Vooraleer te communie te gaan, bidden we een kort gebed: “Heer, ik ben niet waardig dat gij tot mij komt, maar spreek slechts één woord en ik zal gezond worden.” We bidden het misschien wat onnadenkend, maar het is een vorm van geloofsbelijdenis. We zeggen namelijk dat één woord van de Heer voldoende is om ons te genezen. Welk woord is zo sterk dat het ons kan genezen? We horen het in het evangelie van zondag (Marcus 7,31-37 ). Bij de genezing van een doofstomme zegt Jezus: “Effeta.”
Effeta, het klinkt haast als een toverformule. Maar nee, het is een zeldzaam woord dat de evangelies bewaard hebben uit de moedertaal van Jezus, het Aramees. We bezitten in totaal vier van dergelijke woorden uit de moederspraak van Jezus. Effeta is er een van. Het betekent: ga open. Treed uit de geslotenheid van je doofstomme bestaan en open je mond en oren voor Gods woord van liefde en leven.
Met één woord slaagt Jezus erin om de doofstomme te bevrijden uit een bestaan dat hem beperkte en van communicatie met anderen beroofde. Met één woord kunnen wij, mensen, de verbondenheid met elkaar versterken, helaas soms ook stukmaken. We onderlijnen daarbij soms onze woorden met gebaren, om er onze gevoelens en datgene wat we willen zeggen mee te versterken. Ook Jezus laat zijn woord effeta vergezellen door gebaren: hij steekt hem de vingers in de oren, raakt zijn tong met speeksel aan, slaat zijn ogen ten hemel en zucht. Wat een rijkdom aan gebaren. Met gebaren kunnen wij mensen al een hele wereld voor elkaar ontsluiten. Zoals hier.
Het laatste gebaar van Jezus is wel het meest merkwaardige: Jezus zucht. Het woord effeta met de dubbele ‘ff’ suggereert die zucht. Het is alsof Jezus blaast, het doet denken aan het scheppingsverhaal waarin God Adam de levensadem inblaast. De genezing van de doofstomme is als een nieuwe schepping. En zo ervaart die man dat ook, want vanaf dan kan hij normaal spreken aan het leven deelnemen.
Effeta. Eén woord, maar het is als een krachtig gebed. Daarom is er ook een effeta-ritueel bij het doopsel. We bidden dat de dopeling het hulpgeroep zou horen van mensen die hem nodig hebben. En we bidden dat hij met zijn mond woorden zou spreken van hoop, belangstelling en bemoediging. Alles wat we aan geloof, hoop en liefde in ons dragen wordt in één woord samengebald. Daarom mogen we straks oprecht bidden: Heer, spreek dat ene woord dat ons openmaakt voor elkaar en maak ons weer gezond.
Jos Houthuys
