“In de Vlaamse dorpen en stadswijken nemen parochiekerken een belangrijke plaats in. Ze hebben een bijzondere uitstraling en een meervoudige betekenis: voor de eredienst en liturgie, als gebeds- en stilteplek, maar ook als cultureel en historisch patrimonium. Het gebruik voor de eredienst mag dan afnemen op vele plaatsen, dat betekent niet dat de gebouwen hun hele betekenis verliezen. Waar kerken minder intensief worden gebruikt, denken gemeente- en kerkbesturen meer en meer na over aanvullende of nieuwe vormen van gebruik. Het Platform Toekomst Parochiekerken ondersteunt lokale besturen en kerkbesturen in de zoektocht naar een kwalitatieve nieuwe invulling van hun kerkgebouw(en)”, stelt coördinator Roel De Ridder.
De oprichting van het Platform Toekomst Parochiekerken in het najaar van 2022 door de toenmalige ministers Somers (Binnenlands Bestuur) en Diependaele (Onroerend Erfgoed) kadert in een reeks beleidslijnen met betrekking tot de toekomst van de parochiekerken, zoals het uitbreiden van de financiële stimulansen en het verplicht maken van de kerkenbeleidsplannen. Het team van het Platform bestaat uit personeelsleden van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en het expertisecentrum voor religieus erfgoed PARCUM. De leden van het team – bij wie coördinator Roel De Ridder – hebben expertise in parochiekerken, architectuur, erfgoed, restauratiepraktijk, participatie, relevante procedures en het beleid ter zake.
Ontzorgen
“We zijn het eerste aanspreekpunt voor vragen over de toekomst van parochiekerken. Daarnaast ondersteunen we trajecten, begeleiden we waar nodig en versterken we de expertise van organisaties op het terrein. We werken zo ontzorgend mogelijk”, beklemtoont Roel. “Beleids- en andere (Vlaamse) actoren zoals de kabinetten en agentschappen voor Binnenlands Bestuur en Onroerend Erfgoed, de bisschoppenconferentie, het Team Vlaams Bouwmeester en VLINTER (de koepel van de streekintercommunales) ruggensteunen het Platform. De burgerlijke en de kerkelijke overheid zijn dus nauw betrokken”, vervolgt Roel. “Daarnaast is er samenwerking binnen een breder netwerk van regionale en lokale partnerorganisaties. Op die manier is er sprake van een echt platform, waarop het aanpakken van de hele uitdaging van de toekomst van de parochiekerken kan plaatsvinden. Op toekomstparochiekerken.be verschijnen regelmatig updates over het aanbod, nieuwe inspirerende voorbeelden en verwijzingen naar aankomende events zoals vormingen en inspiratiedagen.”
Een bredere kijk
“We beantwoorden adviesvragen over subsidies en premies, kerkenbeleidsplannen, juridische aspecten en meer. Daarnaast bemiddelen we: we gaan na hoe we een situatie die vandaag vastzit, kunnen vlot trekken. Ons team ondersteunt bovendien besturen die willen starten met de actualisatie of het opstellen van een kerkenbeleidsplan of met een toekomstgericht traject van neven- of herbestemming”, concretiseert Roel. “We trachten lokale besturen te laten inzien dat het opstellen van een Kerkenbeleidsplan (KBP) ook kansen biedt om andere uitdagingen in kaart te brengen. Zo bieden kerksites vaak kansen om de omgeving te vergroenen, de publieke ruimte kwalitatiever te maken, regenwater te bufferen … Kortom, de ontwikkeling van een KBP biedt mogelijkheden om ‘breder’ te kijken.”
In opvolging van de in 2021 door de Vlaamse regering goedgekeurde Visienota: Beleidsmaatregelen voor de her- en nevenbestemming van parochiekerken in Vlaanderen van de toenmalige Vlaamse ministers Somers en Diependaele werden de voorbije jaren een aantal wijzigingen in de regelgeving doorgevoerd. Zo verschuift de verankering van het kerkenbeleidsplan vanaf 1 januari 2025 naar de organieke eredienstregelgeving, die onder de bevoegdheid van Binnenlands Bestuur valt. Ook moet elke gemeente in Vlaanderen dan verplicht een kerkenplan opstellen.
Bij elke legislatuur
Het decreet vermeldt verder dat de goedkeuring van het meerjarenplan van de kerkfabrieken bij de start van een nieuwe legislatuur gebaseerd moet zijn op een kerkenbeleidsplan van maximum zes maanden oud. Als je weet dat de nieuwe gemeentebesturen aantreden in december 2024 en het nieuwe meerjarenplan van de kerkfabriek ten laatste moet ingediend worden in mei 2025, besef je dat er voortaan bij de start van elke legislatuur een nieuw (of minstens geactualiseerd) kerkenplan moet worden goedgekeurd. Het plan is bovendien een voorwaarde om subsidies en premies te krijgen van de agentschappen Binnenlands Bestuur en Onroerend Erfgoed. Voor verhoogde premies van Onroerend Erfgoed moet de kerk in kwestie minstens aangeduid staan als ‘komt in aanmerking voor valorisatie’.
Lees meer over het traject in ons bisdom in Relevant.
Marc Phlips
Lees meer in ‘Relevant’.
Abonneren kan via abonnementen.relevant@otheo.be.
Info op www.relevant-bisdomantwerpen.be. Een abonnement kost 45 euro. Een los nummer kost 15 euro. Met een steunabonnement van 75 euro steek je ons een hart onder de riem. Een los nummer kost 15 euro.
Info op 03 210 08 30.
