Voor wie?

De cursussen aan het Johannes XXIII-seminarie, die in eerste plaats georganiseerd worden in het kader van de priesteropleiding, staan ook open voor al wie als gelovige of als pastoraal werkende de eigen geloofskennis wil verdiepen en verruimen. Zij volgen dan de lessen als ‘vrij student’. Wel wordt verwacht dat wie de lessen volgt minstens een diploma van secundair onderwijs heeft. Ook van de ‘vrije studenten’ wordt in principe  verwacht dat zij van de gevolgde vakken examen afleggen (uitzonderingen worden in overleg besproken). Wie met vrucht examen van de cursus(sen) heeft afgelegd, ontvangt hiervan een getuigschrift.

De lessen worden gegeven op de weekdagen in het Johannes XXIII-seminarie, Lemmensberg 1, 3000 te Leuven.

Cyclus Propedeuse en filosofie

- Inleiding Oud Testament III – Carine Devogelaere – 2u/3sp

- Inleiding Nieuw Testament III – Hans Vandenholen  – 2u/3sp

- Inleiding liturgie – Steven Wielandts – 4u/6sp
- Inleiding eucharistie – Bart Paepen – 2u/3sp

- Inleiding in de christelijke spiritualiteit – Dirk Boone – 2u/3sp
- Inleiding pastoraal II: visieteksten – Bart Benats – 2u/3sp
- Inleiding lokale en wereldgeschiedenis – Anton Milh – 2u/3sp

- Teksten priesterschap –  Bart Benats – 2u/3sp

- Godsdienstsociologie – Wim Vandewiele – 2u/3sp

- Psychologie en psychotherapie – Patrick Lens – 2u/3sp        

- Literatuur en taalbeschouwing – Hector Foulon – 2u/3sp
- Islam en oosterse godsdiensten – Tim Peeters – 2u/3sp

- Lezing Bijbel – Carine Devogelaere

- Welsprekendheid – Myriam Stinkens

- Inleiding filosofie (eerste jaar) – Jeroen Moens – 4u/6sp
- Politieke filosofie – Dennis Vanden Auweele – 2u/3sp

- Metafysica II – Luc Anckaert – 2u/3sp

- Epistemologie en Wetenschapsfilosofie – Stefaan Cuypers – 2u/3sp

- Wijsgerige stromingen Nieuwste Tijd – Filips Defoort – 2u/3sp

- Wijsgerige stromingen Oudheid – Gerd Van Riel – 2u/3sp
- Wijsgerige ethiek – Luc Anckaert – 4u/6sp
- Wijsgerige kosmologie – Jeroen Moens – 2u/3sp

- Lezing filosofische teksten –  Jeroen Moens – 2u/3sp

- Filosofisch denken over God – Piet Raes – 2u/3sp

- Latijn – Sarah-Immanuel Prové – 4u/6sp

- Methodologie – Kristof Struys – 0,5u/0,5sp

- De seminaristen maken per semester een paper (4sp)  

 

Cyclus Theologie

Dogmatiek

- Fundamentele Theologie – Kristof Struys – 4u/6sp

- Triniteitsleer – Hans Tercic – 4u/6sp

- Lezing Kerkvaders – Bart Benats – 3u/4sp

- Vaticanum II – Bart Benats – 2u/3sp 

Exegese

- Oud Test.: Wijsheid/Psalmen – Etienne Heyse – 4u/6sp

- Nieuw Test.: Synoptici – Filip Noël – 4u/6sp

Moraaltheologie

- Fundamentele moraal – Bart Benats – 3u/4sp

Sacramentenleer en liturgie

- Doopsel en vormsel – Stefaan Franco – 4u/6sp

- Theologie van de Eucharistie – Bart Paepen 2u/3sp

Kerkgeschiedenis

- Kerkgeschiedenis Oudheid – Aäron Vanspauwen – 4u/6sp

Kerkelijk recht

- Kerkelijk Recht Capita Selecta – Tim Peeters – 2u/3sp

Klassieke talen

- Grieks basiscursus – Sarah-Immanuel Prové – 4u/6sp

Paper

- Methodologie – Kristof Struys – 0,5u/0,5sp

- De seminaristen van het derde jaar maken een scriptie (6sp)

