De cursussen aan het Johannes XXIII-seminarie, die in de eerste plaats georganiseerd worden in het kader van de priesteropleiding, staan ook open voor al wie als gelovige of als pastoraal werkende de eigen geloofskennis wil verdiepen en verruimen. Zij volgen dan de lessen als ‘vrij student’. Wel wordt verwacht dat wie de lessen volgt minstens een diploma van secundair onderwijs heeft. Ook van de ‘vrije studenten’ wordt in principe verwacht dat zij van de gevolgde vakken examen afleggen (uitzonderingen kunnen in overleg worden toegestaan). Wie met vrucht examen van de cursus(sen) heeft afgelegd, ontvangt hiervan een getuigschrift. De lessen worden gegeven op de weekdagen in het Johannes XXIII-seminarie, Lemmensberg 1, 3000 te Leuven.

 

Propedeuse en filosofie

 

- Inleiding OT II – Carine Devogelaere – 2u/3sp

- Inleiding NT I – Hans Vandenholen – 2u/3sp

- Lezing Bijbel – Carine Devogelaere

- Inleiding liturgie  – Steven Wielandts – 4u/5sp

- Inleiding Eucharistie – Bart Paepen – 2u/3sp

- Inleiding tot het spirituele leven – Walter Ceyssens

- Inleiding lokale en wereldgeschiedenis – Anton Milh –  2u/3sp

- Inleiding catechismus – Sarah-Immanuel Prové – 2u/3sp

- Inleiding Jodendom – Luc Anckaert – 1u/2sp

- Spirituele schrijvers – Bart Benats –  2u/3sp  

- Christendom en kunst – Anne Desplenter – 2u/3sp

- Pastorale grondhoudingen en gesprek – Bart Benats – 2u/3sp

- Inleiding psychologie – Lieve Gommers – 2u/3sp

- Welsprekendheid – Myriam Stinkens

- Inleiding filosofie (eerst jaar) – Jeroen Moens – 4u/5sp

- Lezing filosofische teksten – Jeroen Moens – 2u/3sp

- Logica – Stefaan Cuypers – 2u/3sp

- Metafysica I – Luc Anckaert – 2u/3sp

- Metafysica III – Luc Anckaert – 2u/3sp

- Wijsgerige antropologie – Dennis Vanden Auweele – 2u/3sp

- Wijsgerige stromingen middeleeuwen – Robin Van Damme – 2u/3sp

- Wijsgerige stromingen nieuwe tijd – Filips Defoort – 2u/3sp

 

Klassieke talen

 

- Latijn – Sarah-Immanuel Prové – 4u/5sp

 

Paper

 

- Methodologie – Kristof Struys – 0,5u/0,5sp

- De seminaristen maken jaarlijks een paper

 

Theologie (B-jaar)

 

Dogmatiek

 

- Genade en eschatologie – Kristof Struys – 2u/3sp

- Mariologie – Hans Tercic – 2u/3sp

- Scheppingsleer – Hans Tercic – 2u/3sp

- Theologie niet-christelijke godsdiensten – Stefaan Franco – 2u/3sp

 

Exegese

 

- Pentateuch – Etienne Heyse – 4u/5sp

- Brieven Paulus – Filip De Rycke – 4u/5sp

- Handelingen – Filip Noël - 1u/2sp

 

Moraaltheologie

 

- Bio-ethiek – Bert Vanderhaegen – 2u/3sp

- Fundamentele moraal – Bart Benats – 3u/4sp

 

Sacramentenleer

- Fundamentele sacramentologie – Stijn Van den Bossche – 2u/3sp

- Sacrament huwelijk – Stefaan Franco – 2u/3sp

 

Kerkgeschiedenis

 

- Kerkgesch. Middeleeuwen en Nieuwe Tijd – Anton Milh – 3u/4sp

 

Kerkelijk recht

 

- Kerkelijk Recht - Volk Gods – Tim Peeters – 2u/3sp

 

Pastoraaltheologie

 

- Parochiepastoraal – Bart Benats – 2u/3sp

 

 

Klassieke talen

 

- Grieks lezing teksten – Sarah-Immanuel Prové – 2u/3sp        

 

Paper

 

- Methodologie – Kristof Struys – 0.5u/0.5sp

- De seminaristen maken jaarlijks een paper

 

 

Propedeuse en filosofie

 

Inleiding Oud Testament II – Carine Devogelaere

 

Deze cursus is opgevat als eerste kennismaking met de Bijbel en meer specifiek met het Oude Testament. Dit jaar wordt deel II gedoceerd en ligt de nadruk op een aantal hermeneutische principes en exegetische benaderingen. Vervolgens komen alle boeken van het OT aan bod met een korte samenvatting van hun inhoud en met de vermelding van bekende passages en/of belangrijke thema’s.

Tijdens het tweede lesuur wordt telkens een passage uit het OT gelezen en becommentarieerd. Bij deze leesteksten worden enkele exegetische methodes geïllustreerd en komen sleutelbegrippen uit het OT aan bod.

