Toen Anne Coussement bijna 50 jaar was zette ze, vanuit het voor haar vertrouwde godsdienstonderwijs, de stap naar het zorgpastoraat in AZ Delta Roeselare. Met haar pensioen breekt ook nu weer een nieuwe levensfase aan. We polsten bij haar hoe ze terugblikt en vooruitkijkt.
Hoe blik je terug op je jaren als pastor?
"Toen ik afstudeerde in Leuven had ik al het idee dat ik ooit pastoraal werk wou doen, maar ik voelde mij als 22-jarige daar nog helemaal niet toe bevoegd. Ik had nog maar amper iets van het leven gezien of meegemaakt, laat staan van de strijd die mensen soms moeten leveren om te óverleven. Dus pas toen ik bijna 50 werd zette ik die stap naar pastoraat in het ziekenhuis. Ook al was ik het onderwijs en de schoolpastoraal echt niet beu, ik heb het me nooit beklaagd. Het was een bijzonder rijke tijd: heel veel geleerd, van àlle betrokken partijen in de zorg. Van de patiënten - de mensen in het bed - , van hun naasten, van de verpleegkundigen en verzorgenden, van kinesisten, ergo’s, psychologen en niet in het minst van de logistiekers en poetsmensen.
Bescheidenheid geleerd vooral, en dat er vaak weinig méér nodig is dan als pastor helemaal en met volle aandacht present te zijn bij mensen van wie het leven éven of langer ondersteboven gehaald wordt. Dat dàt op zich soms al een beetje ‘heelt’, ‘heel maakt’… Eeuwige dankbaarheid ook voor mijn collega-pastores die mij elk door hun eigenheid uitdaagden ook die van mezelf te zoeken. Door hen gedragen worden, ondersteund, gewaardeerd gaf me vertrouwen".
Welke drie momenten koester je als pastor het meest in je hart?
"Het zijn er veel meer dan drie, maar wat nu oppopt:
- Kerstavond, oproep voor begeleiding van een jong koppel wiens tweede kindje veel te vroeg geboren zal worden. Te vroeg om in aanmerking te komen voor transfer naar Brugge… Verpleegkundigen waren al begonnen hen voor te bereiden op afscheid nemen aan de hand van de Berre-koffer… Maar alles kwam goed, en nu zie ik op social media af en toe een foto van een stralende deugniet met zijn zus en dolgelukkige ouders…
- Het uitgedaagd worden om zinvol liturgie te vieren. Niet altijd helemaal volgens de kerkelijke regeltjes misschien, maar eerlijk zoekend naar wat de Bijbellezingen konden betekenen voor wie mee kwam vieren. Vaak inspiratie gevonden vanuit mijn bibliodrama-achtergrond. Het was altijd een tijdrovende bezigheid, dat wel, en toch miste ik het wroeten met de teksten, toen dit deel van mijn opdracht als pastor wegviel…
- Het begin van de covidperiode. Oproep voor ziekenzalving bij een oudere dame die er bewust voor kiest om niet naar intensieve zorgen overgebracht te worden. Dat bed moest voor jongere mensen met covid opengehouden worden, vond zij: ‘Ik heb mijn leven gehad, én het was goed!’. Ze neemt heel bewust afscheid van haar zonen en van haar dochter die in het buitenland verblijft maar via de gsm met ons verbonden is. Ze maakt nog een grapje wanneer wij de kamer binnenkomen met ons geel eendebekmasker voor: ‘Jullie zijn net vier Alfred Jodocus Kwakken!’. Hartelijk gelachen, en die nacht stillekes doodgegaan…"
Heb je eventueel een goede tip/raad voor andere (pas startende) pastores? Welke gedachte, houding… heeft jou bijvoorbeeld geholpen in jouw werk als pastor?
"We hebben twee oren en slechts één mond: luister, luister, luister vooral, ook naar wat nièt gezegd wordt… Laat mensen op verhaal komen. Verval niet te snel in oplossingen geven, praat niet teveel, laat stilte toe. En àls je spreekt, wees dan de stem van de stemloze, de mens die er alleen voor staat of voor wie niemand opkomt. Doe dat, durf dat, zelfs als je daardoor tegen gevoelige schenen schopt van wie deze mens in de kou laat staan.
‘Wees niet bang. Alles komt goed.’ Het staat zo vaak in de bijbel, minstens één keer voor elke dag van het jaar, liet ik mij vertellen. Je zegt het beter nièt tegen iemand wiens leven ondersteboven gegooid wordt na een zware hersenbloeding, of bij de diagnose jongdementie of…"
Erbij blijven, niet in de steek laten, deze mens in crisis: het helpt om de angst te verminderen, en wie weet, nog van alles goed te maken…
Wat blijft jou het meest inspireren? Wat is voor jou je grootste krachtbron waaruit je kon putten in je werk als pastor maar ook als mens tout court?
"Verbondenheid is mijn grootste krachtbron, al is het niet iets wat je zomaar cadeau krijgt. Het gaat er altijd om actief op zoek te gaan naar verbinding. Met collega’s binnen én buiten het ziekenhuis, die heel verschillend zijn, maar in wie je toch telkens een stuk van je eigen zoektocht mag herkennen. Met vrienden, familie, kinderen die bewonderen wat je doet maar tegelijk kritische vragen durven stellen. Met die kleindochter die je weer meer dan ooit de kwetsbaarheid van het leven doet beseffen. Met elke mens die je ontmoet: zoeken naar connectie, eerder dan naar onderscheid".
En in al die verbondenheid bij momenten iets voelen-horen-zien, vermoeden vooral, van dat Verbond: Ik ben er – Ik zal er zijn – Vertrouw maar – Alles komt goed!
Wat brengt deze nieuwe levensfase?
"Deze nieuwe levensfase brengt tijd en ruimte voor:
reizen, fietsen, tuinieren, lezen, naaien…
voor levenslang blijven leren, onder andere over bibliodrama en hoe het in te zetten in interfaith-relaties, in Europese context…
voor vrijwilligerswerk hier en daar…
voor creatief zottebollen en spelen en boekjes lezen met mijn kleindochter…
en wie weet waar nog allemaal voor!"
