“Ik begon te beseffen dat de geloofsbelijdenis er was om mijn ogen te openen en mijn visie te verbreden; om me te helpen mijn geloof te onderzoeken door aan te duiden waar ik op moest letten. Zelf waren de credo’s de openbaring niet, maar ze wezen de weg ernaartoe”, schrijft Alister McGrath (69 jaar) in wat hijzelf zijn laatste boek noemt ‘Het raadsel van God. Mijn ontdekkingsreis langs wetenschap, geloof & twijfel’ (2021). De woorden en leerstellingen van de geloofsbelijdenis roepen vele vragen op; maar kunnen ook wij, zoals McGrath, dat als een beginpunt van een ontdekkingstocht zien?
Anton De Preter
Alister McGrath kan beschouwd worden als een van de grootste hedendaagse theologen. Naast priester in de anglicaanse Church of England en geroemd theoloog, is hij een topwetenschapper op het vlak van moleculaire biofysica. Hij schreef een duizelingwekkende bibliografische lijst bij elkaar over de vele disciplines die hij meester is.
Een verzuchting
Zoals een goede wetenschapper betaamt, streeft McGrath steeds naar een heldere theologische methode met duidelijke onderzoeksvragen. Het was immers een van zijn grootste verzuchtingen als student dat er niet zoiets bestond als een inleidend standaardwerk theologie dat enigszins een totaalbeeld zou kunnen verschaffen. Om tegemoet te komen aan zijn eigen verzuchtingen schreef McGrath dan maar zelf Christian Theology: An Introduction (19931); een handboek dat de lezer op een prikkelende wijze inleidt in de multidisciplinaire en wijdvertakte wetenschap van de theologie. Het is als een deur die toegang verschaft tot een gebouw met ontelbaar veel kamers. En daarvan maken we dankbaar gebruik in de nieuwe digitale vormingsreeks Back to Basics!, te beginnen met de geloofsbelijdenis.
Er leven vandaag vele vragen – ja, zelfs twisten – over de woorden en de leerstellingen van de geloofsbelijdenis in onze kerkgemeenschap. Eigenlijk is controverse over die geloofstekst niet zo vreemd, aangezien de weg naar de definitieve aanname van de geloofsbelijdenis als grondvest van het christelijke geloof op het Vierde Oecumenische Concilie van Chalcedon (451) geplaveid ligt met twisten, machtsstrijd, excommunicaties en zelfs bisschoppen die elkaar letterlijk in de haren vliegen (voor de liefhebbers: het Concilie van Efeze, 449).
Oud en eenvoudig
Daarenboven gebruikt men in onze kerkprovincie vandaag veeleer het zogenaamde Symbolum van de Apostelen als geloofsbelijdenis in de liturgie. Die geloofstekst is ouder en eenvoudiger dan de Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel en kan beschouwd worden als meer gegrond in de nieuwtestamentische wereld. Het Symbolum mist, evenwel iets van de filosofische diepgang, het doorwrochte compromis en het doorleefde geloof van de Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel.
Een toegangsweg
De geloofsbelijdenis heeft een duidelijke trinitaire structuur: een christen belijdt haar of zijn geloof in de Vader, de Zoon en de Geest. De meeste aandacht gaat naar de Zoon, Jezus Christus. De aan vele nuances rijke beschrijving van de natuur van Jezus – eigenlijk gaat het over twee naturen, want Jezus Christus is ware God én ware mens – in de Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel verraadt ook meteen waarover destijds de meeste discussies gingen. En vandaag? Welke vragen roept deze geloofstekst bij ons op? Waarom vormt de apostolische geloofsbelijdenis tegenwoordig soms aanleiding tot discussie in een kerkgemeenschap? Kunnen we niet beter, zoals McGrath, de geloofsbelijdenis beschouwen als een toegangsweg naar dieper geloof in plaats van als een sneuveltekst waarvan we enkel datgene recupereren dat in ons eigen kraam past?
De nieuwe, digitale vormingsreeks Back to Basics! op het vormingsplatform van ons bisdom beoogt een gedegen en uitvoerige inleiding op belangrijke theologische thema’s voor al wie pastoraal geëngageerd en/of geïnteresseerd is. In het najaar 2022 staan we stil bij zowel de geschiedenis als de theologische betekenis(sen) van de geloofsbelijdenis. Op 4 oktober vindt een inleidende lezing plaats. Meer info wordt vanaf de zomermaanden verspreid via www.bisdomantwerpen.be
Lees meer in ‘Relevant’.
Abonneren kan via abonnementen.relevant@kerknet.be. Info op www.relevant-bisdomantwerpen.be.
Een abonnement kost 20 euro. Een los nummer kost 5 euro.
Info op 03 202 84 30.