A-cyclus Doopsel van de Heer

COMMENTAAR BIJ DE LEZINGEN

Jean Bastiaens

Zalving ten leven

Na de zondag waarop het verhaal van de wijzen uit het oosten is gelezen,  hebben we nu opnieuw te maken met een zondag die in het teken staat van de openbaring van de Heer. Want wanneer Je- zus door Johannes gedoopt wordt, openbaart een stem uit de hemel wie deze Jezus is en waartoe Hij geroepen wordt. Voor de wijzen is de ster het teken dat ze ontvangen: Jezus is het Licht dat opgaat te midden van de duisternis waarin de wereld gedompeld is. Als Jezus gedoopt wordt, is de nederdaling van de Geest het teken: Jezus ont- vangt kracht (tweede lezing) om zijn drievoudige zending te kunnen volbrengen.

De eerste lezing uit het boek Jesaja kan men lezen als een program- ma voor Jezus: hier staat te lezen wat de zending, die Hij ontvangt bij zijn doopsel door Johannes, zal inhouden. De eerste lezing spreekt natuurlijk allereerst over de dienaar, dat wil zeggen de profeet die door GOD geroepen wordt om het volk uit de Babylonische balling- schap te leiden. Het is belangrijk zich deze lezing goed eigen te ma- ken. Neem de woorden in de mond, zin voor zin, en proef welke ingrediënten daarin zitten en wat die oproepen. De lezing bestaat uit twee delen. In het eerste deel wordt de dienaar bij ons binnen- geleid: hij is de uitverkorene die Gods wil zal doen en die daartoe zijn Geest ontvangt. Drie kwalificaties typeren de zending van de dienaar: hij zal niet met geweld te werk gaan (met geroep en getier); hij zal de gekwetste mensen niet voor zijn doeleinden gebruiken of misbruiken, maar hij zal hen juist dienen; hij zal vanuit een totale zelfgave de gerechtigheid van GOD laten zegevieren. In het tweede deel vernemen we dat GOD de dienaar tot een teken stelt: een teken van zijn verbond met het volk Israël, en dat betekent meteen ook dat hij een licht zal zijn voor álle volken. Deze dienaar is in alle opzich- ten een profeet: iemand die niet zichzelf waarmaakt, maar iemand die de heilswil van GOD ten uitvoer zal brengen. Wat is die wil van GOD? Dat het verblinde volk zal zien, dat het geknechte volk een

bevrijdende uittocht zal maken, zoals destijds onder Mozes.

De evangelielezing moeten we als een transparant boven de eerste lezing schuiven. De twee teksten verhelderen elkaar en lichten el- kaar toe. In het evangelie horen we hoe Jezus zich invoegt in een bestaande beweging, die van Johannes de Doper. Jezus is niet ‘op zijn eigen houtje’ begonnen! Hij sluit zich aan bij een bekeringsbe- weging die aangestuurd wordt door een groot profeet. Die profeet heet Johannes. Jezus wil zich aansluiten bij wat Johannes begonnen is. En gaandeweg herkent Johannes Jezus als zijn meerdere: ‘Ik heb uw doopsel nodig en Gij komt tot mij?’ Jezus antwoordt dat dit alles zo juist moet gebeuren, want alleen zo kan wat GOD wil (zijn gerech- tigheid) vaste grond onder de voeten krijgen.

Wanneer Jezus gedoopt is, wordt Hij overschaduwd door de heilige Geest. Deze Geest is beweeglijk, puur, en in zekere zin argeloos – zo- als een duif. En terwijl dit gebeurt, klinkt er een stem uit de hemel. Deze hemelse openbaring vertelt ons wie deze Jezus is en wat zijn opdracht inhoudt. Hij is allereerst ‘mijn Zoon’, zoals ook koning Da- vid en de andere koningen genoemd werden (Psalm 2). Vervolgens is hij ‘de veelgeliefde’, zoals ook Isaak genoemd werd, de zoon van de belofte (Genesis 22). En ten derde is hij degene die Gods welbehagen realiseert, en wel als de dienaar uit de eerste lezing (Jesaja 42). Jezus is dus de zoon van de belofte  en als zodanig ook zoon van Abra- ham, Hij is de koningszoon en als zodanig de gezalfde, en Hij is de profeet die het programma van de Jesajaanse dienaar zal uitvoeren

– en deze drie typeringen horen samen. Deze openbaring is bijna te groot om zo maar te bevatten, want hoe zal Jezus dat waarmaken? Deze vraag brandt vanaf nu op de lippen van de leerlingen die Jezus zal roepen. Want Hij zal deze opdracht niet alleen, als een solitair profeet, vervullen. Zoals Hij zich aansloot bij wat Johannes op gang had gebracht, zo zal Hij leerlingen zoeken die samen met Hem de messiaanse weg zullen bewandelen, ten einde toe. Dat is alvast zo prachtig aan Jezus: Hij is niet de eenzame Zoon van GOD, juist omdat Hij ook altijd de zoon van zijn volk wil zijn. Jezus heeft zijn wortels, en daarvan zijn de Dienaar, David en Isaak de getuigen!

De tweede lezing geeft een mooie samenvatting van waar het deze zondag over gaat. Het is een klein credo, uit de mond van Simon Petrus. Jezus is als messias tot ‘de zonen van Israël’ gezonden, en daardoor is Hij tevens ‘de Heer van allen’. En bij wijze van samen- vatting van de drievoudige opdracht van Jezus, horen we Simon Petrus zeggen dat GOD Jezus ‘gezalfd heeft met de heilige Geest en met kracht.’ En dit is een zalving ten leven, want Jezus wil al wie gekwetst is genezen.

Printvriendelijke versie van de lezingen en het commentaar