 

Inleiding Oud Testament III – Carine Devogelaere

De cursus Inleiding Oud Testament loopt over 3 jaar. Starten kan elk jaar omdat elk deel een afzonderlijk geheel vormt. In deel III komen een aantal grote Bijbelse thema’s en sleutelbegrippen aan bod. Aan de hand van teksten uit verschillende Bijbelboeken krijgen de studenten een beeld van wat bijvoorbeeld het koningschap, het Verbond of broederschap betekende voor het joodse volk en zijn geloof. Met deze achtergrondkennis wordt het Oude Testament toegankelijker gemaakt voor de hedendaagse lezers. Deze kennis helpt ook om het Nieuwe Testament beter te verstaan en daagt uit om deze begrippen te vertalen naar onze cultuur en context vandaag.

 

Inleiding liturgie – Steven Wielandts

Vanuit onze (dagelijkse) ervaring met liturgie gaan we op zoek naar het wezen van de liturgie: Wat? Waarom? Bijbelse, theologische en pastorale inzichten en ook de constitutie ‘Sacrosanctum Concilium’ geven de richting van onze zoektocht aan. Bovendien nemen we ruim de tijd om halt te houden bij de vraag hoe we liturgie vieren: in handelingen en in de tijd. Deze inleidingscursus reikt daartoe ook fundamentele inzichten aan in de ars celebrandi en in het liturgische jaar. Zo ontdekken we de volste rijkdom van het Christusmysterie.

 

Inleiding Eucharistie – Bart Paepen

Vertrekkend van het Romeins Missaal en de inleiding erop, maken we kennis met de orde van dienst van de Eucharistie. Doelstelling is vooral dat de student inzicht krijgt in de opbouw en dynamiek en zo ook de rijke betekenis van de Eucharistie.  

 

Inleiding in de christelijke spiritualiteit – Dirk Boone

Christelijke spiritualiteit heeft steeds te maken met de manier waarop mensen in het spoor van Jezus Christus en geïnspireerd door Gods Geest hun geloof in de levende God beleven en uitdrukken. Christelijke spiritualiteit is van de orde van de ontmoeting en in die zin is ze zo veelvormig en veelkleurig als de liefde zelf. Elke tijd ziet steeds weer mensen opstaan en bewegingen geboren worden die een bijzondere invulling geven aan het avontuur van de Godsontmoeting en daarin voor anderen betrouwbare gidsen en inspiratiebronnen blijken te zijn.

Deze cursus biedt een eerste kennismaking met belangrijke thema’s en personen in de westerse christelijke spiritualiteit.

Hij is opgevat als een historische en literaire inleiding, wat betekent dat er niet alleen aandacht geschonken wordt aan de ontstaansgeschiedenis van bijvoorbeeld het monnikenwezen, maar dat ook teksten uit de geestelijke traditie gelezen en besproken worden.

 

Inleiding pastoraal II: visieteksten – Bart Benats

Als kennismaking met de manier waarop vandaag binnen de Kerk gedacht wordt over de pastorale uitdagingen, lezen we een aantal visieteksten en reflecteren hier samen over. Deze lezing wil ook een aanzet zijn om zich te kunnen situeren binnen beleidsopties die gemaakt worden en tegenover concrete aanpak van evangelisatie, catechese, kerkopbouw en diaconie. Uitgangspunt is het programmatische Evangelii gaudium van paus Franciscus; daarnaast o.a. ook de verklaring van de Belgische bisschoppen Volwassen worden in geloof en andere kerkelijke documenten die een oriëntatie willen bieden voor de hedendaagse pastoraal.

