Zinnzorg Thuis: Waarom?
Spirituele en pastorale zorg voor de kwetsbare/zieke medemens is één van de kernopdrachten van onze evangelische bewogenheid. Zoals Christus van het kruis kwam om de medemens te omarmen, zo willen wij als christenen de mens in zowel zijn kracht als zijn kwetsbaarheid blijvend nabij zijn. Aandacht voor de kwetsbare/zieke medemens blijf daarom een prioriteit, maar ook de vrijwilligers die op bezoek gaan bij de medemens en de mantelzorgers, verdienen ondersteuning.
In dit kader zetten we een Zinzorg Thuis-project op voor het bezoeken van de kwetsbare medemens na ontslag uit het ziekenhuis, het revalidatiecentrum, het centrum voor kortverblijf.... De opnameduur wordt immers steeds korter. Mensen zijn bijgevolg meer ziek thuis, en soms ernstiger dan vroeger. Ook in de geestelijke gezondheidszorg verschuift het accent van opname vaak naar een vorm van begeleid wonen. Dit fenomeen houdt in dat een bezoek in het ziekenhuis verschuift naar een thuisbezoek. In de zorg voor de kwetsbare medemens kiezen vrijwilligers er daarom voor om deze personen thuis te bezoeken. In het ziekenhuis is er gewoonlijk een pastorale dienst die deze bezoeken ter harte kan nemen.
Een tweede beweegreden om spirituele en pastorale thuiszorg op te starten, is de vermaatschappelijking van de zorg. Steeds meer mensen worden aangespoord om langer thuis te blijven, ook op oudere leeftijd. Eenzaamheid volstaat niet langer om te worden opgenomen in een woonzorgcentrum. Thuiszorg heeft ook budgettaire consequenties. Het rugzakje van de zorgontvanger wordt almaar meer uitgehold. Door de vrijwilligerswerking kunnen we de huisbezoeken gratis houden, waardoor de spirituele en pastorale thuiszorg toegankelijk blijft.
De doelgroep
In het pilootproject richten we ons voornamelijk op personen in Leuven en omgeving die na een ziekenhuisopname, revalidatieperiode of kortverblijf weer naar huis keren. Indien er prioriteiten gesteld moeten worden, willen we binnen deze doelgroep voorrang geven aan personen met een oncologische problematiek, patiënten uit de geriatrie en personen met een palliatief zorgprofiel. De basisgedachte blijft wel: vanuit de idee en de overtuiging dat elke mens kwetsbaar is en zorg verdient, wil het project openstaan voor iedereen die om spirituele en pastorale thuiszorg vraagt. Dit kan onder meer gaan om vragen/bezorgdheden over eenzaamheid, zorgafhankelijkheid, revalidatie…zonder voorafgaandelijke opname. Personen buiten Leuven en omgeving, opgenomen in de Leuvense zorginstellingen, kunnen worden gegidst naar een Zinzorg Thuis-project in hun eigen buurt of naar de lokale ziekenzorgwerking.
Samenwerking met directies en andere (thuiszorg)diensten
De directie van de zorginstelling moet haar goedkeuring geven om met het project van start te gaan. Het team Caritas in het vicariaat kan deze gesprekken aangaan en hierover terugkoppelen naar de lokale coördinator of kan het gesprek samen met de lokale coördinator voeren.
Het is belangrijk dat alle administratieve en juridische formaliteiten over de wet op de privacy van patiënten of bewoners in orde zijn. Het project mag geen extra werkdruk met zich meebrengen voor de zorgverleners. We streven ernaar dat de directie van een zorginstelling niet enkel haar goedkeuring geeft om mee in het Zinzorg Thuis-project te stappen, maar ook achter de visie staat en haar medewerkers hierin motiveert.
De sociale dienst van een zorginstelling speelt vaak een centrale rol in het opvangen en doorverwijzen van patiënten en bewoners. In een opnamegesprek of ontslaggesprek kan de sociale dienst het Zinzorg Thuis-project toelichten aan de patiënt/bewoner en, mits toestemming van de patiënt/bewoner, contact opnemen met de pastorale dienst of de lokale coördinator van het project om de spirituele en pastorale thuiszorg op te starten. Het is wenselijk dat de sociale dienst hiertoe een korte briefing of opleiding krijgt om zo een duidelijk zicht te hebben op de inhoud van het project en op de doelgroep.
De pastorale dienst is samen met de lokale coördinator een van de trekkers van het project. De taken en functies van de pastorale dienst en/of de pastorale vrijwilligers in de zorginstellingen zijn tweeledig. In eerste instantie is het de bedoeling dat de pastorale dienst het project bekend maakt bij zowel bewoners/patiënten als bij de medewerkers. Bij de patiënten kan de pastor of pastoraal vrijwilliger dit project toelichten in een pastoraal gesprek, waarbij veelal op het einde van dit gesprek of de gesprekkenreeks kan gepolst worden naar de wenselijkheid van opvolging in de thuissituatie door vrijwilligers. Dit gesprek kan ook worden aangegaan met de familie/mantelzorger van de bewoner/patiënt indien deze zelf de wens niet meer verstaanbaar kan maken. In tweede instantie is het de opdracht van de pastorale dienst om de doorverwijzing zelf ter harte te nemen door het contacteren van de lokale coördinator en de contactgegevens van de bewoner/patiënt - na schriftelijke toestemming - door te geven.
