotter’ met grote dromen. Sinds zijn pensioen is Georges koster in Vichte. Om de bedevaart te kunnen meemaken, ging hij elke dag wandelen. ’s Nachts slaapt hij nauwelijks drie uur. Mijn verwondering groeit met de minuut. Zijn doorzettingsvermogen werkt aanstekelijk. Van deze en andere pelgrims die al wat jaren op de teller hebben staan, kan ik nog wat leren.
Ook Mia, 86 jaar, zal ik niet vlug vergeten. Ze kent de stad als geen ander. ‘Ik hoorde mijn vader al over Rome vertellen toen ik nauwelijks drie jaar was’, vertelt ze trots. ‘Vóór hij huwde werkte hij twee jaar in de tuinen van het Vaticaan. Als directeur! Jaarlijks kom ik één of twee keer naar Rome. En nog heb ik niet alles gezien…’
En dan is de paus daar! Terwijl iedereen krampachtig een glimp van paus Leo probeert op te vangen wordt een van de bedevaarders onwel. Meteen schieten enkelen te hulp. Voor de zekerheid wordt de vrouw naar het ziekenhuis overgebracht. De boodschap van de paus wordt plotseling heel concreet: waakzaam blijven en niet wanhopen. Vanuit het verhaal van de Emmaüsgangers zet hij ons met vernieuwde moed en kracht op weg.
'Tegenover het verdriet en de wanhoop die veel mensen vandaag ervaren – een innerlijke leegte en uitzichtloosheid – biedt de verrijzenis van Jezus hoop en betekenis. De verrijzenis is geen symbool, maar een werkelijk en tastbaar feit die 'onze droefheid' kan genezen. Ze verandert ons perspectief en leert ons opnieuw naar de wereld kijken met hoop, zelfs in moeilijke tijden. Meer nog, Jezus wandelt vandaag nog altijd met ons mee, in ons dagelijkse leven, en brengt ons nieuwe kracht en zin. Laten we elke dag waakzaam blijven in het wonder van Pasen van de verrezen Jezus. Hij alleen maakt het onmogelijke mogelijk!' (Eigen vertaling, uit de audiëntie van woensdag 22 oktober 2025)
Wat het concreet betekent een ‘pelgrim van hoop’ te zijn, wordt nog duidelijker tijdens de verzoeningsviering in de basiliek van San Sebastiano buiten de muren. De voorganger verwijst naar de bul Spes non confundit(Hoop stelt niet teleur), waarin paus Franciscus oproept tot bijzondere aandacht voor mensen en groepen die onze zorg, gebed en nabijheid het meest nodig hebben: gevangenen, zieken en mensen met een beperking, ouderen, jongeren en armen. Na elke passage volgen enkele vragen tot gewetensonderzoek. Daarna is er gelegenheid tot persoonlijke biecht. Vervolgens dalen we af in de catacomben. Elke stap naar beneden brengt ons dichter bij onze wortels en bij de eenvoud en het geloof van onze verre voorouders. Ik krijg er zowaar kippenvel van...
Schril contrast
Hoewel we tijdens onze bezoeken voortdurend worden aangespoord om voortgang te maken – 'Avanti' in het Italiaans – nodigt de bedevaart net uit tot vertraging. In de Basiliek van Maria Maggiore, waar paus Franciscus begraven ligt, wordt het contrast tussen de overweldigende pracht van het gebouw en de eenvoud van de man pas echt voelbaar. Het herinnert me er aan dat echte grootsheid niet in uiterlijk vertoon schuilt maar in nederigheid en nabijheid?
Diezelfde namiddag praat ik met enkele deelnemers die mee zijn met de Welzijnsschakels, een organisatie die zich inzet voor mensen in armoede. De bedevaart is voor hen een unieke ervaring. Samen met hen op tocht zijn opent de ogen. Ik besef nog meer hoe bevoorrecht ik zelf ben en hoe belangrijk het is de tijd te nemen om werkelijk te luisteren en de ander zonder oordeel tegemoet te treden. Ook dat is pelgrim zijn, het soort mens waartoe Christus zelf ons oproept.