 

Inleiding Nieuw Testament I – Hans Vandenholen

 

In een eerste hoofdstuk van de cursus behandelen we de historische en sociaal-culturele achtergronden van het Nieuwe Testament. Vervolgens wordt stilgestaan bij het ontstaan en de evolutie van de Jezustraditie, en de verschillende literaire genres waaruit het Nieuwe Testament bestaat. Als leidraad bij de lessen wordt gebruikt: F. Van Segbroeck, Het Nieuwe Testament leren lezen. Achtergronden – Methoden – Hulpmiddelen, Leuven, VBS-Acco, 5^de verm. druk 2004, 231 p.

 

Lezing Bijbel – Carine Devogelaere

 

Opzet van dit wekelijks uur is om de inhoud van de Bijbel te leren kennen door er grote delen van te lezen. Vooraf wordt telkens een korte inleiding gegeven en na de lectuur is een groepsgesprek voorzien over de inhoud. Van de studenten wordt verwacht dat zij het opgegeven deel (zo’n 30 bladzijden) zorgvuldig gelezen hebben vooraf. Tijdens het groepsgesprek is er tijd voor vragen maar ook om de inhoud te verbinden met hedendaagse situaties en ervaringen.

 

Inleiding liturgie – Steven Wielandts

 

Wat is liturgie? Waarom vieren we liturgie? Hoe vieren we liturgie? Deze nieuwsgierigheden leiden ons doorheen deze inleidende cursus. Het boek van Paul De Clerck, De liturgie begrijpen (Leuven, 2010) neemt ons bij de hand. We lezen en bespreken enkele hoofdstukken van dit boek en maken er vanuit persoonlijke ervaring en gedachtewisseling aanvullende kanttekeningen bij. Gaandeweg ontdekken we de verschillende elementen die wezenlijk tot de liturgie behoren. Besluitend lezen en begrijpen we de inleiding van de constitutie ‘Sacrosanctum Concilium’ waarin het Tweede Vaticaans Concilie de wezenstrekken van de liturgie duidelijk aangeeft.

 ‘Alles heeft zijn tijd’, zegt de Bijbelse wijsheid en dat geldt zeker ook voor de liturgie. Deze inleidende cursus wil kennismaken met de liturgische tijd. Niet alleen verkennen we de veelzijdig rijke betekenis van de zondag, als dag van de Heer, maar we gaan tevens op zoek naar de ‘kleur’ van de liturgische feesten en sterke tijden doorheen het liturgisch jaar. Zo ontdekken we de volste rijkdom van het Christusmysterie.

 

Inleiding Eucharistie – Bart Paepen

 

Vertrekkend van het Romeins Missaal en de inleiding erop, maken we kennis met de orde van dienst voor de Eucharistie. Doelstelling is vooral dat de student inzicht krijgt in de opbouw en dynamiek en zo ook in de rijke betekenis van de Eucharistie.

 

Inleiding tot het spirituele leven – Walter Ceyssens

 

Dit traject beoogt een groeiproces. Daarin verbindt de aspirant steeds verder zijn relatie tot God met alle andere dimensies van zijn eigen leven. Een andere doelstelling is dat de aspirant een grotere helderheid verwerft aangaande zijn roeping. We willen dit doen door een solide basis te leggen voor een vruchtbaar gebedsleven.
We beginnen met vier inleidende sessies rond gebed (getijdengebed; lectio divina; bidden met de Schrift en met het leven); het hoe en waarom van geestelijke begeleiding; het schrijven van een geestelijk dagboek; mogelijke groeikansen en obstakels voor het geestelijk leven.
Hierna volgt een persoonlijk begeleid traject van gebed en reflectie, geïnspireerd door de Geestelijke Oefeningen van Ignatius van Loyola. Dit traject zal gedurende de rest van het seminariejaar lopen, met dagelijks gebed en wekelijkse geestelijke begeleiding. 
Na het vruchtbaar doorlopen van dit traject en van het propedeutische jaar in het algemeen zal aan de aspirant gevraagd worden tijdens de maand juli een persoonlijke stille retraite te doen.

 

Inleiding lokale en wereldgeschiedenis – Anton Milh

 

In een eerste fase richten we onze blik breed en wereldwijd op het ontstaan en de historische ontwikkeling van het christendom. Als leidraad volgen we het boek 'Heerschappij. Hoe het christendom het Westen vormde' (Uitgeverij Athenaeum - Polak & Van Gennep, Amsterdam, 2020) van de Engelse historicus Tom Holland. In een tweede fase zoomen we in op de lokale kerkgeschiedenis van ons land en onze eigen streek. De studenten worden uitgedaagd om hedendaagse ontwikkelingen in kerk en geloof - zowel op lokaal als op wereldniveau -  te leren begrijpen in de bredere historische context en ruimte.    

 

Inleiding catechismus – Sarah-Immanuel Prové

 

In deze basiscursus maken we kennis met de Katechismus van de Katholieke Kerk, die onder impuls van paus Joannes Paulus II bij het einde van vorige eeuw werd geredigeerd en waarin alle belangrijke punten van ons Rooms-Katholieke geloof werden bijeengebracht en toegelicht. Na een korte historiek, een overzicht van de structuur en een aanwijzing voor gebruik, willen we vooral de geloofsinhoud zelf ontdekken, door lectuur en bespreking van omvattende passages. Van de studenten wordt verwacht dat zij zich actief in de materie verdiepen door wekelijkse lees-, kijk- of zoekopdrachten.

