HET WONDER VAN DE GENEZING
“En toen ik bij hen wegging, was wat me bitter leek voor mij veranderd in zoetheid naar ziel en lichaam” (citaat uit het ‘Testament van Franciscus’).
In de naam van Jezus Christus, gebruik je voeten (Hnd 3, 6). Dat is het motto waarmee bisdom Antwerpen dit jaar werkt. Enkele verzen vóór dat krachtige citaat uit Handelingen, wordt beschreven hoe intens de ontmoeting van de twee apostelen met de bedelende, verlamde man wel geweest moet zijn.
Petrus en Johannes kijken de bedelaar doordringend aan en vragen hem of hij ook hen kan aankijken. De verlamde man veronderstelt dat ze hem iets zullen geven, een aalmoes misschien. Maar dan gebeurt het wonder: “In naam van Jezus Christus de Nazoreeër, kom overeind en loop”, klinkt het bij monde van de apostelen. En kracht schiet weer in de voeten en enkels van de verlamde man. Hij was verlamd sinds zijn geboorte, veroordeeld tot de bedelstaf. Maar kijk, nu staat hij op, en loopt hij weer.
Vertrouwensvol doen de apostelen wat Jezus hen heeft voorgedaan. Ze trekken rond, verkondigen de Blijde Boodschap, genezen zieken en verrichten wonderen. Wat mij telkens weer verwondert, is hoe zo’n twaalf eeuwen later de heilige Franciscus van Assisi ervoor kiest om – op een geheel eigen manier – in datzelfde voetspoor te treden. Ook hij trekt rond, maar niet om mensen op wonderlijke wijze van hun ziektes te genezen. Integendeel, bij Franciscus gebeurt eigenlijk net het omgekeerde: het is een zieke, een melaatse, die Franciscus ‘geneest’.
Dat Franciscus’ ontmoeting met de melaatse een intens moment was, net zoals de ontmoeting van de lamme met de apostelen, weten we uit de beknopte weerslag hierover in zijn testament: “Toen ik in zonden leefde, leek het me te bitter om melaatsen te zien en de Heer zelf heeft mij tussen hen gebracht en ik heb hun barmhartigheid bewezen. En toen ik bij hen wegging, was wat me bitter leek voor mij veranderd in zoetheid naar ziel en lichaam; en ik was er daarna nog een tijdje vol van en heb de wereld verlaten.”
Terug in Assisi vraagt Franciscus zich af wat hij met zijn leven moet doen. Een burgerlijk leven als lakenhandelaar in het voetspoor van zijn vader geeft hem geen voldoening. Zijn droom om ridder te worden heeft hij opgeborgen. Wat wil God dat hij doet? Biddend en mijmerend over die vraag belandt Franciscus tussen melaatsen. Hij helpt hen wat en verzorgt hen. Maar er gebeurt ook iets met Franciscus zelf.
Oog in oog met de gewonde en uitgestoten medemens keert de beleving van Franciscus om. Hen zien voelt niet bitter aan zoals hij verwachtte, maar “zoet naar lichaam en ziel”. Franciscus geneest van zijn weerstand voor ‘de bittere kant’ van het leven: onze diepmenselijke kwetsbaarheid en eindigheid. Een gelijkaardige dynamiek komt in de Zaligsprekingen in het Evangelie naar voren: wat we normaal als pijnlijk beleven wordt als zalig geprezen.
Door de melaatsen écht te zien, begint hij met andere ogen naar de wereld en naar zichzelf te kijken. Ze houden hem als het ware een spiegel voor. Franciscus droomde ervan om rijk, niet raakbaar, krachtig en succesvol in het leven te staan. Maar in de melaatsen, die volledig ontdaan zijn van alle schijnzekerheden en illusies waarmee we ons bestaan onophoudelijk bekleden, herkent Franciscus zijn eigen menselijke realiteit. Leed, armoede en kwetsbaarheid doen ons beseffen hoe kwetsbaar en naakt we allen in het leven staan.
Die realiteit kan Franciscus plots zien én omhelzen. Juist daarin wist hij zich ten diepste aanvaard en bemind. Net in onze broosheid komt God ons liefdevol tegemoet, als we er ontvankelijk voor zijn. Zo vindt ons leven écht vervulling en onze ziel bevrijding. Dan kunnen we – net als Franciscus – met andere, geestelijke ogen naar de werkelijkheid kijken. Dan kunnen we weer opstaan en verder gaan …
Barbara Mertens,
Tau – Franciscaanse spiritualiteit vandaag
