Het gebeurde in Duitsland. Op het einde van de oorlog werd een dorp gebombardeerd. Na de wapenstilstand hielpen Amerikaanse soldaten de inwoners hun huizen herop te bouwen. Ook de kerk was zwaar beschadigd. De soldaten zochten de brokstukken van een oud Christusbeeld bij elkaar en pasten het opnieuw in elkaar. Maar hoe ze ook zochten, de handen konden ze niet meer vinden. Toen schreven ze op het voetstuk: “I have no hands but yours.” Ik heb geen andere handen dan de uwe.
Het verhaal – in deze of een andere versie – is gekend, maar heeft het ook iets met Hemelvaart te maken?
Zeker.
Het verhaal van Hemelvaart vinden we terug in het eerste hoofdstuk van de Handelingen der Apostelen. Daarin verhaalt Lucas dat Jezus 40 dagen na Pasen naar zijn Vader terugkeert. Dat is opmerkelijk, want in zijn evangelie schrijft Lucas dat Jezus op de derde dag verrezen is, verschenen is aan de vrouwen, de Emmaüsgangers, de 11 overblijvende apostelen en daarna ten hemel opgevaren is. Alles op een en dezelfde dag! Vanuit theologisch standpunt voelt die getuigenis ‘juister’ aan, want wat is Jezus’ verrijzenis anders dan zijn thuiskomen bij God? Er valt geen afdoende reden te bedenken waarom God de Vader zijn Zoon 40 dagen zou laten wachten. Pasen en Hemelvaart – en overigens ook Pinksteren - vormen één gelijktijdig gebeuren.
Lucas had zijn redenen om dat ene paasgebeuren in de tijd op te splitsen. Zoals de andere schrijvers van het Nieuwe Testament schreef ook Lucas voor de eerste christengemeenschappen.
Die gemeenschappen stonden onder druk. Maatschappelijk vormden zij een gemarginaliseerde minderheid. Intern waren er voortdurend discussies over de juiste betekenis van het geloof. Hun aanvankelijke enthousiasme was verdwenen. Ze vroegen zich af of het nog de moeite loonde om voort te doen. Ze zaten in zak en as en hoopten op de wederkomst van Jezus om alles opnieuw ten goede te keren.
Verrijzenismysterie
Het verrijzenisgeloof is een moeilijk te bevatten mysterie. Lucas maakte het toegankelijk door het op te delen in opeenvolgende ankerpunten: Pasen (Jezus is verrezen), Hemelvaart (Jezus leeft bij God), Pinksteren (zijn blijvende verbondenheid met ons door de inspirerende aanwezigheid van de Geest).
En hij erkende de gevoelens van zijn lezers door te benadrukken dat ook de apostelen ooit verweesd, ontredderd en vol twijfels geweest zijn.
De apostelen hadden 40 dagen tijd nodig vooraleer ze het paasmysterie begonnen te begrijpen. In de Bijbel is 40 een symbolisch getal. Het duidt op een periode van twijfelen, zoeken en groeien. Zo dwaalde Mozes na de uittocht uit Egypte met het Joodse volk 40 jaren door de woestijn. En Jezus brengt 40 dagen door in de woestijn alvorens aan zijn openbaar optreden te beginnen.
De apostelen hadden tijd nodig om het hele paasgebeuren te begrijpen. Zelfs na 40 dagen lukte dat nog niet helemaal, want Lucas laat hen vragen: “Heer, gaat Gij in deze tijd voor Israël het Koninkrijk herstellen?” Met die 40 dagen steekt Lucas de eerste christenen een hart onder de riem: als zelfs de apostelen, die 3 jaren met Jezus rondgetrokken waren, moeite hadden om tot echt geloof te komen, dan is het niet abnormaal dat de eerste christenen, die Jezus nooit gekend hadden, met twijfels zaten.
Met het vervolg van het verhaal spoort Lucas zijn lezers aan om zich te herpakken. Hij verwijst opnieuw naar de apostelen. Als Jezus aan de apostelen vraagt om te gaan getuigen en zij niet direct reageren, verschijnen opeens twee mannen in witte gewaden (engelen in Bijbelse taal, m.a.w. boodschappers van God) met de expliciete, licht verwijtende vraag: “Mannen van Galilea, wat staat ge naar de hemel te kijken?” De boodschap is duidelijk: de mens Jezus is dood, hij komt niet terug. Het is ijdele hoop dat God van bovenaf zal ingrijpen. Het is nu aan de christenen om Jezus’ boodschap verder te verkondigen en voort te bouwen aan de voltooiing van Gods Rijk.
Niet wanhopen
Het is niet moeilijk om parallellen met vandaag te trekken. Ook al lijken de tijden onzeker en kennen ook wij onze twijfels, wij moeten niet wanhopen. Wij hebben immers het Woord van God, opgeschreven in het Oude en Nieuwe Testament. We hebben – in het spoor van o.a. Lucas – bijbelwetenschappers en exegeten om de verhalen te duiden En te verklaren. We hebben een hart om het Woord te begrijpen.
En al is het Rijk Gods, die fantastische droom van vrede, rechtvaardigheid en goedheid, nog niet voltooid, we hebben handen
om eraan te werken.
Willy Jans
