Een Martinusviering - ook een lichtfeest
Wanneer mensen in hun leven bedreigd worden, wanneer hun onrecht wordt aangedaan, wanneer dodende machten om zich heen grijpen en hun licht dreigt uit te gaan, dan reageren mensen vaak door samen te komen met lichten allerhande als teken van protest. Bij werkverlies, een gewelddadig overlijden, een natuurramp, een onderdrukking worden er ten teken van protest vuren aangestoken, kaarsen neergezet en fakkels gebrand, vuurwerk afgestoken. Denk aan de vuren bij stakersposten, het verbranden van poppen bij betogingen, het gooien van voetzoekers, fakkeloptochten, massaal branden van kaarsen bij de moord op jonge mensen, bij natuurrampen of bij een aanslag.
De bestaande lichtfeesten in de vele culturen zijn feesten die mensen blijvend willen waarschuwen voor het levensbedreigende en herinneren aan de vele houdingen die het leven kunnen veiligstellen en in ere houden. Feesten ook waarin de verhalen van de bevrijders worden herinnerd en doorverteld. St.-Maarten die protesteert tegen de Romeinse verdrukking en kiest voor de armen. Nicolaas wiens naam letterlijk "bevrijder van, voor het volk" betekent, Jezus van Nazareth wiens Hebreeuwse naam Jehosua "God bevrijdt" betekent. Jezus' volgelingen kiezen voor de minsten, de zwaksten, voor diegenen wiens leven het meest bedreigd is.
In onze streken is het feest van Sint Maarten gebaseerd op de herdenking van de christelijke heilige Martinus van Tours. Zijn feest is verbonden met de Keltische en Germaanse gebruiken van onze voorouders. Het staat mede daardoor in een reeks van lichtfeesten waar ook Halloween, Allerheiligen en Sinterklaas een plaats in hebben.
Op sommige plaatsen werden – en worden nog steeds – Sint-Maartensvuren gestookt. Aan het begin van de winterperiode waren ze bedoeld als reinigende vuren en om de vruchtbaarheid van veld en vee te bevorderen. Soms werden deze vuren tot aan Driekoningen brandend gehouden.
De bijbehorende fakkeloptochten dienden ter ondersteuning van de zon die in deze tijd langzamerhand in kracht afneemt en om boze geesten te verdrijven.
Bron: Thomas (KULeuven)
EN NAAR DE TOEKOMST TOE...
De gemeente Ganshoren overweegt om in de toekomst het Sint-Martinusfeest opnieuw leven in te blazen.
De eucharistieviering in de Sint-Martinus kerk wordt daar – uiteraard – een onderdeel van.
Een traditie uit vroeger tijden wordt dan hernomen.
Zo gebeurde het vroeger:
Al van in 1652 ging er in Ganshoren jaarlijks een processie uit onder meer op het feest van Sint-Martinus. In 1856 werd de “Koninklijke Folkloristische Maatschappij” gesticht. Deze had tot doel de viering van Sint-Martinus in stand te houden en er ‘eerlijk vermaak van te maken’. Deze stoet werd voorafgegaan door een plechtige mis in de Sint-Martinuskerk. Oorspronkelijk ging deze stoet uit op 11 november. Maar toen de verenigingen van oud-strijders op die dag vaderlandslievende plechtigheden organiseerden, werd de datum van de stoet van ‘Sinte Mette’ verplaatst naar de zondag na 11 november. De leden van de Sint-Maartensstoet woonden per paard de viering bij in de kerk. Op het einde van de 19de eeuw verbood de pastoor dit om hygiënische redenen .
(uit Tentoonstellingscatalogus Onder de Toren, in (Ons Graafschap), 3.2010 - Onder de Toren. Bidden met de voeten – Processies)
