Wij herdenken de wapenstilstand. Ik hoor daar dikwijls bij zeggen dat we dat moeten blijven doen om niet te vergeten wat er aan die wapenstilstand vooraf gegaan is. Helemaal juist.
Alhoewel?
Bereiken wij onze doelstelling?
Ik begrijp die doelstelling toch als een promotie voor vrede?
Waar vrede?
In Gaza zijn in één jaar meer dan 40.000 Palestijnen gedood. Dat cijfer betreft de geborgen lichamen. De schattingen van het echt aantal doden gaat zelfs naar 186.000. Na meer dan 40.000 doden blijkt dat de humanitaire tol de internationale politiek niet overtuigt om in te grijpen.
Voor zover ik er een zicht op heb is die oorlog begonnen kort na de tweede wereld oorlog toen men – met de beste bedoelingen - wou voorkomen dat Joden nog zo massaal het slachtoffer zouden worden van wreedheden. Lovenswaardige gedachte.
Nu, de oplossing die werd voorgelegd is een heel foute interpretatie van wat de Bijbel “het beloofde land” noemt.
Een land van belofte, kan je toch nooit realiseren, dan is het geen belofte meer.
Israël, een land van Belofte dat de vorm van een staat aanneemt, is niet langer iets om aan te werken. Dat is dan gerealiseerd.
En wanneer je die realisatie neerpoot op grond die al bewoond was, dan hebben wij daar in het Nederlands een woord voor: dan spreken we over ‘bezetting’.
Het lijkt mij dat mensen die hier oorlog voeren zich niet gedragen naar de belangrijkste geboden van de Thora. Die zijn ze even vergeten.
Wat houden wij in herinnering op 11 november? Waar hopen wij dat we het nooit vergeten?
Heel af en toe en eerder toevallig zie ik eens een aflevering van de ideale wereld. Dat was enkele weken geleden ook zo. En toeval bestaat niet, maar net in die uitzending van 7 oktober, zat Maaike Cafmeyer en ging het over Israël. Dag op dag 1 jaar na de bommen waar het allemaal mee begon. Ze krijgt een fragment te zien en geeft aan dat ze het eigenlijk niet meer weet. Wat moet je daar anders over denken dan dat het gruwelijk is.
Hoe leg je dat uit aan je kinderen?
Je kan dat niet uitleggen.
Je kan daar alleen onmacht voelen en het hoofd wegdraaien voor je misselijk wordt van de beelden.
Is onze dag van gedenken dan een dag voor naïevelingen?
Een dag waarbij we onszelf wijs maken dat we de herinnering hoog houden om nieuwe oorlog te voorkomen?
Weten wij niet beter?
Awel ja, wij weten van beter.
Awel ja, wij mogen geboren naïevelingen zijn.
Awel neen, wij kunnen niet onmiddellijk komen aandraven met oplossingen voor de grote en gewelddadige conflicten in de wereld.
Maar awel, Ja, wij kunnen de herinnering hoog houden om vooral te blijven weten waar het fout gelopen is.
Hannah Arendt, de grote filosofe die de Duitse schuld in WOII heeft onderzocht, stelde: Wanneer er geen empathie meer leeft, dan komt de barbarij de kop opsteken.
Het begon niet met gaskamers.
Het begon met politici die mensen verdeelden. “wij” tegen “zij”.
Het begon met intolerantie.
Het begon met prediken van haat.
Het begon toen mensen niet meer naar elkaar omkeken.
Toen mensen ongevoelig werden en hun ogen dicht deden.
‘Het diepste atheïsme bestaat er in dat we onszelf machteloos verklaren en zeggen dat we niets kunnen doen tegen de oorlog, de honger, de bewapening, de uitsluiting…’, zei Dorothee Sölle ooit.
Zo’n soort atheïst kan en wil ik absoluut niet zijn.
11 november, een dag van gedenken en herdenken.
Dat het een dag van gedreven mensen voor medemenselijkheid mag zijn
