We hebben minstens twee namen: een voornaam en een familienaam. De voornaam is wie ik zelf ben. Geen broer of zus van mij krijgt dezelfde voornaam. Als vader en zoon, moeder en dochter dezelfde voornaam dragen, moet er minstens ‘jr.’ of ‘sr.’ bij staan, ‘de jongere’ of ‘de oudere’. Met onze familienaam is het anders. Ze verbindt ons met een familie, een afstamming of een ‘clan’. Ze plaatst ons in een netwerk van lijnen en verbindingen. Ze bepaalt je alfabetische plaats in het bevolkingsregister of in het telefoonboek. Met de w van Weyns zal je altijd achteraan de lijst staan. Op dat punt heb ik met de B van Bonny iets meer geluk.
Naast een voornaam en een familienaam krijgen we in de loop der jaren nog een of meerdere bijnamen. Inderdaad, we ‘krijgen’ een bijnaam van anderen: familieleden, collega’s op het werk, buren, schoolkinderen, de media. Van vrienden of van vijanden. Hij kan goed of slecht bedoeld zijn. Hij kan een geluk of een last zijn. Vaak draag je ze je leven lang mee.
Welke bijnamen heeft Jezus? Hoeveel bijnamen heeft Hij? Kreeg (en krijgt) Hij die bijnamen van zijn vrienden of van zijn vijanden? Eerste vaststelling: Jezus had (en heeft) heel wat bijnamen. De meeste staan in het Nieuwe Testament, zowel in de vier Evangeliën, in Handelingen van de Apostelen als in de brieven van Paulus en anderen. Later zijn er nog vele bijgekomen. In dit nummer van Relevant komen de bijnamen van Jezus uit Handelingen aan bod: de Nazoreeër, de Christus, de Heer, de Koning, de Mensenzoon, de Zoon van God, de Rechtvaardige, de Dienaar, de Leidsman, de Verlosser, de Profeet, de Komende, de Steen of de Hoeksteen.
Tweede vaststelling: deze bijnamen zijn ernstige namen, geen spotnamen. Jezus kreeg ze niet van mensen die hem wilden uitlachen of vernederen. Hij kreeg ze van mensen die Hem navolgden, die in Hem geloofden, die de boodschap van zijn kruisdood en verrijzenis verkondigden en die persoonlijk veel voor Hem achterlieten.
Derde vaststelling: het zijn bijnamen voor insiders. Je moet al aardig wat van de Bijbel kennen om deze bijnamen te begrijpen. Onder elke bijnaam past een lange reeks Bijbelse verwijzingen en citaten. Elke bijnaam is een knooppunt van vele personen, verhalen en betekenissen. Je moet het weten. Of: je moet ernaar op zoek.
Welke bijnamen geven wij aan Jezus? Het is geen vraag voor verzamelaars of voor statistici, maar voor denkende mensen. Het is bovendien geen neutrale vraag. Antwoorden is kleur bekennen. Een positie innemen. Het is een vraag ‘onder vier ogen’. Zoals Jezus vraagt aan zijn leerlingen en beste vrienden: “Maar gij, wie zegt gij dat Ik ben?” (Mt 16, 15). Ze kunnen zich niet verstoppen achter ‘ze zeggen’ of ‘men zegt’. Ze moeten hun bijnaam voor Jezus op tafel leggen. Open kaart spelen. Petrus doet het. Hij beantwoordt de vraag van Jezus met twee bijnamen tegelijk: “Gij zijt de Messias, de Zoon van de levende God” (Mt 16, 16). Het antwoord van Petrus is het antwoord van de Kerk geworden. Een antwoord waar heel de kerkgemeenschap achter staat. Een antwoord dat christenen samen zeggen en zingen, hoe verschillend ze ook van elkaar kunnen zijn. Een antwoord dat verbinding schept in een mensheid vol tegenstrijdige gedachten en gevoelens. Een antwoord dat aantrekt als de magnetische noordpool.
“Maar gij, wie zegt gij dat Ik ben?” (Mt 16, 15). Gelovigen hebben een antwoord of beter: ze zoeken naar een antwoord. De naam die ze aan Jezus geven, maakt best wel wat bochten doorheen het leven. Soms lijkt hun bijnaam voor Jezus heel duidelijk, soms heel veraf. Soms geeft die bijnaam zekerheid, soms ontgoochelt hij. Zelfs wie niets voor Jezus voelen, hebben een antwoord. Ze noemen Jezus ‘de Voorbijgestreefde’ of ‘de Zegt-me-niets’. Jezus zegt niet welke bijnaam wij Hem moeten geven. Wel vraagt Hij om zijn vraag ernstig te nemen, om erover na te denken en om ons uit te spreken. Aan evidenties heeft niemand genoeg. Jezus niet, en wij ook niet. Welke naam geef jij aan Jezus? Je tijd gaat nu in!
+ Johan Bonny