 

Inleiding lokale en wereldgeschiedenis – Anton Milh

Dit vak biedt een inleiding op zowel methode als inhoud van de kerkgeschiedenis. Inzake methode benaderen we vooreerst de kerkgeschiedenis als een discipline op het kruispunt van twee grote wetenschapsdomeinen, namelijk de seculiere geschiedenis en de theologie. Hoe positioneert de kerkgeschiedenis zich tegenover het brede veld van de seculiere historiografie? Welke zijn de gelijkenissen en de verschilpunten? En wat is de plaats van de kerkgeschiedenis binnen de theologie? Hoe verhoudt ze zich tot de andere theologische deeldisciplines? Vervolgens behandelen we ook enkele belangrijke heuristische principes. Inzake de inhoud gaan we in twee tijden te werk. Grote evenementen en evoluties uit de (universele) kerkgeschiedenis worden geïllustreerd aan de hand van voorbeelden uit de lokale context.

 

Teksten priesterschap – Bart Benats

Vanuit een aantal betekenisvolle teksten denken we na en wisselen we uit over priester zijn vandaag, roeping, Jezus navolgen, pastoraal in dienstbaarheid aan de Kerkgemeenschap en aan wie klein, arm of in nood zijn… We lezen Walter Kasper (Dienaar van de vreugde), enkele toespraken en brieven van paus Franciscus en zijn voorgangers, getuigenissen en reflecties van inspirerende figuren.

 

Godsdienstsociologie – Wim Vandewiele

In deze cursus wordt vanuit een sociologische perspectief de Rooms-Katholieke Kerk binnen een postseculiere West-Europese samenlevingscontext verkend. Eerder dan nadruk te leggen op een klassieke en theoretische godsdienstsociologische benadering, vertrekt deze cursus steeds vanuit de dagelijkse actualiteit op het leef- en werkterrein van Kerk en samenleving, alsook met de specifieke aandacht voor recent interdisciplinair onderzoek. Het sociale denken van de Rooms-Katholieke Kerk vormt daarbij de rode draad doorheen deze cursus, dat als referentiekader dient om enerzijds de actuele dynamieken en problemen binnen Kerk en samenleving te analyseren en actiegericht te benaderen, anderzijds om vooraf bepaalde en/of specifieke thema’s uit te diepen (niet-exhaustief): Kerk binnen een postseculier context, Kerk en (super)diversiteit, Kerk als globale netwerkorganisatie, Kerk en vormen van misbruik, ecclesiopreneurship, Kerk en religieus samenleven.   

 

Psychologie en psychotherapie in christelijke context – Patrick Lens

We vertrekken in de cursus vanuit de verschillende mens- en wereldbeelden die onze cultuur hebben beïnvloed: de Griekse filosofie, het christelijke wereldbeeld, de moderniteit. Tegen deze achtergrond schetsen we het ontstaan van de moderne psychologie en de verschillende stromingen. We bekijken twee belangrijke auteurs: Freud en Jung. Dan zullen we kijken naar de grote thema’s van de psychotherapie: ontwikkelingspsychologie, hechtingstheorie, gezinsopstellingen en contextuele therapie, omgaan met emoties (vanuit gestalttherapie), persoonlijkheidsontwikkeling (werken met de onbekende zijde van je persoonlijkheid), psychopathologie, hedendaagse problemen (bv. hooggvoeligheid) thema’s als relaties, vergeving, rouw, schaamte en misbruik. We blijven steeds in dialoog met het christelijke mens- en wereldbeeld. We werken o.a. met het boek Lens, P., De leeuw en het lam, Gent, Carmelitana, 2018.

 

Literatuur en taalbeschouwing – Hector Foulon

De cursus omvat drie componenten. In eerste instantie ondernemen we een verkenningstocht doorheen de boeiende wereld van de literatuur. Wij ontmoeten er schrijvers die je loodsen naar bekende of minder bekende oorden of je introduceren in de binnenwereld van een personage. Zij laten je met hun ogen naar de wereld en het menselijke bestaan kijken. De bedoeling is je literaire horizon te verruimen en je leeslust aan te scherpen. Vervolgens bieden we je een beknopte lijst met gespreksrijpe boeken aan. Elke cursist doorploegt één werk grondig , bundelt zijn reflecties in een portfolio en presenteert het geleverde studiewerk aan de groep.