 

Inleiding Jodendom – Luc Anckaert

 

In de cursus worden vier thema’s besproken: belangrijke momenten uit de joodse geschiedenis; de eigenheid van de joodse teksten met een voorbeeld van een talmoedcommentaar; de joods-godsdienstige voorstellingen; riten, symbolen en feesten.

 

Spirituele schrijvers – Bart Benats

 

In de christelijke traditie hebben velen op een persoonlijke manier vorm gegeven hebben aan hun verbondenheid met God zoals die zich in Jezus Christus en door de Geest heeft laten kennen. Doorheen hun levenswijze en hun geschriften inspireerden ze en brachten vaak een beweging op gang die anderen meenam in het concretiseren van de christelijke roeping. Een aantal van deze figuren willen we beter leren kennen; we gaan in op het eigene van hun spirituele beleving en op de wijze waarop ze doorheen de geschiedenis tot vandaag van betekenis zijn. In de grote veelheid van mogelijke figuren focussen we ons op het getuigenis van de martelaren, de woestijnvaders, Martinus, Benedictus, Franciscus van Assisi en Clara.

 

Christendom en kunst – Anne Desplenter

 

Elke kunstuiting is in wezen transcendentaal, in die zin dat zij de mens in contact brengt met het onuitspreekbare, dat wat hemzelf in grote mate overstijgt. De artistieke mens is eeuwenoud. In deze lessenreeks zullen we uit deze lange geschiedenis een welbepaalde periode lichten, namelijk de evolutie van de christelijke religieuze kunst in het Westen. In architectuur, beeldhouwkunst, schilderkunst, muziek en allerlei toegepaste kunsten probeerde de mens uitdrukking te geven aan zijn ontzag, bevangenheid, verbondenheid of jubel. De ontdekkingstocht brengt ons van de vroegste kunst in de catacomben en de vroegchristelijke luister van fonkelende, met

mozaïek beklede basilica’s, via de middeleeuwse pracht van kerken en kathedralen, miniaturen en hemelse muziek naar de overdonderende perfectie van de renaissance en de barok. Maar verder nog, in de romantiek, het modernisme en de hedendaagse tijd blijft de religieuze thematiek aanwezig. Tot op de dag van vandaag is de figuur van Jezus van Nazareth een bron van inspiratie. ‘Magnum miraculum est homo’, en het is doorheen de kunst dat dit wonder gestalte kreeg.

 

Pastorale grondhoudingen en gesprek – Bart Benats

 

In een inleidende cursus pastoraal willen we nadenken over wat pastoraal is, hoe pastoraal gebeurt, welke bedoelingen en uitgangspunten sturend zijn. Daarbij kijken we in het bijzonder naar hoe Jezus zelf handelt en waardoor hij zich laat leiden. We hebben oog voor het zendingsbewustzijn waartoe zijn leerlingen gevormd worden en voor de kerkelijke verworteling van elke pastoraal en voor het zich situeren in de concrete omstandigheden van elke tijd en context. In een aantal sessies gaan we in het bijzonder in op vaardigheden en eigenheden van het pastoraal gesprek en van geloofscommunicatie.

 

Inleiding psychologie – Lieve Gommers

 

Wat is psychologie en waarom is psychologie zo wezenlijk in het Kerk-werk?
Tijdens het vak ‘inleiding in de psychologie’ denken we na over deze vragen. Aan de hand van enkele teksten, video’s en reflectie-oefeningen staan we stil bij de levensloop van een mens. Wat verandert er gedurende het leven van een mens en kunnen we hierin leeftijdsgebonden ontwikkelingen ontdekken? We gaan nader in op de sociale ontwikkeling, de emotionele ontwikkeling, de taalontwikkeling, de cognitieve ontwikkeling, de morele ontwikkeling en de identiteitsontwikkeling. Tevens bestuderen we het verband tussen deze ontwikkelingsdomeinen en de religieuze ontwikkeling van kinderen, jongeren en volwassenen. Op basis van deze inzichten formuleren we ook enkele tips voor catechese met eerste communicanten, voor bijeenkomsten met vormelingen, voor intergenerationele activiteiten en vieringen, … .

 

Inleiding filosofie – Jeroen Moens

Deze jaarcursus geldt als een fundamentele inleiding in de wijsbegeerte. In het historisch overzicht staan we stil bij het ‘Griekse wonder’: de eerste filosofen wezen de mythen af als verklaringsmodel en zochten met hun rede naar een uitleg voor mens en wereld. We kijken op chronologische wijze naar de groei en bloei van de wijsbegeerte in de antieke Oudheid. Specifiek worden de natuurfilosofen, sofisten, Socrates, Plato en Aristoteles behandeld. De band tussen Aristoteles en Thomas van Aquino wordt in het licht gesteld. Na enkele basisinzichten over de filosofie in de Middeleeuwen eindigen we met René Descartes, de vader van de moderne wijsbegeerte. Naast het historisch overzicht verkennen we het typisch filosofische begrippenapparaat. Naar de woorden van Plato is het de toestand van de filosoof zich te verwonderen. Daarom proberen we ook elk college met verwonderde blik te kijken naar het alledaagse en een brug te slaan naar de grote thema’s van de wijsbegeerte.

