De uiteenzetting door professor Yves De Maeseneer, professor fundamentele ethiek aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen KU Leuven, over het boek van Alain de Botton ‘Religie voor atheïsten: Een heidense gebruikersgids’ in de kerk van Oud-Heverlee was een interactief gebeuren. De aanwezigen konden genieten van on-ontdekte bezienswaardigheden...
Yves De Maeseneer: “Een goede raad uit het boek van de Botton luidt: “Ga eens naar de mis”. In een kerkgebouw zijn alle barrières weg, er is daar een willekeurige verzameling van mensen in een verheerlijkte infrastructuur, die weelderig ingericht is en waar hemel en aarde mekaar raken.
Een kerkgebouw doet denken aan een Romeins basilica, een gebouw voor handel en rechtspraak in de Romeinse oudheid. Er duiken echter wel verschillen op: in een kerk bv. kunnen er zich (zoals in Sint-Anna /Oud-Heverlee) grafstenen bevinden. Zo’n grafsteen dient eigenlijk om een bepaalde kwetsbaarheid (“Gedenk o mens dat gij van stof zijt...”) te benadrukken.
Een biechtstoel (ook in de kerk van Sint-Anna) is bv. versierd met een houten draak hetgeen de kracht van het kwaad weerspiegelt.
Een afbeelding van een adelaar die dikwijls in kerken aanwezig is, is het symbool van de overwinning. In de kerk van Oud-Heverlee is het een pelikaan. Dit is een grote watervogel met een heel lange snavel, symbool van opofferingsgezindheid, omdat volgens het oud volksgeloof moeder pelikanen met die lange snavel hun borst open pikken en hun jongen met eigen bloed voeden. Dit laatste is een verwijzing naar de Christus-figuur.
In de meeste kerken zijn er zowel lugubere als engelachtige dingen te aanschouwen, doch het allerbelangrijkste is wel dat alle aanwezigen er - tijdens en vóór de erediensten - hetzelfde lot ondergaan.”
Wat gebeurt er in de kerk?
“In de kerk worden er sociale contacten onderhouden,” aldus De Maeseneer, “er heerst een stilte en terugkerende miselementen zoals de schuldbekentenis, maar vooral de Vredeswens (mekaar de hand geven) geven een biezonder aspect aan sociale contacten en samen-zijn.Eigenlijk is het ontstaan van de H. Mis een maaltijd. ‘Naar de mis gaan’ kan een synoniem zijn van ‘op restaurant gaan’. Immers, een restaurant brengt ook mensen samen in een aantrekkelijke ruimte, én samen aan tafel gaan vormt gemeenschap.”
Hier wil ik zijn
Er werden groepjes gevormd en iedereen mocht één plek in de kerk uitzoeken waar hij/zij op dat moment het liefst wou vertoeven. (Hier wil ik zijn): bij de biechtstoel (de draak), aan het kruis waar Jezus bijna naakt hangt met het opschrift INRI (de letters INRI vormen de beginletters van het Latijnse opschrift op het kruis van Jezus volgens Johannes 19:19: Iesus Nazarenus, Rex Iudaeorum (Jezus van Nazareth (of: "de Nazarener"), koning der Joden), het rustaltaar rechts in de kerk waarvan het beeld van Sint-Anna op een andere plaats staat en het altaar…
Nadien ging iedereen terug naar ‘zijn’ plaats, doch het diende een kerkstoel te zijn waar men voordien nog nooit zat en met een ‘buurman’ die men nog niet kende. De hamvraag hierbij luidde “Wat heeft U geraakt?”. Het was interessant om hierover van gedachten te wisselen met een voorlopig onbekend persoon.
Impressies
Op het einde van deze boeiende uiteenzetting, sprokkelden wij nog enkele reacties van aanwezigen:
De spreker heeft op een fijnzinnige manier een deel van Alain de Botton's eigenzinnige kijk op de rituelen van religie belicht. Vooral de kenmerken van het kerkgebouw en de rituelen van de mis werden origineel bekeken en geduid. De spreker werd niet gehinderd door enige vorm van technologie zoals PowerPoint of zelfs een uurwerk; het was uitstekende uitleg vanop de kansel. Als didactische werkvorm liet hij ons verwijlen en beschouwen in het kerkgebouw: een heel goede vondst. De finale vragen in de vier hoeken van de kerk gingen wat verloren in de geanimeerde receptie. Knap werk van professor Yves!
Jan Verwaest
Wat vond ik het fijn gisterenavond! Ik wist helemaal niet wat ik kon verwachten maar ben aangenaam verrast. Ik heb zeer veel bijgeleerd over de kerk, gemeenschap en vond betekenissen van dingen. De kijk van een atheïst op een kerk vond ik het meest boeiend. Waarom is dat dak inderdaad zo hoog? Waarom is er zo veel goud en marmer maar dan ook naakt te zien in de kerk? Deze tegenstrijdigheden lieten me nadenken en de kerk anders bekijken. Ik leerde ook veel dingen bij, zo wist ik niet waarom er vooraan in onze kerk een pelikaan stond. Dat weet ik nu wel! Ik ben van plan om het boek nu ook te lezen, ik ben benieuwd naar de andere hoofdstukken.
Bedankt, Yves, voor deze prachtige lezing!
Linde Dereymaeker
Het was een avond die mijn verwachtingen ver overtroffen heeft. Interessant hoe een buitenstaander naar het kerkgebouw en naar de rituelen kijkt. Ook de interactieve aanpak zette mij aan om te mijmeren bij hoekjes in de kerk die ik nog niet echt opgemerkt had. Ik kijk uit naar de lezing over het hoofdstuk “troost”.
Welbedankt Yves.
Marc Vanwezer