In Taalbeschouwing willen we focussen op een correct mondeling en schriftelijk taalgebruik.

 

Islam en oosterse godsdiensten – Tim Peeters

De cursus is bedoeld als uitgebreide kennismaking met de geschriften en de tradities van de islam en de oosterse godsdiensten, meer bepaald van het hindoeïsme en het boeddhisme. Wat is hun visie op het goddelijke, op de mens en op de wereld? Welke zijn hun ethische krachtlijnen, hun religieuze feesten en hun rituelen?

 

Inleiding filosofie – Jeroen Moens

Deze jaarcursus geldt als een fundamentele inleiding in de wijsbegeerte. De cursus bestaat uit twee grote delen. In het eerste deel doorlopen de studenten van bij het ontstaan van de wijsbegeerte op een chronologische wijze de groei, crisis en bloei van de wijsbegeerte in de Griekse Oudheid. Specifiek worden de natuurfilosofen, sofisten, Socrates, Plato en Aristoteles behandeld. De band tussen Aristoteles en Thomas van Aquino wordt hierbij in het licht gesteld. We eindigen met enkele nota’s uit de verdere groei van de filosofie in de christelijke middelleeuwen en met een filosofische woordenlijst die de studenten dienen te memoriseren. In het tweede deel wordt het bekende boek van Jostein Gaarder De Wereld van Sofie. Roman over de geschiedenis van de filosofie gelezen. Dit boek geldt als een verfrissende instap in de wereld van de filosofie. De studenten bereiden beurtelings een les voor waarbij specifiek getracht wordt om tot zelfstandig filosoferen te komen.

 

Politieke filosofie – Dennis Vanden Auweele

Politieke filosofie is de wijsgerige studie van alle elementen die betrekking hebben op de organisatie van de samenleving, zoals wetten, openbare instituten en de verhouding tussen alle publieke actoren (zoals religieuze instituten, NGO's, bedrijven, etc.). Deze cursus bestaat uit drie luiken. We beginnen met een inleiding in de politieke filosofie op basis van de tegenstelling tussen een maximale en een minimale staat. In een tweede luik passen we deze tegenstelling toe op een heet hangijzer in de politieke filosofie, namelijk het gebruik van religieuze of ideologische argumenten in het publieke domein. In het derde luik bekijken we het thema van de 'crisis van de democratie' en reflecteren we over de toekomst van de liberale democratie. De evaluatie van deze cursus zal gebeuren op basis van twee korte papers (meer informatie volgt tijdens de colleges).

 

Metafysica II – Luc Ankaert

In het eerste deel van de cursus werd aandacht besteed aan Aristoteles, Thomas en de vroege Heidegger. Het tweede gedeelte is een verdere uitwerking van de metafysische problematiek. Vooral Hegel en de late Heidegger worden besproken. De idealistische Hegel heeft het zijn op een historische en dialectische wijze gedacht. Hiermee bracht hij de filosofie tot een absoluut hoogtepunt. Enkele passages uit de beroemde Vorrede van zijn Fenomenologie worden toegelicht. Tevens reikte dit denkpatroon nieuwe mogelijkheden aan voor de theologie. Na Hegel wordt er ook aandacht gevraagd voor de materialistische dialectiek van Karl Marx. Heidegger heeft in zijn latere denken de voorrang van het werkwoordelijke zijnsgebeuren op de concrete zijnden benadrukt. Ten behoeve van de nieuwe studenten wordt er een korte inleiding gegeven.