 

Lezing filosofische teksten – Jeroen Moens

 

De belangrijkste doelstelling van het vak is dat de studenten vertrouwen opbouwen in het lezen van filosofische teksten en in staat zijn om er zelfstandig mee aan de slag te gaan. Dat vereist het aanleren van vaardigheden en attitudes die eigen zijn aan wetenschap in het algemeen en filosofie in het bijzonder. We lezen teksten die in dialoog gaan met theologie en maatschappij en verdiepen zo de filosofische vraagstelling en de filosofische terminologie. Als lesmethode wordt gekozen voor een interactief college, waarbij in groep teksten worden doorgenomen en besproken. De evaluatievorm wordt een combinatie van permanente evaluatie en een eindexamen.

 

Logica – Stefaan Cuypers

 

De westerse christelijke traditie wordt gekenmerkt door een spanningsrelatie tussen geloof en rede. Logica codificeert de normen van de rationaliteit waaraan alle rationele argumenten of redeneringen moeten beantwoorden. Deze cursus biedt een inleiding tot de logica. Na een Aristotelische bepaling van de logica als de wetenschap van het geldig redeneren, worden de twee, basale systemen van formele logica behandeld: de propositie- en predikatenlogica (van de eerste orde). Aansluitend worden twee centrale onderdelen van de meer informele logica behandeld: de retoriek van de drogredenen en de leer van de definitie. Het maken van oefeningen vormt een integraal onderdeel van de cursus.

 

Metafysica I – Luc Anckaert

 

De zin en het zijn hebben een merkwaardige verhouding. Is de werkelijkheid uiteindelijk zinvol of is de zingeving iets dat in de werkelijkheid binnenbreekt? Deze metafysische vraagstelling wordt verkend door de zingeving uit de Middeleeuwen te vergelijken met deze van de Moderne Tijd en hedendaagse tijd van globalisatie. Het leesrooster dat hier wordt ontwikkeld wordt vervolgens op verschillende teksten toegepast. De Kantiaanse problematiek stelt de vraag naar de mogelijke kennis over God-wereld-mens. Nietzsche heeft dit geradicaliseerd in de proclamatie van de dood van God. Zijn tijdsgenoot Dostojewski gaf een radicaal ander antwoord. Kafka suggereert dat de werkelijkheid ontoegankelijk en versplinterd is waardoor de zingeving een persoonlijke uitdaging wordt. De scheppingsproblematiek situeert de zin in de relationaliteit van de werkelijkheid.

 

Metafysica III – Luc Anckaert

 

In de metafysica kunnen twee paradigma's worden onderscheiden: het analogiemodel en het dialektische model. In deze cursus bestuderen we het analogiemodel. Er wordt een inleiding over metafysica gepresenteerd en daarna wordt de metafysica van Aristoteles voorgesteld. Het kernstuk van de cursus is het denken van Thomas van Aquino. We lezen en becommentariëren de vroege tekst De ente et essentia.

 

Wijsgerige antropologie – Dennis Vanden Auweele

 

De wijsgerige antropologie is de filosofische studie van de mens. Deze cursus bestaat uit een inleidend historisch en verdiepend thematisch deel. In het eerste deel bespreken we historisch hoe filosofen naar de mens keken in de Klassieke Oudheid, Middeleeuwen, Moderne en Postmoderne Tijd. Hier geven we in het bijzonder aandacht aan belangrijke verschuivingen in hoe de mens zich verhoudt tot de natuur. Doorheen de eeuwen verschuift deze verhouding van een organische (Oudheid) naar een scheppingsorde (Middeleeuwen) om te eindigen in een mechanische orde (moderne tijd). In de laatste fase, de Postmoderne Tijd, lijkt alle orde zoek. In het tweede deel van de cursus gaan we dieper in op één belangrijk thema uit de wijsgerige antropologie, namelijk de factoren die vorm geven aan een 'mensbeeld.' Heel specifiek kijken we in dit deel hoe allerlei beelden (zoals schilderijen, sculpturen, symbolen) een invloed hebben op hoe we over onszelf en de wereld nadenken. De cursus bestaat uit eigen notities van de studenten aangevuld door materiaal van de lesgever.

 

Wijsgerige stromingen: Middeleeuwen – Robin Van Damme

 

In deze cursus doorlopen we het verhaal van de middeleeuwse filosofie. Daarbij richten we ons niet uitsluitend op de Latijns-christelijke (West-Europese) traditie. Ook de Arabische, joodse en Grieks-christelijke (Byzantijnse) tradities komen aan bod. Bij het schetsen van de overgangsperiode tussen late oudheid en vroege middeleeuwen, vangen we aan met Boëthius als eerste belangrijke figuur. Vervolgens worden doorheen de colleges telkens de voornaamste stromingen en denkers aangehaald, waarbij we ook voldoende aandacht vestigen op hun historische context (bijv. het ontstaan van de universiteiten). Ten slotte concentreren we ons op de (dis)continuïteiten met de moderne periode.

