In september 2014 schoot het Zorgteam in ons bisdom uit de startblokken onder leiding van diaken Leo Dierckx naar het voorbeeld van een gelijkaardige dienst die al geruime tijd met succes operationeel was in het bisdom Brugge. Ondertussen maakte ons bisdom een inhaalbeweging op het vlak van zorg en speelt het interdiocesaan een voortrekkersrol. Zopas werd het bestaande Zorgteam geïntegreerd in een nieuwe diocesane Dienst Zorg. “We stelden vast dat het zorgluik veel ruimer is dan de psychosociale zorg”, legt verantwoordelijke Sybryn Leirs uit.
De Dienst Zorg vindt zijn oorsprong in 2018 tijdens een brainstorming van alle medewerkers van het Zorgteam over toekomst en doelstelling van het zorgluik in het bisdom Antwerpen. “Volstaat een Zorgteam? Dienen we zorg niet ruimer op te vatten?”, duidt Sybryn Leirs de denkoefening die uitmondde in een conceptnota over de visie op zorg. “Ondertussen zetten we al vier jaar begeleidingstrajecten voor pastores op, waarbij ze verplicht in supervisie gaan. Omdat deze trajecten in volledige vertrouwelijkheid verlopen, ervaren ze dat als een vorm van zorg en ondersteuning.”
Tegelijk bepleit Sybryn een duidelijk onderscheid tussen het zorgzaam medewerkersbeleid (zie Relevant-maart) en psychosociale zorg voor medewerkers. “Wanneer een pastor om een of andere reden niet functioneert, moet zijn of haar verantwoordelijke dat kunnen aankaarten – dat is zorgzaam medewerkersbeleid – én tegelijk vanuit zijn bezorgdheid kunnen doorverwijzen naar hulp. Dan is de Dienst Zorg aan zet.”
De Dienst Zorg richt zich tot alle pastores en hun nabije omgeving. Pastores kunnen doorverwezen worden vanuit hun supervisie, door een deken of adjunct die merkt dat er iets schort, en hen, indien gewenst, in contact kan brengen met de Dienst Zorg, maar ook de omgeving kan een mogelijk probleem signaleren. Tot slot kan een pastor ook zelf aankloppen met een vraag om hulp. “Zoals bij elke vorm van hulpverlening is de drempel hoog”, weet Sybryn als psychotherapeut uit ervaring. “Om die zo laag mogelijk te houden, zocht de Dienst Zorg onderdak in de abdij van Brecht. We hebben een afzonderlijke ingang, zodat niemand ziet wie komt en gaat.”
Het Zorgteam staat in voor een eerste opvang van pastores met psychosociale problemen zoals verslavingsproblemen, burn-out, depressieve klachten. “Ook voor informatie en advies over sociale en juridische aangelegenheden kunnen ze bij ons terecht”, stipt Sybryn aan, die vroeger zelf op een sociale dienst werkzaam was. “Ik denk dan aan financiële problemen, budgetbeheer, het zoeken van oplossingen als thuiszorg moeilijk of niet meer mogelijk is, schuldhulpverlening enzovoort.” Het team kiest er bewust voor om hen door te verwijzen voor verdere hulpverlening. “We bouwden zelf een netwerk hulpverleners uit, omdat we er veel belang aan hechten dat pastores terechtkomen bij hulpverleners die voeling hebben met onze kerkelijke context.”
Naast het supervisieverhaal, het Zorgteam en de zorg voor zieken (die Leo Dierckx blijft opvolgen) wordt conflictbemiddeling een vierde luik dat de Dienst Zorg in de toekomst wil aanbieden. “Dat is nog onontgonnen terrein”, erkent Sybryn. “We overleggen momenteel over kwesties zoals: Moet bij elk conflict de hiërarchische verantwoordelijke onmiddellijk ingeschakeld worden? Kan een neutraal persoon bemiddelen? Welke vormen van bemiddeling zijn mogelijk om te voorkomen dat een conflict escaleert? Kunnen we daarbij een beroep doen op vertrouwenspersonen?”
Tot slot benadrukt Sybryn dat zorg bieden niet enkel curatief mag zijn. “Ook preventie is belangrijk”, weet ze. “Vanuit verschillende gremia (supervisoren, Zorgteam …) worden signalen gegeven aan beleidsmedewerkers, die dan op hun beurt vertaald kunnen worden in een zorgzaam medewerkersbeleid. Zo keurde de bisschopsraad bijvoorbeeld een financiële tussenkomst goed voor pastores die een beroep willen doen op een psycholoog of therapeut voor maximaal vijf gesprekken.”
Info: Dienst Zorg, Sybryn Leirs, Abdij Brecht, Abdijlaan 9, 2960 Brecht, 0495 43 31 82, Zorgteam@bisdomantwerpen.be of Sybryn.leirs@bisdomantwerpen.be