 

Epistemologie en Wetenschapsfilosofie – Stefaan Cuypers

Deze cursus geeft een inleiding tot de epistemologie en de filosofie van de wetenschappen. In deel 1 komt de epistemologie (kenleer) aan bod. Na een voorstelling van het klassieke concept van kennis, worden de studenten vertrouwd gemaakt met het funderingsdenken en het coherentisme. Ook wordt er dieper ingegaan op de correspondentie- en coherentietheorie van de waarheid, alsook op het probleem van de Godskennis. In deel 2 verschaft deze cursus inzicht in de centrale concepten en de voornaamste theorieën in de filosofie van de wetenschappen, in het bijzonder van de natuurwetenschappen. Hij behandelt centrale thema’s uit de wetenschapsfilosofie binnen een epistemologisch kader (deel 1 van deze cursus): het inductivisme en het logisch positivisme (Wiener Kreis), het kritisch rationalisme (Karl Popper), de theorie van wetenschappelijke paradigma’s en revoluties (Thomas Kuhn); het onderscheid tussen a posteriori en a priori kennis, absolute en relativistische waarheidsconcepties, de verschuiving van infallibilistische naar fallibilistische rationele rechtvaardiging.

 

Wijsgerige stromingen nieuwste tijd – Filips Defoort

De westerse (continentale) filosofie van de Nieuwe Tijd werd gekenmerkt door een wending naar het subject. Robinson Crusoe was representatief voor het zelfverstaan van het moderne individu als subject van een autonoom denken en handelen dat in zijn zelfontplooiing ook progressief en emancipatorisch zou leiden tot een harmonieuze samenleving. De wijsbegeerte van de Nieuwste Tijd verdisconteert de wending naar het subject van de moderniteit en trekt tegelijk dit mensbeeld fundamenteel in twijfel. Onder meer door de nieuwe (empirische) menswetenschappen is de mens volgens Michel Foucault een transcendentaal-empirisch dubbelwezen geworden. De mens wordt impliciet en expliciet bepaald door onbewuste principes én door structuren waardoor de zelfbepaling van de mens intrinsiek begrensd wordt. Deze eindigheid vormt het hedendaagse uitgangspunt en de horizon van de menselijke existentie, van het menselijke zelfverstaan, van zijn denken en van zijn verhouding tot de wereld. De hedendaagse eindigheidsfilosofie laat tegelijk een hernieuwd transcendentie-verstaan toe. De cursus illustreert de predominante verhouding tussen denken en zijn in de Nieuwste Tijd aan de hand van enkele kenmerkende stromingen, zoals het (fenomenologische) existentialisme en de linguistic turn. Het campus handboek A. Braeckman, Raymaekers B., Van Riel G. Wijsbegeerte Tielt, Lannoo, 2010 vormt daarbij de leidraad. We raadplegen eveneens primaire literatuur. Zodoende ontdekken we dat niet Robinson Crusoe, maar misschien wel Kaspar Hauser instructief en representatief is voor de hedendaagse decentrering van het subject, waarbij de ontredderde mens zichzelf verstaat als geworpen in een eindig bestaan waarin hij zichzelf heeft te bepalen en tegelijk zichzelf nooit ten volle kan bepalen of begrijpen. Doorheen het besef van begrensdheid en eindigheid breekt eveneens de filosofische blik op de oneindigheid mogelijks alweer door. Via kritische lectuur en uitwisseling onderwerpen we deze hedendaagse filosofie en de bijbehorende wijsgerige antropologie aan filosofische reflectie.

 

Wijsgerige stromingen Oudheid – Gerd Van Riel

In dit college volgen we de ontwikkeling van de geschiedenis van de wijsbegeerte in de oudheid, met speciale aandacht voor evoluties in het begrip van mens en wereld, en daarmee samenhangend, een veranderend godsbeeld. Auteurs en stromingen die zullen worden besproken zijn de presocratici, de sofistiek en Socrates, Plat, Aristoteles, het stoicisme en Neoplatonisme. Ook de invloeden van deze wijsgerige stromingen op het ontluikende Christendom komen aan bod.

