“Sta op, ga naar Nineve, de grote stad, en zeg haar, dat hun verdorvenheid is doorgedrongen tot Mij. En Jona stond op, om naar Tarsis te vluchten, weg van Jahwe” (Jona 1, 2-3).
Jona is een van mijn favoriete verhalen. En eentje dat gedurende de hele katholieke schoolcarrière opnieuw en opnieuw verteld wordt. Ik geef Didactiek Godsdienst aan studenten kleuteronderwijs en Religie Zingeving en Levensbeschouwing (en Drama) aan studenten basisonderwijs. In beide opleidingen vertel ik dat verhaal met veel drama. Voor beide vakken daag ik ze uit om het eens symbolisch te bekijken. Wat kan dat verhaal ons vandaag nog vertellen?
En dat is moeilijk voor hen.
Verhalen vertellen
Vele studenten worstelen met het vinden van betekenis in verhalen. Dat is voor mij net de kracht van en gelijkenis tussen religie en theater: verhalen vertellen. Verhalen waar we betekenis in vinden. Verhalen die iets vertellen over mezelf, de wereld en het transcendente. En dat verhaal goed vertellen.
Jona loopt over van betekenissen en/of thema’s om met jongeren over na te denken, zoals: geroepen worden, vergeven, een tweede kans, vertrouwen hebben in jezelf, vertrouwen krijgen, je ego loslaten, grenzen stellen en durven.
Heerlijk toch dat Jona opstaat en wegloopt. Dat is humor. En waarom loopt hij weg? Kort gezegd wordt Jona uitgedaagd om zijn vijanden te vergeven. Waarschijnlijk lag Jona’s volk in de clinch met de stad Nineve. Jona weet dat zijn God vergevingsgezind is en dat Hij Nineve zal vergeven. Wil of kan Jona dat niet? Het is sowieso een uitdaging om iemand die jou (diep) fysiek en/of mentaal gekwetst heeft te vergeven. Doe dat maar eens. Zonder dat je over je eigen grenzen gaat. (Laat staan dat je je ermee verzoent, dat is nog een heel andere uitdaging.) Dat kan misschien zelfs aanvoelen als het loslaten van je ego of ‘je eigen gelijk’.
Of het loslaten van een wij-zij-denken. Waarom zou die ‘vijand’ het recht hebben om een band op te bouwen met de God waarmee ik (of wij) een speciale band heb(ben)? God besluit met te stellen dat iedereen – ongeacht de band die je met hem of haar hebt – recht heeft op hetzelfde of op een tweede kans. We worden uitgedaagd om ons te verbinden met iemand die ‘anders’ is. Met het concept ‘chosen family’ vindt die gedachte vanuit de queergemeenschap vandaag ook meer ingang in de brede samenleving: het idee dat je je verbindt voorbij bloedverwantschap, voorbij familiestructuren, voorbij ‘het volk’ waarin je geboren wordt. Bij je ‘gekozen familie’ voel je je geboren en aanvaard.
Vertrouwen
Tegelijk is het een begrijpelijke reflex om weg te lopen van iets waarvan we denken dat we het niet aankunnen. Om het conflict te willen vermijden. Jona denkt misschien dat hij het niet aankan, maar God vertrouwt erop dat hij dat wel kan. Het gaat dan over vertrouwen hebben in jezelf of erop vertrouwen dat het wel goed komt. Vertrouwen dat je het aankan. Kracht putten uit vertrouwen zonder dat je daarvoor een bewijs voor nodig hebt, tegen de negatieve zelfpraat of de drang naar perfectionisme in.
De buik van de walvis
Als mens kunnen we daarmee te kampen hebben. Dat we denken dat we iets niet kunnen of dat het te moeilijk is. Dat we willen weglopen. Terwijl we meer kunnen dan we zelf denken. Daarvoor moeten we misschien eens (veilig) uit onze comfortzone geduwd worden.
Dat is wat ik met mijn lessen Drama probeer te bereiken. In mijn werk als theatermaker en regisseur probeer ik anderen te stimuleren om steeds ietwat uit hun comfortzone te treden. Om gewoon eens lekker te spelen. Om te durven falen ook. We durven dat niet meer. Falen – durven weg te zinken in de buik van de walvis.
Die ruimte om te experimenteren inspireert vaak. Jongeren bloeien open: ze durven ruimte in te nemen, zich zekerder uit te drukken, zichzelf te zijn of zichzelf kwetsbaar op te stellen. Ze putten iets meer vertrouwen uit het zichzelf zijn en smeden tijdens zo’n proces (diepere) banden met anderen.
En soms is weglopen ook gewoon oké. Soms hebben we ook gewoon de vrijheid om te mogen wegwandelen van iets. Om dan – na een moment van rust of reflectie – met hernieuwde kracht te kunnen spelen met de ‘uitdagingen des levens’.
Elise Linsen
Docent rooms-katholieke godsdienst in de lerarenopleiding bij Karel De Grote Hogeschool en theatermaker
Lees meer in ‘Relevant’.
Abonneren kan via abonnementen.relevant@kerknet.be. Info op www.relevant-bisdomantwerpen.be.
Een abonnement kost 25 euro. Een los nummer kost 10 euro.
Info op 03 202 84 30.