 

Wijsgerige stromingen Nieuwe Tijd – Filips Defoort

 

In de Vroegmoderne en Moderne Tijd veranderde het Westen ingrijpend. Het was het tijdperk van de grote ontdekkingen: wetenschappelijk, geografisch, technisch en cultureel. Tal van ontwikkelingen hadden een diepgaande invloed op de verhouding tussen het (subject van het) denken en de werkelijkheid. Filosofie werd, zichzelf ontheffend van haar taak als dienstmaagd van de theologie, een zelfstandige discipline, leidend tot verdere differentiatie in (mens)wetenschappelijke specialismen. De ‘gedetheologiseerde’ wereld werd onderzocht vanuit een exclusief wetenschappelijke rationaliteit en de mens begreep zichzelf als autonoom denkend en handelend individu of als ‘burger’.

Dit opleidingsonderdeel is een kennismaking met de ideeëngeschiedenis van die belangwekkende periode binnen de westerse wijsbegeerte. Vanuit de focus op de (vroeg-)moderne kennis- en werkelijkheidsopvattingen verkennen we de voornaamste stromingen en hun protagonisten: het rationalisme (Descartes), het empirisme (Locke, Hume) en het transcendentaal idealisme (Kant).

 

Latijn – Sarah-Immanuel Prové

 

In deze cursus worden de beginselen van het kerkelijk Latijn aangeleerd en ingeoefend. Tijdens de lessen leren we het Latijn correct uitspreken, bestuderen we de belangrijkste grammaticale fenomenen en maken we hierop ook telkens een aantal oefeningen. Van de studenten wordt verwacht dat zij wekelijks de geziene stof en een gedeelte van het aangeboden basisvocabularium instuderen. Zo komen we al gauw tot de ontleding van een aantal eenvoudige Latijnse gebeden, liederen en teksten. Het is de bedoeling de studenten in staat te stellen aan de hand van enkele basishulpmiddelen zelf een nieuwe tekst te ontsluiten.

 

Methodologie – Kristof Struys

 

Het gebruik van bibliotheek en naslagwerken, de lectuur van teksten, de samenstelling van een bibliografie en de redactie van een eigen tekst: dat zijn de basiselementen die in dit eerste deel van het seminarie methodologie ingeoefend worden. Wij volgen hier de algemene en typografische richtlijnen zoals die aan de Faculteit Theologie en

Religiewetenschappen worden gehanteerd: www.theo.kuleuven.be/nl/studenten/richtlijnen.

 

Theologie (b-jaar)

 

Genade en eschatologie – Kristof Struys

 

God deelt zich mee. Hij is gave; Hij is genade. In Jezus Christus heeft Hij zich voorgoed met de mensen verbonden: in hun schepsellijkheid en ondanks hun zondigheid. Christenen weten zich daarmee geroepen om in de kracht van de Geest mee te werken aan een wereld waarin Gods wil werkelijkheid is – en eens komt het rijk van God er in al zijn volheid. Er is toekomst voor de mens en de mensheid. Christenen geloven in een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, in verrijzenis en eeuwig leven. Christenen zijn wezenlijk mensen van hoop.

 

Mariologie – Hans Tercic

 

Bij het gelovige belijden en beleven van het verlossingswerk van Christus neemt Maria in de katholieke traditie een bijzondere plaats in. Zozeer zelfs dat dit zich articuleerde in afzonderlijke mariale dogmata. Maria hoort dus in het Credo thuis en vraagt daarom om een systematische theologische doordenking: hoe wordt over Maria in de Schrift gesproken, hoe verliep de langzame ontvouwing van de geloofsleer aangaande Maria, wat is de betekenis van de mariale dogmata en hoe verhouden deze zich ten opzichte van de christologie, soteriologie en ecclesiologie? Bij de behandeling van deze vragen zal ook aandacht worden gegeven aan de oecumenische en pastorale dimensies van de mariale aspecten van het christelijk geloof.

 

Scheppingsleer – Hans Tercic

 

Wie het woord ‘schepping’ in de mond neemt, spreekt daarmee al geloofstaal. Het traktaat Scheppingsleer gaat daarom niet om een met de wetenschap concurrerende alternatieve verklaring voor het ontstaan van de kosmos, maar om het doordenken van hetgeen de kosmos waarin wij leven te denken geeft over God én van wat de zichzelf openbarende God te denken geeft over diezelfde kosmos. Het centrale uitgangspunt zal uiteindelijk de betekenis van de historische Godsopenbaring voor de fundamentele bedoeling én conditie van  wereld, geschiedenis en mens zijn. Het Bijbelse Scheppingsgeloof, de Verbondstheologie, de Christologie en de Eschatologie zullen met elkaar in verband worden gebracht. Het thema van de gebrokenheid van een goede schepping zal de kritische functie van het Scheppingsgeloof ten aanzien van de bestaande wereld nader duiden.

 

Theologie niet-christelijke godsdiensten – Stefaan Franco

 

Als christen worden we in onze hedendaagse samenleving geconfronteerd met een pluraliteit aan godsdiensten en levensbeschouwingen. Deze vaststelling roept op zijn minst 2 vragen op. Vooreerst: hoe als christen omgaan met de religieuze ander (interreligieuze dialoog)? Verder stelt dit ook vragen aan de eigen christelijke geloofsovertuiging. Christenen belijden immers Jezus Christus als de unieke en universele bemiddelaar van Gods heil. Hoe recht doen aan deze geloofsaffirmatie zonder de kwalijke connotaties van fanatisme, intolerantie en een superioriteitsclaim? In deze cursus gaan we nader in op dit soort vragen. Na een verheldering van de probleemstelling, besteden we uitvoerig aandacht aan Vaticanum II en de leer van de kerk sedertdien. We reflecteren kritisch over de grote paradigma’s (inclusivisme, exclusivisme en pluralisme) die in de theologie worden gehanteerd. Mogelijke capita selecta zijn monotheïsme en geweld, de rol en het belang van godsdienstvrijheid, de bijzondere relatie tot het Jodendom, de mogelijkheden en beperkingen van interreligieuze dialoog etc.