 

Wijsgerige ethiek – Luc Anckaert

De cursus is historisch-thematisch opgebouwd. Aan de hand van een auteur wordt er telkens een problematiek centraal gesteld die daarna vanuit een ander auteur wordt verrijkt of bevraagd. Centrale problematieken zijn het idee van het goede (Plato vs Arendt), de deugdproblematiek (Aristoteles), de natuurwet (Thomas vs Sartre), deontologische en utilitaristische ethiek (utilitarisme vs Kant), het vraagstuk van het kwaad (bespreking van de Shoah), vrijheid en verantwoordelijkheid (Levinas en Girard), democratie en geweld, het personalisme (met toepassing). Naast de klassiek gedoceerde colleges is er ook enkele plaats voor discussie en persoonlijke opdracht.

 

Wijsgerige kosmologie – Jeroen Moens

Zich verwonderen over de werkelijkheid betekent ook nadenken over de kosmos waarin en de aarde waarop we leven. De voorstellingen die mensen zich in de loop van de eeuwen hebben gemaakt van aarde en kosmos werkten door (en doen dat nog altijd) in het denken, de cultuur en de kunst. In de wereldbeelden die in de loop van de geschiedenis vorm gekregen hebben, toont zich hoe de visie op de kosmos nauw samenhangt met de manier waarop over God en mens gedacht kan worden. De cursus probeert enkele belangrijke stapstenen en krachtlijnen van de filosofische kosmologie te schetsen.

 

Lezing filosofische teksten – Jeroen Moens

De belangrijkste doelstelling van het vak “Lezing van filosofische teksten” is dat de studenten vertrouwen opbouwen in het lezen van filosofische teksten en in staat zijn om er zelfstandig mee aan de slag te gaan. Dat vereist het aanleren van vaardigheden en attitudes die eigen zijn aan wetenschap in het algemeen en filosofie in het bijzonder. De gekozen teksten zijn op verschillende manieren geschikt voor dialoog met theologie en maatschappij.

Als lesmethode wordt gekozen voor een interactief college, waarbij in groep teksten worden doorgenomen en besproken. Daarnaast wordt ook verwacht dat de studenten tegen elk college de tekst voorbereiden. De evaluatievorm wordt een combinatie van permanente evaluatie en een eindexamen.

 

Filosofisch denken over God – Piet Raes

Het vak Geloof op zoek naar rede of Filosofisch denken over God gaat op zoek naar de redelijkheid van het christelijke geloof. Het wil langs filosofische weg argumenten aandragen waarom het redelijk is om te geloven. Het is een geargumenteerde uitnodiging om het geloof te overdenken. Op die manier reikt het studenten ook inzichten en taal aan om met andersgelovigen en niet-gelovigen in dialoog te gaan over de zin van het godsgeloof. In het vak komen aan bod: de verhouding tussen geloof en rede, de zin van godsbewijzen, het vraagstuk van de theodicee. De rode draad doorheen dit alles is de encycliek Fides et Ratio (1998).

 

Latijn – Sarah-Immanuel Prové

In deze cursus worden de beginselen van het kerkelijk Latijn aangeleerd en ingeoefend. Tijdens de lessen leren we het Latijn correct uitspreken, bestuderen we de belangrijkste grammaticale fenomenen en maken we hierop ook telkens een aantal oefeningen. Van de studenten wordt verwacht dat zij wekelijks de geziene stof en een gedeelte van het aangeboden basisvocabularium instuderen. Zo komen we al gauw tot de ontleding van een aantal eenvoudige Latijnse gebeden, liederen en teksten. Het is de bedoeling de studenten in staat te stellen aan de hand van enkele basishulpmiddelen zelf een nieuwe tekst te ontsluiten.

 

Methodologie – Kristof Struys

Het gebruik van bibliotheek en naslagwerken, de lectuur van teksten, de samenstelling van een bibliografie en de redactie van een eigen tekst: dat zijn de basiselementen die in dit eerste deel van het seminarie methodologie ingeoefend worden. Wij volgen hier de algemene en typografische richtlijnen zoals die aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen worden gehanteerd: www.theo.kuleuven.be/nl/studenten/richtlijnen.  

