Op maandagavond 17 oktober tekenden meer dan tweehonderd geïnteresseerden present op de conferentie "Rome en de wereldkerk: ver-van-ons-bed of nieuwe zuurstof voor ons geloof?". Een samenwerking tussen Christenforum Limburg, bisdom Hasselt en het christelijke opinieweekblad Tertio. Gewezen hoofdredacteur van Tertio, Emmanuel Van Lierde, gaf een gefundeerde inleiding, waarna een divers panel die inleiding versterkte met persoonlijke getuigenissen. Op website van Tertio vindt u de volledige tekst van de inleiding.
Het jaarthema van ons bisdom luidt ook dit jaar 'Broederlijkheid ontdekken', en de conferentie van Emmanuel Van Lierde sloot hier meteen bij aan: Christenen worden van oudsher aangesproken als broeders en zusters, want we hebben allemaal dezelfde Vader, begon hij. Maar het spreekt voor zich dat niet iedereen in die familie even kort bij mij staat. Het gevaar zit erin dat we ons enkel bezig houden met wie we goed kennen, en dat al die anderen behoren tot een ver-van-ons-bed-show. Broederlijk Delen, Missio en andere organisaties nodigen ons elk jaar uit om even over het muurtje van ons eigen clubje te kijken. Théogène Havugimana, directeur van Missio België, hield ons afgelopen zomer een spiegel voor: “hoe universeel is onze parochie?”.
Twee priesters-missionarissen uit mijn eigen parochie Ledeberg maakten als kind grote indruk op mij. We schreven brieven en kregen – vaak pas na maanden – ook antwoord van hen. Ook de Romereis als laatstejaars blijft mij beslist bij. We waren er juist tijdens de Goede Week.
Naast de wereldwijde verbondenheid, is het de verbondenheid met Rome die Rooms-Katholieken typeert. “Alle wegen leiden naar Rome”, zeggen we weleens. Maar ook: “Wat goeds kan er uit Rome komen?” Zeker in Vlaanderen hebben we de laatste zeventig jaar een tendens gehad om ons onverschillig of zelfs afkerig te positioneren tegenover Rome. We rooiden het zelf wel. Zeker na Humanae Vitae werden we niet warm van het moralistische Vaticaan. Men blijft ook natrappen, terwijl de machtskerk waartegen men ageert, al lang niet meer bestaat.
De laatste jaren valt er een kentering te bemerken. De jongeren van vandaag hebben die machtskerk niet ervaren en zijn nog weinig vertrouwd met het christelijke geloof. Zo kan een nieuwe ontvankelijkheid en nieuwsgierigheid ontstaan. En de figuur van onze huidige paus speelt hierin een rol.
Rome is de smeltkroeg van expertise op zovele vlakken – ook al wordt de Kerk vaak verweten achterop te hinken. Wetenschap, zoals de Vaticaanse sterrenwacht; nieuwe communicatiemiddelen; sport maar ook onderzoek naar nieuwe evoluties in de gezondheidszorg, om maar enkele voorbeelden te noemen. Maar dat is niet wat de mensen vandaag over de Kerk te horen krijgen. Als het geloof in het nieuws komt, is het omwille van schandalen of pure faits divers. Die leemte wordt opgevuld door Tertio, dat zopas zijn twintigste verjaardag mocht vieren, en waaraan ik sinds 2002 met veel liefde aan heb gewerkt. Als Vaticaan-watcher voor het blad kon ik aanwezig zijn bij de grote gebeurtenissen in Rome, zoals heiligverklaringen, bisschoppensynodes of de kardinaalscreatie van mgr. Jozef De Kesel.
Het panel bestond uit professor Bénédicte Lemmelijn, decaan van de faculteit theologie en religiewetenschappen van de KU Leuven, bisschop Patrick Hoogmartens, pastoor-moderator Innocent Ouedraogo en jong-volwassene Annemie Coninckx.
Professor Bénédicte Lemmelijn putte uit haar ervaringen met de grote aanwezigheid van internationale studenten aan de faculteit. Naast de Nederlandse opleidingen, worden er immers ook parallel Engelstalige opleidingen georganiseerd: Onze studenten gaan niet vaak op Erasmus, maar krijgen eens zo veel de kans om te proeven van andere culturen. Aan de faculteit tellen we momenteel zeventig nationaliteiten, die elk hun cultuur en spiritualiteit meebrengen. Dat is voor ons als professoren een uitdaging, maar beslist geen struikelblok. Het is net leerzaam om al die vormen van spiritualiteit en liturgie te ontdekken.
E.H. Innocent Ouedraogo is momenteel pastoor-moderator in Hamont-Achel, maar is geboren en getogen in Burkina Faso. Zoals missionarissen in het verleden naar Afrika trokken, zo komen steeds meer bedienaars van de eredienst in ons bisdom nu uit Afrika. Als jongere in Burkina Faso herinner is me zeer levendig een affiche van Missio: “De wereld heeft priesters nodig – wordt broer of zus van een priester”. Van missionarissen wordt gezegd dat ze de wereld introkken om anderen te bekeren. Wel, ik ben niet naar België gekomen om mensen te bekeren. Ik ben hier om broer te worden. Het eerste woord dat ik in het Nederlands leerde was bovendien “wereld”. Dat las ik immers steeds op een auto aan de faculteit: “Ontdek jezelf, begin bij de wereld.”
Ontdek jezelf, begin bij de wereld, daarin herkent ook Annemie Coninckx zich. Voor haar is Kerk-zijn onlosmakelijk verbonden met pelgrimeren. De mensen die we mogen ontmoeten op pelgrimstocht, dat is voor mij mijn parochie. We spreken vanavond over ‘over het muurtje kijken’, maar ik voel me juist vreemd binnen muurtjes. Door pelgrimstochten mocht ik al zovele bijzondere plaatsen, mensen en culturen ontdekken.
Tot slot nam onze bisschop, mgr. Patrick Hoogmartens, het woord over zijn ervaringen met Rome en de wereldkerk: Ons bisdom onderhoudt al vele jaren goede contacten met de zusterbisdommen, in het bijzonder met Nyundo in Rwanda en Mirocema de Tocantins in Brazilië. De inbreng van onze “buitenlandse” priesters ervaar ik ook werkelijk als een verrijking voor onze Limburgse kerkgemeenschap. Als bisschop heb ik al meerdere Ad Limina bezoeken meegemaakt in Rome. We zijn een wereldkerk, en in die wereldkerk hebben wij als Westerse Kerk ook een stem. Bij het komende Ad Liminabezoek in november willen we die als Belgische bisschoppen beslist laten horen. In alle vrijheid willen we er spreken over nieuwe wegen van omgang met bijvoorbeeld echtgescheidenen. We willen daarmee niet tegen de traditie ingaan. Integendeel, we doen dat in volmaakte eenheid met paus Franciscus.