 

Exegese Oud Testament: Pentateuch – Etienne Heyse

 

Na een eerste en globale verkenning van de inhoud en de opbouw van de eerste vijf boeken van het Oude Testament (Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium) staat de cursus stil bij de recente en ingrijpende ontwikkelingen in de studie van de vorming en de groei van de Pentateuch. In dit groeiproces hebben de verschillende fasen van de geschiedenis van het oude Israël, niet in het minst de ballingschap, elk hun eigen stempel gedrukt op de totstandkoming van dit deel van de Bijbel. In de 4^de eeuw v. Chr. brengt de Pentateuch de verschillende tradities (o.a. over de herkomst van Israël) en de toenmalige uiteenlopende theologische strekkingen (vooral de Priesterlijke en de Deuteronomistische theologie) samen ten behoeve van de wijd verspreide joodse gemeenschappen van Egypte, Samaria, Jeruzalem en Babylon. Aldus brengt de Pentateuch eenheid in de verscheidenheid en wordt hij voor de Joden een ‘draagbaar vaderland’. Centraal in deze boeken staat JHWH die bij monde van Mozes een verbond sluit met zijn volk en die het oproept om te leven volgens de bepalingen van dat verbond. De teksten die in de cursus dieper bestudeerd worden zijn onder meer: het scheppingsgedicht (Gn 1), het offer van Abraham (Gn 22), het verhaal van de doortocht door de Rietzee (Ex 14), de decalogen uit Ex 20 en Dt 5, alsook de verschillende wettencomplexen uit de boeken Exodus, Leviticus en Numeri.

 

Exegese Nieuw Testament: Brieven Paulus – Filip De Rycke

 

Binnen het Nieuwe Testament nemen de geschriften van Paulus een eigen plaats in. De brieven van deze apostel getuigen van de oudste christelijke geloofsverkondiging. Tegelijk geven ze een beeld van de geschiedenis van de jonge Kerk, van de samenstelling van de geloofsgemeenschappen, en van de vragen waarmee men worstelde. Niet in laatste instantie stellen de brieven de lezers ook in staat om zich een beeld te vormen van de persoonlijkheid en het denken van hun auteur. In deze cursus behandelen we de inleidende vragen rond de Paulijnse geschriften. Vervolgens gaan we nader in op een aantal kernteksten en op de centrale theologische thema’s van de apostel der heidenen. 

 

Handelingen – Filip Noël

 

Handelingen is het tweede deel van het dubbelwerk van de evangelist Lucas. Het boek dient gelezen te worden in nauw verband met het derde evangelie. In de inleiding bespreken we de hedendaagse exegetische visie op Handelingen. We situeren het boek in de canon en stellen de auteur voor in zijn relatie tot de apostel Paulus. Ook de bronnenvraag krijgt aandacht. Het algemeen opzet van Handelingen en de theologie van het boek sluiten de inleiding af.

In de volgende hoofdstukken bespreken we centrale passages uit Handelingen, onder meer de beschrijving van de kerkgemeenschap van Jeruzalem, het optreden van de apostel Petrus, de kerkvergadering te Jeruzalem, en verschillende perikopen uit het optreden van de apostel Paulus.

 

Bio-ethiek – Bert Vanderhaegen

 

Bio-ethiek is een fundamenteel normatieve ‘onderneming’ die zich focust op alle ethische kwesties die voortkomen uit de bio-wetenschappen (‘life sciences’). Bio-ethiek is breder dan medische ethiek. Het bewustzijn groeit immers dat mensen niet kunnen leven zonder een gezonde planeet. Bio-ethiek wordt gekenmerkt door een vorm van moreel redeneren m.b.t. alle ethische kwesties die verband houden met de schepping en de instandhouding van de gezondheid en het tot bloei komen van alle levende wezens in een onderling verbonden en geglobaliseerde wereld met als doel normatieve richting te geven aan het gedrag van mensen en bij te dragen tot het ontwikkelen van beleid op dit vlak. Deze benadering vindt bijvoorbeeld een concrete uitwerking in de ‘integrale ecologie’ van paus Franciscus in de encycliek Laudato Si’ (2015). We leven in een pluralistische en super-diverse samenleving waarbij het niet altijd eenvoudig is om overeenstemming te bereiken over morele kwesties omtrent het begin van het leven, het einde van het leven, het belang van de autonomie, de grenzen van het menselijke handelen. Het overheersende paradigma van de bio-ethiek is seculier. In deze cursus wordt er zowel aandacht besteed aan de zogenaamd seculiere benadering van bio-ethische thema’s als aan de manier waarop de rooms-katholieke kerk met deze problematieken omgaat en haar bijdrage presenteert ten dienste van de kerk en de wereld.