 

Fundamentele Theologie – Kristof Struys

In deze cursus beogen wij de fundamenten van de theologie bloot te leggen: wij denken na over de betekenis van fundamenteel theologische begrippen als geloof, ervaring, openbaring en traditie. De heilshistorische en incarnatorische grondstructuur van het Bijbels geloof vraagt daarbij een specifieke aandacht voor de historisch-contextuele ontwikkeling van deze begrippen, alsook voor hun onderlinge verhouding: wij denken na over de verhouding tussen traditie en ervaring, waarheid en geschiedenis, openbaring en dogma, geloof en rede. Bij dit alles willen wij bewust uitgaan van de concrete inhoud van het Bijbels geloof. Wij bekijken hoe de genoemde begrippen ook in de hedendaagse theologie en theologische discussies kunnen doorwerken. De methode die we hanteren is hoorcollege en lezing van kerkelijke en theologische teksten.

 

Triniteitsleer – Hans Tercic

In de cursus zal worden toegelicht hoe de belijdenis van de drie-ene God de voltooide monotheïstische belijdenis vormt. Behandeld zal worden de problematiek van eenheid en veelheid, de godsvraag in het licht van filosofie, religies en cultuur, het eigene van Israëls Godsgeloof, Jezus Christus als de openbaring van Vader en Geest en omgekeerd. Vervolgens zullen de schriftuurlijke gegevens behandeld worden, dit uitmondend in een dogma-historisch overzicht waarbij telkens aandacht geschonken wordt aan de liturgie als bron van theologie. Het geheel wordt afgesloten met een beschouwing van de antropologische consequenties van een trinitair Godsgeloof.

 

Lezing kerkvaders – Bart Benats

Omwille van hun grote betekenis voor de christelijke geloofsgemeenschap die ze mee vorm gegeven hebben, worden gezagvolle figuren uit de eerste acht eeuwen ‘kerkvaders’ genoemd. Vooral door het lezen van een aantal van hun teksten willen we voeling krijgen met wat ze verhelderen zowel over de ‘inhoud’ van ons geloof, als over het ‘nieuwe leven’ dat christenen ontvangen hebben. Bovendien komen we via hun leven en geschriften veel te weten over Kerk zijn in een context die – ook toen – vaak niet zomaar mee was met een doorleefd geloof. Bijzondere aandacht zal gaan naar de kerkvaders vóór Nicea (met Ignatius van Antiochië, Justinus, Ireneüs van Lyon, Tertullianus, Cyprianus  en Origenes), zonder een meer summiere kennismaking met teksten van de latere periode te veronachtzamen. In het kader van deze cursus maken we ook kennis met de apocriefe christelijke literatuur: vanuit de lezing van aantal van deze teksten (Thomasevangelie, het Evangelie van de Waarheid en het proto-evangelie van Jacobus) situeren we dit type geschriften en bieden een aantal sleutels om hen niet oneigenlijk te interpreteren.

 

Vaticanum II – Bart Benats

In heel wat reflectie vormen de teksten van het tweede Vaticaans Concilie een referentiepunt. Naast een inzicht in het verloop en in de werkwijze van het Concilie, zullen we in deze cursus vooral een aantal toespraken en documenten die cruciaal zijn voor het verstaan van Vaticanum II samen doorlezen. Bedoeling is zich de erfenis van het Concilie meer eigen te maken, inzicht te krijgen in de aangereikte visie en vandaaruit ook te reflecteren rond de huidige uitdagingen in Kerk en samenleving.

 

Exegese OT: Wijsheid/Psalmen – Etienne Heyse

Het eerste deel van de cursus besteedt aandacht aan het boek Psalmen, het gebedenboek van het oude Israël, van Jezus en zijn leerlingen, van Joden en christenen tot op vandaag. We benaderen in eerste instantie het boek in zijn geheel: zijn opbouw, de ordening van de psalmen, de afzonderlijke verzamelingen. We bestuderen tevens de literaire kenmerken van de psalmen. Ook enkele algemene thema’s komen aan bod: het heil van God,  de ervaring van God, het koningschap van God, vloek en geweld, enz. Het eerste deel wordt afgesloten met de bespreking van enkele afzonderlijke psalmen.

