Alles viel deze zomer samen in diezelfde week. Dinsdagvoormiddag vond de afscheidsplechtigheid plaats van een overleden collega die in mijn vroegere gemeente woonde en twee dagen later ontving ik het bericht dat een goede jeugdvriend-muzikant gestorven was. Het contrast kon niet groter zijn. De ene viel een volwaardige, serene ceremonie te beurt, compleet met receptie en hapjes achteraf, de andere ... helemaal niets. Amen en uit? Er werd hem zelfs geen ‘amen’ gegund, want mijn voorstel voor de aanwezigheid van een geestelijke werd vriendelijk-beleefd afgewimpeld. Een kerkhofplek kwam zelfs niet eens ter sprake.
“Twee van de meest fundamentele dingen in ons leven, begin en einde, overkomen ons”, schreef Stefan Vanistendael onlangs in Tertio. Het leven heeft ook weinig uitstaans met ‘verdiensten’. De tijdsomstandigheden en de omgeving waarin we geboren worden, het gezin waarin we terechtkomen, de talenten die ons (al dan niet) gegund worden: zij zijn ons alle gegeven. We hebben niets, maar dan ook niets te claimen.
Mijn collega mocht al bij al terugblikken op wat men noemt een ‘geslaagd’ leven. Mijn jeugdvriend had het niet zo getroffen. Weliswaar opgegroeid in een warm nest werd hij zowat het zwarte schaap van de familie. Terwijl zijn broers en tweelingzus behoorlijke cijfers haalden op school vlotte het niet voor hem. Alleen op de academie deden weinigen het beter: hij was bijzonder fier op zijn médaille du gouvernement voor klarinet.
Door het hele coronagedoe bleven we al een tijdje hoofdzakelijk telefonisch in contact. Toen ook dat niet meer vlotte, vermoedde ik stilaan het ergste. Aan zijn enige nicht gaf ik mijn ongerustheid te kennen. Het was op het nippertje: politie en brandweer kwamen er aan te pas om zijn woonst binnen te dringen. Amper 24 uur verbleef hij in het ziekenhuis: hij was totaal uitgeput.
Zo verschillend als onze levenswegen kunnen zijn, zo banaal ‘gelijk’ staan we allen op één lijn aan de eindstreep, vlak vóór de Grote Sprong in het Onbekende. “De overtuiging dat de dood niet het einde is, is een groot geschenk”, stond in dezelfde Tertio-editie.
Caroline Pauwels, rector van de VUB en onlangs overleden op 58-jarige leeftijd, noemt zichzelf niet gelovig maar wel religieus. In een recent heruitgegeven tekst pleit ze onomwonden voor ‘verwondering’. “De ervaring dat dingen ánders kunnen zijn dan je dacht, laat toe te aanvaarden dat we niet alles in handen hebben, dat de werkelijkheid ons kan verrassen.”
Punt Omega: van Licht naar Donker, of omgekeerd? “Wat is, kan immers altijd ook nog anders zijn”, luidt haar slotzin.
Marcel