 

Fundamentele moraal – Bart Benats

 

Fundamentele moraaltheologie wil een reflectie bieden rond het menselijk handelen en datgene waardoor het zich laat leiden. Focus daarbij is de eigenheid van een christelijke ethiek, zoals die groeit vanuit de theologische en spirituele wortels van waaruit christenen persoonlijk en als Kerkgemeenschap leven. Vanzelfsprekend kan dat niet zonder de uitdagingen op te nemen die vanuit de hedendaagse context zowel de praktische mogelijkheden als het denken tekenen. Een eerste deel biedt een bijbels, christologisch en antropologisch referentiekader. In een tweede deel diepen we de historische ontwikkeling van het moraaltheologisch denken uit. In een derde deel laten we ons inspireren door de benadering van Stanley Hauerwas en lezen we in vertaling zijn hoofdwerk The Peaceable Kingdom.

 

Fundamentele sacramentologie – Stijn Van den Bossche

 

In deze cursus bespreken we niet één of enkele van de zeven sacramenten, maar stellen de vraag hoe je de sacramentele structuur, de uitwisseling tussen het onzichtbare en het zichtbare, kunt denken. Deze vraag heeft niet enkel belang voor de theologie van de sacramenten, maar loopt transversaal doorheen de theologie. Daarom beginnen we met de algemene vraag ‘hoe verschijnt God in de werkelijkheid?’. We bekijken deze vraag eerst structureel in bijbels-theologisch perspectief, vanuit schepping en verlossing, en vervolgens cultureel, in premodern, modern en post-modern perspectief.

In het tweede deel van de cursus komen we dichter bij de sacramenten zelf en de traditionele vragen ‘over de sacramenten in het algemeen’: wat is de relatie tussen symbool en sacrament, hoe bemiddelen de sacramenten Gods genade, wat is hun relatie tot Jezus Christus en de Kerkgemeenschap…? Daarbij komt ook een historisch overzicht over de ontwikkeling van het sacramentsbegrip ter sprake, en we maken we kennis met de pastorale kansen en uitdagingen vandaag bij het denken van het sacrament(ele).

 

Sacrament huwelijk – Stefaan Franco

 

Het onverdiende geluk te mogen beminnen, bemind te worden en samen zorg te mogen dragen voor nieuw leven, heeft mensen steeds doen vermoeden dat hun liefde het louter menselijke overstijgt. Trouwe liefde en de geboorte van nieuw leven zijn voor christenen altijd ervaringen geweest die hen op het spoor brachten van God. In de kerk spreekt men over het sacrament van het huwelijk: in de menselijke levens- en liefdesgemeenschap tussen man en vrouw herkent de kerk Gods liefde. In de kracht van de heilige Geest wordt het huwelijksverbond een teken van Gods liefdevolle nabijheid. De kerk erkent het huwelijksverbond als een sacrament, als een heilig teken waarin Gods liefde concreet wordt. Het sacrament zuivert, bevestigt en stimuleert het waardevolle dat in elk menselijk huwelijk aanwezig is en verdiept het tot een teken van Gods liefde. In deze cursus bestuderen we het huwelijkssacrament in haar bijbelse, historische, theologische en liturgische ontvouwing.

 

Kerkgeschiedenis Middeleeuwen en Nieuwe Tijd – Anton Milh

 

In het deel ‘Middeleeuwen’ gaan we na hoe de Kerk na de verdwijning van het West-Romeinse Rijk in 476 haar zending in de nieuwe Germaanse en Slavische wereld heeft voortgezet en een fundamentele bijdrage aan de Europese beschaving van de hoge middeleeuwen heeft geleverd. Het deel ‘Moderne Tijd’ knoopt aan bij de vervalperiode van de late middeleeuwen en geeft vervolgens een beeld van de Kerk in de tijd van de Reformatie en de Contrareformatie, met zowel het geestelijke elan dat deze periode kenmerkte als de blijvende verdeeldheid die de godsdienstoorlogen hebben teweeggebracht. De cursus sluit af met de uitdagingen waarvoor het 18^de-eeuwse verlichtingsdenken de Kerk heeft gesteld. In de hele uiteenzetting wordt ook de ontwikkeling van de theologie vervlochten.

 

Kerkelijk Recht - Volk Gods – Tim Peeters

 

‘Volk Gods’, zo luidt de titel van Boek II van de Codex van Canoniek Recht. Deze titel weerspiegelt de vernieuwde ecclesiologie van het Tweede Vaticaans Concilie, zoals uitgewerkt in Lumen Gentium. De Kerk wordt hierbij begrepen als een communio van alle gedoopten, dus zowel van lekengelovigen als van gewijde bedienaars of clerici.

In een eerste hoofdstuk focussen we op het canoniek statuut van de gedoopten en op hun rechten en plichten in de Kerk. In een tweede hoofdstuk focussen we op gelijkaardige wijze op de clerici. In een derde hoofdstuk behandelen we de hiërarchische indeling van de Rooms-katholieke Kerk, zowel universeel als plaatselijk of diocesaan. In een vierde hoofdstuk belichten we tot slot een aantal items uit de bonte wereld van de religieuze en seculiere instituten en de personele prelaturen.

