Verslagen
God vinden in alle dingen
We konden die middag Bart Beckers even opnieuw verwelkomen in ons midden nadat we afscheid van hem namen in de eenheden Kleopas en Emmaüs in 2019.
Volgens Johan Dobbelaere is de Ignatiaanse spiritualiteit die van de actieve pastor en dus ook van de actieve christen.
Bart Beckers vestigde de aandacht op het feit dat we de lezing van die middag op 2 niveaus konden beluisteren; het opsteken van nieuwe informatie en een meditatieve, contemplatieve benadering.
Als inleiding op het onderwerp bekeken we een filmpje over Ignatius: wie was hij, wat heeft hem gedreven, ertoe gebracht om een religieuze weg te volgen?
Ignatius leefde begin 16de eeuw, een eeuw van grote veranderingen in de wereld. Er was het humanisme, de renaissance. De Ignatiaanse spiritualiteit is een ervaringsspiritualiteit, Ignatius is een pelgrim, altijd onderweg voor en tijdens zijn leven in de sociëteit. Het gaat om zijn persoonlijke weg naar God, een houding van meester-leerling. Uit die ervaring heeft Ignatius een methode gepuurd die hij naderhand opgeschreven heeft om ze zo ook te laten gebruiken door andere mensen. De idee hierachter is: ik zal God vinden als ik hem vinden wil.
Hoe is dit allemaal begonnen?
Ignatius was een Spaanse ridder, een macho die bijna zijn benen verloor op het slagveld tegen de Fransen in het noorden van Spanje. Hij bleef 1 jaar immobiel en zijn eerste betrachting was zijn leven als ridder zo snel mogelijk opnieuw op te nemen en heldendaden te verrichten. Maar tijdens zijn herstel las hij boeken over Jezus en heiligen en terwijl zijn ridderleven hem uitputte, gaf het lezen over Jezus en de heiligen hem energie.
Hij wou in de voetsporen van Jezus treden, zijn leven aanvoelen en vertrok op pelgrimage naar Jeruzalem. Onderweg kwam hij in conflict met een moslim en waar hij eerst met zijn dolk wou reageren, besefte hij dat dit toch misschien niet de juiste manier was. Waar hij aanvankelijk de daden van de heiligen wou kopiëren, besefte hij dat hij God moest zoeken op een persoonlijke manier en zo begon hij te bidden aan de hand van verhalen over het leven van Jezus.
Terug in Europa ging hij studeren in Salamanca, Barcelona en Parijs. Met 6 medestudenten stichtte hij de orde van de jezuïeten. Hun basisprincipes waren: door inzet voor anderen God vinden, Gods stem onderscheiden in gevoelens en verlangens die in je leven optreden.
Dat kan op verschillende manieren:
- Door te luisteren naar jongeren
- Door te luisteren naar de aarde
- Door te luisteren naar vluchtelingen, uitgestotenen...te vinden in alle dingen
We kunnen ons contemplatief de vraag stellen: tot welke ommekeer nodigt Hij ons uit?
In 2022 werd het 500-jarig jubileum gevierd. 500 jaar geleden werden 4 mensen tegelijk heilig verklaard: Ignatius, Franciscus Xaverius, Filippus Neri en Theresa van Avila. De jezuïeten zijn een orde waar de mensen de wereld worden ingestuurd, ze worden niet vastgezet op één plaats. Daarom zijn er ook meestal geen jezuïeten die bisschop worden. We kennen alvast een uitzondering: Jorge Bergoglio werd bisschop, aartsbisschop en paus. De overste van de orde wordt verkozen tijden een algemene vergadering en dat is voor het leven. Zo is Arturo Sosa de 31ste overste. Andere mensen krijgen een taak voor een beperkte tijd.
In zijn boek ‘Spiritualiteit samengevat’ beschrijft de Jezuïet James Morton de spiritualiteit in 4 kernpunten.
- God vinden in alle dingen.
- Contemplatief zijn in actie.
- Naar de wereld kijken door de bril van de incarnatie.
- Vrijheid en onthechting.
1. God vinden in alle dingen
De christen staat in relatie met God en maakt deel uit van de katholieke gemeenschap, mensen die deze relatie op dezelfde manier beleven. Alle mensen zijn kinderen van God, er is geen begrenzing van plaats en tijd en vandaar ook de nadruk op oecumene.
De orde is niet opgericht als typische onderwijs- of ziekenorde. In Brussel heb je scholen die in de traditie staan zoals Sint-Jan-Berchmans en nieuwe zoals het Ruusbroeccollege en als laatste de school Egied Van Roekoven in Molenbeek. Vanuit de spiritualiteit wilde de orde iets doen voor jongeren die het moeilijk hebben. De orde wil inspelen op de noden van het moment en creëert nieuwe initiatieven en laat andere vallen.
