Tijdens mijn loopbaan als journalist evolueerde de gevoeligheid tegenover woorden, een gevoeligheid die een verschilligheid verraadt. Want woorden doen ertoe. Woorden verbinden of sluiten uit. Met woorden kunnen we welbepaalde mensen tot de onze maken of net duidelijk maken dat ze niet de onzen zijn, of misschien zelfs dat ze minder zijn, of misschien zelfs dat ze geen mensen zijn. Met woorden kunnen we bruggen bouwen of net tegenstellingen tussen mensen en groepen in de verf zetten, zodat ze tegenover elkaar komen te staan. Hoog tijd dus om wat zorg te besteden aan onze omgang met woorden.
Ilse Van Halst
Schreven we dertig jaar geleden nog ‘gehandicapten’, dat werd dat later ‘mensen met een handicap’, om vervolgens verfijnd te worden naar ‘mensen met een beperking’ en vervolgens ‘mensen met een functiebeperking’. Mensen vallen immers niet samen met hun handicap. Ze zijn méér dan hun handicap. Door hen enkel met te omschrijven aan de hand van hun handicap, stoppen we hen in één hokje en gaan we voorbij aan al hun andere kwaliteiten en vaardigheden. Bovendien is het niet in elke context belangrijk om hen te definiëren aan de hand van hun beperking. Soms doet die er eenvoudigweg niet toe.
In dezelfde lijn ligt ook het veralgemenen. Vaak denken we er niet bij na en zeggen we achteloos: ‘de jongeren’, ‘de gelovigen’, de Palestijnen, de Israëli’s enzovoort. Het gebruik van het bepalend lidwoord vergroot en veralgemeent een groep mensen over wie je praat. In conflictsituaties gebruikt men het soms gemakshalve om de tegenstelling tussen de verschillende partijen duidelijk te maken. Maar het is niet omdat jouw uitspraak van toepassing is op heel wat jongeren of heel wat Palestijnen, dat ze opgaat voor hen allemaal. Hen onder de noemer ‘de jongeren’ of ‘de Palestijnen’ vatten, is dan ook al te kort door de bocht.
De brochure Woorden in beweging. Spreken en schrijven over migratie en diversiteit, geeft handvatten en tips om woorden te kiezen die voor iedereen goed aanvoelen en om tot een meer verbindend en solidair taalgebruik komen.
Woorden in beweging, spreken en schrijven over migratie en superdiversiteit. Lexicon (2023) kost 10 euro. Info op www.orbitvzw.be.
Lees meer in ‘Relevant’.
Abonneren kan via abonnementen.relevant@kerknet.be. Info op www.relevant-bisdomantwerpen.be.
Een abonnement kost 25 euro. Een los nummer kost 10 euro.
Info op 03 202 84 30.