De eerste lezing is genomen uit Maleachi, de laatste van de twaalf ‘kleine profeten’. Dit bijbelboekje bevat profetieën uit de tijd onmiddellijk na de Babylonische ballingschap. De tempel was nog maar pas heropgebouwd en zowel op sociaal als op liturgisch gebied heerste er nog wanorde. Veel vrome joden vroegen zich af, wanneer er nu eindelijk orde op zaken zou komen. Scherp stelde zich het probleem van de ‘rechtvaardige vergelding’: hoe komt het dat goede mensen moeten lijden en dat boosdoeners ongehinderd hun gang kunnen gaan? De profeet antwoordt dat God zelf zal zorgen voor een ommekeer. Op de ‘dag van Jahweh’ zal gerechtigheid geschieden. In de lezing krijgen we een beschrijving van die ‘dag van Jahweh’. De bozen zullen als een stoppelveld in brand worden gestoken. Zij die ontzag hebben voor God zullen gerechtigheid en genezing ondervinden.
Maleachi is niet de eerste die over de ‘dag van Jahweh’ spreekt. Ook vroegere profeten deden dat al. Aanvankelijk koesterden de Israëlieten de illusie, dat de ‘dag van Jahweh’ voor hen alleen maar gunstig kon zijn: vernietiging van de vijanden en heil voor Israël. De profeet Amos rekende al af met die opvatting. Je wordt niet automatisch gered, omdat je toevallig tot het ‘uitverkoren volk’ behoort. ‘Wee hen, die uitzien naar de dag van Jahweh! Wat zal die dag voor u zijn? Een dag van duisternis en niet van licht!’ (Amos 5,18). Zo kreeg de ‘dag van Jahweh’ de betekenis van een oordeelsdag, die zich evenzeer tegen Israël kan keren.
De gedachte van zo’n afschrikwekkende ‘oordeelsdag’ op het einde der tijden was ook In Jezus’ tijd erg levendig. Volgens de evangelisten Matteüs, Marcus en Lucas heeft Jezus daarover gesproken. In die drie evangelies lezen we, vlak voor het lijdensverhaal, een toespraak van Jezus over het ‘einde der tijden’. Op de laatste gewone zondag van het liturgisch jaar én op de eerste zondag van de Advent wordt uit die toespraak gelezen. Zo mondt elk liturgisch jaar uit in de Advent van het volgende: de verwachting van de wederkomst des Heren op het einde der tijden gaat over in de verwachting van zijn komst hier en nu in ons bestaan, die we gedenken met Kerstmis.
Vandaag lezen we uit de versie van Lucas en deze evangelist legt in verband met het einde der tijden eigen accenten. Het einde staat niet voor de deur, zoals de eerste christenen dachten. De wederkomst van Christus blijft uit. Het kan nog lang duren. We moeten ons niet verliezen in speculaties over het wanneer en hoe van die komst. Laat je niet beïnvloeden door mensen die beweren dat ‘het ogenblik nabij is’, zegt Jezus. Laat je niet door elke oorlog of natuurramp uit het veld slaan. Het einde volgt nog niet terstond. Er zullen wel moeilijke tijden komen. Jullie zullen vervolgd worden en gevangen genomen, sommigen zullen ter dood worden gebracht. Dat maakt deel uit van het christen zijn. Het komt er dan op aan getuigenis te geven en standvastig te zijn. Wees niet bang, ‘geen haar van uw hoofd zal verloren gaan’. Lucas relativeert dus de vrees voor het ‘einde der tijden’ en vestigt de aandacht op wat hier en nu te doen staat. Elders bij Lucas zegt Jezus: ‘De komst van het rijk Gods kunt ge niet waarnemen. Men kan niet zeggen: Kijk, hier is het, of daar is het. Want het rijk Gods is midden onder u’ (Lucas 17,20). Het rijk Gods is altijd komend, het is een groeiende werkelijkheid.
Alle schriftteksten van deze zondag spreken over de komst van de Heer. De dag gaat komen, zegt Maleachi. De Heer komt nabij, zingt de psalmist. Er zal een tijd komen, zegt Jezus. En Paulus waarschuwt degenen die, in afwachting van de wederkomst van de Heer, werkeloos rondhangen en zich met alles bemoeien. Wanneer zal die ‘komst van de Heer’ dan plaatsvinden? Wij kunnen ‘de komst van de dag van God verhaasten’, lezen we in de tweede brief van Petrus (3,12). Niet door de aarde sneller te doen draaien, maar door het rijk van God intenser te beleven. De vraag is niet: wannéér precies komt die dag? Maar: hoe intens – hoe sterk getuigend, hoe standvastig, zegt het evangelie – zijn wij begaan met het komende Godsrijk hier en nu? En dan mogen wij de toekomst vol vertrouwen in Gods hand leggen. Van Hem is de toekomst, kome wat komt.
Paul Kevers