De pedagogie die evolueerde van 1599 tot de 21ste eeuw wordt gezien in 10 bewegingen:
• Vertrouwen geven: inzetten op vrijheid en verantwoordelijkheid
• Zorg dragen voor leerlingen: cura personalis
• Uitdagen tot meer: magis
• Smaak geven: non multa sed multum
• Reflecteren en kritisch denken
• De hele mens vormen: bekwaam, bewust, bewogen
• Samenwerken, samenleven: eenheid in verscheidenheid.
• Perspectieven openen: God zoeken in alle dingen
• Zorg dragen voor de wereld
• Handelen in dankbaarheid: terugblik
2. Contemplatief zijn in actie
Jezuïeten leven in gemeenschappen van religieuzen, niet in kloosters. Ze zijn een missionaire, apostolische orde en leggen een gelofte van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid af. Ze worden omschreven als een contemplatieve orde in actie: de weg is het thuis van de jezuïeten.
Ze hebben een zelfstandig gebedsleven, geen verplicht koorgebed, ze bidden tussen het werken door.
3. Naar de wereld kijken door de bril van de incarnatie
Voor deze visie vertrekken ze vanuit Genesis: God schiep de mens en zag dat het goed was. Hij blies levensadem in de mens en schiep Eva uit Adam naderhand. De mens neemt een goddelijke maat aan en wordt gestraft, maar niet vernietigd.
De waardigheid van elke mens staat centraal en is onaantastbaar. Er is steeds mogelijkheid tot inkeer, berouw en vergeving.
4. Vrijheid en onthechting
Hiervoor zijn de geestelijke oefeningen het uitgangspunt en het fundament. De vraag die moet gesteld worden, is: wat is het doel waarvoor wij geschapen zijn? Het antwoord in deze oefeningen is: houden van God en van de naaste als jezelf. Al het andere is geschapen om de mens dat doel te helpen nastreven.
Het gevolg daarvan is dat de mens ‘indifferente’ onthecht moet worden van alles waaraan een mens te veel gehecht kan zijn zodat hij in staat kan zijn een juiste keuze te maken. Er ontstaat een innerlijke vrijheid.
De ware vertroosting zoeken is een volgende stap. Dat kan direct gebeuren maar is meestal indirect. Er is een onderscheid tussen het leuke, prettige en het goede. Waar het om gaat, is de beweging dichter bij God.
En de laatste stap hierin zijn de universele apostolische speerpunten zoals vastgelegd in het werkdocument voor 2019-2029
• De weg naar God tonen d.m.v. de Geestelijke Oefeningen en de onderscheiding der geesten: verzoening met God.
• Met de armen op stap gaan, verzoening met mensen, werken aan rechtvaardigheid.
• De jongeren vergezellen, hoopvolle toekomst.
• Samen werken in de zorg voor verzoening met de schepping.
Na deze boeiende uiteenzetting volgde een koffiepauze waarna nog vragen gesteld konden worden. Het werd nog een boeiende dialoog waarin het volgende aan bod kwam: wat zijn juist die Geestelijke Oefeningen? Hoe sta ik in mijn relatie tot God? Wie is God voor mij? Van daaruit werd verder gewerkt.
De gebedsoefeningen in het boekje van Ignatius gaan hoofdzakelijk over het leven van Jezus. Het langdurig, persoonlijk, stil gebed met het evangelie is het hart van de Geestelijke Oefeningen. Wie de Oefeningen doet, beschouwt aandachtig heel het leven van Jezus, van zijn geboorte tot aan zijn dood en verrijzenis. Biddend kijk je naar wat Jezus doet, je luistert naar wat Hij zegt, je treedt met Hem in dialoog. Zo wordt duidelijk hoe jij de Heer kunt volgen en het evangelie gestalte kunt geven in jouw leven. Het is geen boekje om te lezen maar om te doen. De gebedsoefeningen zijn gericht op het nemen van beslissingen, keuzes die leiden tot een meer evangelisch leven. Dit gebeurt meestal onder begeleiding van een mentor.
Iemand merkte op dat het belangrijk is om bewuste keuzes te maken in het dagelijks leven.
De jezuïetenorde is bij de meeste mensen toch gekend door de scholen. Het is goed dat deze andere aspecten meer onder de aandacht worden bijgebracht. Zo staat er voorlopig enkel in Nederland een project op stapel om jongeren te bereiken via TikTok. Hier zijn de meditaties tijdens de vasten en advent bekend en ook de dagelijkse meditaties en de podcasts. De techniek heeft zijn intrede gedaan.
Het werd een verrijkende namiddag die nog verder stof tot nadenken biedt.
Myriam Grootaert, pastorale eenheid Emmaüs
|