Hoog bezoek
De laatste eucharistieviering en meteen de zendingsviering vindt plaats in de basiliek van Sint-Paulus-buiten-de-Muren. Het idee dat we in dezelfde ruimte vertoeven als koning Charles daags voordien voelt bijzonder aan. Alsof de muren nog de echo van zijn aanwezigheid dragen. Tijdens de communie schuiven menig toeristen mee aan. De hostie die we ontvangen, is bijgevolg ontzettend klein en toch is er genoeg voor iedereen. Zoals Jezus deed bij de broodvermenigvuldiging of tijdens de bruiloft van Kana. In dat broze teken herkennen we iets van Gods koninkrijk: een plaats waar niemand uitgesloten wordt en waar iedereen welkom is, ongeacht rang of stand.
Buiten ontmoeten we een paar twintigers uit Vichte en hun Ijslandse makker. Ze namen speciaal vakantie op het werk om ons in Rome te vervoegen. Hun enthousiasme werkt aanstekelijk: gewoon door wie ze zijn, stralen ze blijheid uit. Ze praten over hun geloof en over hun inzet op de parochie. Niet omdat het moet maar omdat ze, zoals Paulus na zijn bekering, het gevoel hebben niet anders te kunnen. Durf ook ik zonder omwegen of schroom mijn geloof overal en altijd te verkondigen?
We sluiten de bedevaart af met een bezoek aan de basiliek van Santa Maria in Trastevere, waar Francesco Di Domenicantonio, lid van de gemeenschap van Sant’Egidio, een getuigenis geeft over het ontstaan en de inzet van deze beweging. Sant’Egidio werd in 1968 in deze wijk geboren, met de wens om vriendschap te sluiten met de armen en vrede te bevorderen in een verdeelde wereld. Francesco vertelt ons over de dagelijkse avondgebeden, het kerstmaal met daklozen en het wereldwijde netwerk van meer dan veertigduizend leden dat zich inzet voor dialoog en verzoening.
Een paar dagen later begint de driedaagse Internationale Ontmoeting voor Vrede, georganiseerd door Sant’Egidio, met als motto Daring Peace (De vrede aandurven), waarop ook koningin Mathilde aanwezig is. De boodschap van Andrea Riccardi, oprichter van Sant’Egidio, kan niet duidelijker zijn: ‘Vrede is een geschenk van God, maar ook werk van mensen.’
Nieuw kompas
Voor we huiswaarts keren, krijgen we nog een tweetal uur vrije tijd om Trastevere te ontdekken en daar ben ik niet rouwig om. De bedevaart begint stilaan haar tol te eisen, dus voelt het goed om even gewoon een toerist te mogen zijn. Wat ronddwalen door de smalle straatjes, een paar souvenirtjes op de kop tikken – ik kan toch niet met lege handen thuiskomen – en genieten van een Italiaanse gelato op een zonnige terrasje: het voelt als een zegen…
Na een bedevaart gaat het gewone leven weer zijn gangetje en toch is er iets veranderd. Of beter, ik ben opnieuw een beetje veranderd. Ook het begrip ‘pelgrim zijn’ krijgt nog meer betekenis. Het is niet blijven stilstaan maar in beweging komen en blijven, om met nog meer aandacht, hoop en liefde in het leven te kunnen staan. Zoals het klinkt in het lied Zingt Jubilate 755. Misschien wordt dit wel mijn nieuwe kompas voor onderweg.
Thuisgekomen zoek ik het lied op. Opnieuw rolt er een traan over mijn wang. De bedevaart heeft duidelijk iets teweeggebracht. Of is het de zogenaamde 'bedevaartscrash', zoals een ervaren Lourdesbedevaarder me onderweg toevertrouwde?
Sta gelovig in het leven,
Laat je hoop het niet begeven,
Laat je liefde zichtbaar zijn.
Wees eenvoudig bij de mensen,
Wees gelukkig met hun wensen,
Wees tevreden elke dag.
Liselotte Anckaert
www.otheo.be