 

Parochiepastoraal – Bart Benats

 

De lokale kerkgemeenschappen beleven een situatie van grote transformatie waarin veel verdwijnt van wat lang vanzelfsprekend was. Dat stelt des te meer de vraag naar de wijze waarop zulke gemeenschappen in de toekomst zullen kunnen functioneren en hoe ze toekomst kunnen scheppen voor het geloof van mensen. De uitdaging stelt zich te bouwen aan levende gemeenschappen waarin christenen hun geloof beleven en er invulling aan kunnen geven in de concrete omstandigheden van de huidige wereld.

Van daaruit stelt de cursus zich een tweevoudig doel. Enerzijds inzicht verwerven in ontwikkelingen en in constitutieve aspecten van het leven en functioneren van parochies en kerkgemeenschappen. Anderzijds reflectie over de mogelijkheden om in de huidige context op weg te gaan met mensen vanuit de navolging van Christus en het opnemen van de zending die hij meegeeft, in de dynamiek van de Geest die ook vandaag mensen aanraakt en doet zoeken naar God.

 

Grieks: lezing teksten – Sarah-Immanuel Prové

 

In deze cursus slaan we het Griekse Nieuwe Testament open. We bestuderen in detail een aantal passages, met aandacht voor grammaticale ontleding en betekenisnuances. We herhalen het geziene basisvocabularium en breiden de woordenschat uit. Nieuwe grammaticale fenomenen die tijdens de lectuur aan bod komen worden alleen kort toegelicht, in functie van het tekstbegrip. In deze cursus gaat het om het lezen en begrijpen van de teksten, zodat de studenten in staat zijn op het examen zelf een kort fragment van een geziene tekst toe te lichten en hun eigen ontleding en vertaling van een niet-besproken fragment voor te leggen.

 

 

september

22                vr                openingsviering seminariejaar (18.00u)

25                ma              begin lessen eerste semester

 

oktober

2                 ma              lesvrij

10               di                lesvrij

 

november

1-3              wo-vr          lesvrij

                  

december/januari

22-7/1        vr-zo           laatste lesdag – Kerstvakantie na laatste colleges

 

januari/februari

8-26           ma-vr         blok en examens eerste semester

 

februari

12                ma              begin lessen tweede semester

 

april

1-14            ma-zo         Paasvakantie  

24               wo              lesvrij

 

mei

7                 di                Logos – studiedag (theologanten)
8-12           wo-zo         Hemelvaartweekend

20               ma              Pinkstermaandag (vrij)

24               vr                Laatste lesdag

 

juni

27/5-24/6   ma-ma        blok en examens tweede semester

27     do               deliberatie (18.00u) – vespers (19.00u)

28                vr                zomervakantie (na middagmaal)

 

september

20                vr                openingsviering seminariejaar (18.00u)

23               ma              begin lessen eerste semester

 

 

Waar?

 

De lessen hebben plaats in het Johannes XXIII-seminarie te Leuven – gelegen tussen het UZ-Gasthuisberg en het Lemmensinstituut.

 

Wegbeschrijving:

 

Auto -E314 (A2), afrit UZ-Gasthuisberg nemen (volg de pijlen naar 

            het Lemmensinstituut)

 

Trein -tot Leuven, dan de bus richting UZ-Gasthuisberg: halte

            Lemmensinstituut.

 

Bus   -vanuit O.L.V.- Tielt en Aarschot: halte Lemmensinstituut of

            UZ- Gasthuisberg.

          -vanuit Kortenberg en Brussel-Noord: halte Brusselsepoort.              -vanuit Kraainem en Tervuren: halte Lemmensinstituut

 

inschrijvingen en info:

 

Voor meer info en inschrijvingen kan je contact opnemen met het secretariaat. Elke aanvraag tot inschrijving door nieuwe cursisten dient vooraf persoonlijk goedgekeurd te worden door de president, Prof. Dr. Kristof Struys (afspraak via secretariaat of via mail kristof.struys@kuleuven.be).

De inschrijvingen lopen van 1 september tot 30 september 2023 (voor de vakken die enkel in het tweede semester gegeven worden, kan je eventueel later inschrijven, ten laatste tegen 30 januari). De lessen beginnen op maandag 25 september 2023.

 

Betaling

 

De inschrijving is definitief na storting van het collegegeld

          per semester uur                                        30 euro

          met als maximum per semester              150 euro

 

Voor studenten en bewoners van het seminarie is het collegegeld

          per semester uur                                        15 euro

          met als maximum per semester                35 euro

 

Rekeningnummer                  BE83 4310 2666 0115

                                                          BIC:   KREDBEBB

                                       

vzw Aartsbisdom Mechelen-Brussel

Johannes XXIII-seminarie

Lemmensberg 1, 3000 Leuven

Met vermelding: fichenummer 7151

 

De betaling van de cursusnota’s is hierin niet begrepen. Dit bedrag wordt geregeld met het secretariaat.

 

Secretariaat en Onthaal

 

De heer Florin Vlad

 

Johannes XXIII-seminarie

Lemmensberg 1, 3000 Leuven

Tel. 016/31 02 00

E-mail: secretariaat.johannes23@proximus.be

 

Het secretariaat is elke werkdag open van 8u30 tot 16u30 (niet op vakantiedagen).