Ook huisartsen, thuisverpleging en andere eerstelijns zorgverlenerszijn belangrijke partners. Zij detecteren of ervaren bij raadpleging of huisbezoek onderliggende noden van mensen, vooral bij ouderen. Via een folder of rechtstreeks contact met de coördinator kunnen ze het project kenbaar maken bij de cliënt of hem of haar doorverwijzen.
Coördinatie van het thuisbezoek lokaal
Er zal in de pastorale zone een lokale coördinator aangesteld worden die het Zinzorg Thuisproject van nabij opvolgt. Deze persoon vervult de brugfunctie tussen de zorginstelling, de te bezoeken persoon en de vrijwilliger die de bezoeken ter harte zal nemen. Na een eerste - vaak telefonisch - contact met de bewoner/patiënt/familie zal er een concreet kennismakingsbezoek gepland worden. Van hieruit zal de vrijwilliger zelf de verdere bezoeken regelen, zowel op gebied van duurtijd als intensiteit. De lokale coördinator neemt regelmatig contact op met de vrijwilligers om te polsen naar het verloop van de gesprekken (zonder in te gaan op de inhoud van de gesprekken) en de draagkracht van de vrijwilligers. De lokale coördinator neemt best op regelmatige basis ook contact op met het team Caritas om zo kort op de bal te kunnen spelen indien er vragen/suggesties of problemen zijn.
De vrijwilligers
Het ketenzorgproject wordt in eerste instantie uitgevoerd door een groep vrijwilligers die specifiek gekozen hebben om de kwetsbare/zieke medemens te bezoeken. Ze worden gegidst door de lokale coördinator die hen met concrete personen in contact brengt. De vrijwilligers regelen zelf in samenspraak met de bezochte persoon/familie de duurtijd en de intensiteit van de bezoeken. Het is belangrijk voor ogen te houden dat de vrijwilligers enkel de eerstelijnsgesprekken voeren en, indien nodig, contact opnemen met de lokale coördinator om de nood of de wens van een professioneel zorgverlener aan te kaarten. De eindverantwoordelijkheid van spirituele en pastorale thuiszorg mag nooit bij de betrokken vrijwilliger liggen. De vrijwilligersgroep zal een basisopleiding krijgen in de pastorale gespreksvoering en in de presentiebenadering aan de hand van de Spiritwijzer en zal regelmatig samenkomen voor ontmoeting en bijscholing.
Partners
Vanuit het pilootproject zal gaandeweg een samenwerking groeien met andere partners zoals palliatieve netwerken (in Leuven: Panal en Omega) en lokale vrijwilligersorganisaties (Samana, Ferm, Femma, Okra...). Ook hier staat de kruisbestuiving op gebied van kennis, ervaring, ontmoeting en netwerking centraal. Aangezien vrijwilligers vaak in meerdere organisaties werkzaam zijn, willen we vanaf het begin het open karakter en de wens tot ontmoeting en samenwerking benadrukken. Van hieruit zal dan, samen met de concrete ervaring vanuit het pilootproject, actief op zoek gegaan worden naar vrijwilligers komende vanuit de pastorale zone, vrijwilligersorganisaties en lokale besturen. Ook andere partners die reeds in de spirituele en pastorale eerstelijnszorg staan (huisartsenkringen, thuiszorgorganisaties,…) worden aangesproken om het Zinzorg- Thuisproject kenbaar te maken en tot bij de juiste personen te brengen. We willen zeker ook oog hebben voor de intergenerationele ontmoeting en zorg voor de kwetsbare/zieke medemens. We denken hierbij aan jongeren die vanuit hun opleiding of vanuit projecten van de pastorale zone een bezoek kunnen brengen aan de kwetsbare/zieke medemens in de thuiscontext of in de context van een opname in een zorginstelling.
Privacy
Het is omwille van de wet op de privacy niet mogelijk om zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming persoonsgegevens door te geven aan derden teneinde de spirituele en pastorale thuiszorg mogelijk te maken. Dit heeft als gevolg dat er een duidelijke registratie van de wens tot een pastoraal huisbezoek moet plaatsvinden.
De toestemming tot huisbezoek in het kader van Zinzorg Thuis kan gegeven worden aan het multidisciplinaire zorgteam, de sociale of de pastorale dienst en kan zo mogelijk worden geregistreerd in het elektronisch patiëntendossier. Dit kan gaan om Geracc, Care Solutions, Into-Care, KWS C2M… Afhankelijk van het soort elektronisch patiëntendossier is er meer of minder ruimte om de pastorale gespreksvoering te registreren of om een registratiedocument toe te voegen.
Voorts is het wenselijk dat bij een eerste huisbezoek een specifiek registratiedocument voorzien wordt voor de vrijwilligers die vanuit de eerstelijnszorg de gespreksvoering thuis zullen doen. Vanuit dit document kunnen ze de gesprekken verder opvolgen en indien nodig of wenselijk doorgeven aan de tweedelijns spirituele en pastorale zorg (vraag tot ziekenzegening/ziekenzalving, vraag tot biechtgesprek,…). Belangrijk hierbij is dat de zorgontvanger hiertoe schriftelijke toestemming verleent.
Belangstelling?
Neem vrijblijvend contact op met de lokale coördinator in Leuven, Marc Michiels, via marc.michiels7@telenet.be, 0476 96 20 87 of met vicariaatsmedewerker Robin Bovy via robin.bovy@vlbm.be.