In een tweede deel behandelen we de Bijbelboeken die behoren tot de Wijsheidsliteratuur van het oude Israël: Spreuken, Job, Prediker, Wijsheid en Wijsheid van Jezus Sirach. Ook hier wordt aandacht besteed aan de opbouw en de inhoud van de boeken.

 

Exegese NT: synoptici – Filip Noël

De cursus behandelt de synoptische evangeliën als afzonderlijke geschriften en de synoptische traditie als zodanig.

In het eerste deel worden de evangeliën van Matteüs, Marcus en Lucas voorgesteld als redactioneel-theologische geschriften. Hun auteur, ontstaansgeschiedenis, literaire structuur en theologische aandachtspunten worden besproken, alsook worden enkele teksten geanalyseerd die kenmerkend zijn voor de taal, stijl en theologie van de auteur. Ook de spreukenbron Q krijgt aandacht.

In het tweede deel wordt de rijkdom van de synoptische traditie voorgesteld aan de hand van voorbeeldteksten. Naargelang de mogelijkheden worden volgende themata behandeld: de kindsheidsverhalen, Jezus’ doopsel en bekoringen, de wonderverhalen, de programmatische redevoering van Jezus, de evangelische wonderverhalen, de parabels, passieverhaal en verrijzenistraditie.

 

Fundamentele moraaltheologie – Bart Benats

Fundamentele moraaltheologie wil een reflectie bieden rond het menselijk handelen en datgene waardoor het zich laat leiden. Focus daarbij is de eigenheid van een christelijke ethiek, zoals die groeit vanuit de theologische en spirituele wortels van waaruit christenen persoonlijk en als Kerkgemeenschap leven. Vanzelfsprekend kan dat niet zonder de uitdagingen op te nemen die vanuit de hedendaagse context zowel de praktische mogelijkheden als het denken tekenen. Een eerste deel biedt een bijbels, christologisch en antropologisch referentiekader. In een tweede deel diepen we de historische ontwikkeling van het moraaltheologisch denken uit. In een derde deel laten we ons inspireren door de benadering van Stanley Hauerwas. Tenslotte willen we ingaan op uitdagingen voor het moraaltheologisch denken vandaag, met spanningsvelden als normen en barmhartigheid, autonomie en heteronomie, universaliteit en particulariteit, traditie en ontwikkeling, natuurwet en persoonlijk geweten, …

 

Doopsel en vormsel – Stefaan Franco

In deze cursus komen twee van de drie sacramenten van de christelijke initiatie aan bod: het doopsel en het vormsel. Wat het doopsel betreft onderzoeken we de Bijbelse achtergrond, de ontwikkeling van de dooptheologie en -liturgie in de eerste eeuwen, de latere evolutie alsook de problematiek van het kinderdoopsel. Tot slot gaan we in op de vernieuwde dienstboeken voor de doopselliturgie. In de capita selecta komt o.a. de vraag naar het doopsel in crisissituaties aan bod.

De studie van het vormsel vangen we aan met een studie van de nieuwtestamentische getuigenissen over de ‘uitstorting van de heilige Geest’. We gaan in op de geschiedenis van het vormsel en bestuderen de theologie van het vormsel, vooral vanuit de krachtlijnen van Vaticanum II. Als afronding komt de liturgie van het vormsel aan bod.

 

Theologie van de Eucharistie – Bart Paepen

In deze cursus vertrekken we van een studie van de Bijbelse getuigenissen, de theologische aanzetten die daarin te vinden zijn en van de joodse wortels. Vervolgens behandelt de cursus de ontwikkelingen in het denken rond de Eucharistie, vanaf de patristiek tot de vernieuwing van Vaticanum II. Speciale aandacht gaat naar de studie van het eucharistisch hooggebed. Tenslotte volgt ook hier een kijk op de concrete liturgische vormgeving en enkele pastorale vraagstukken.

 

Kerkgeschiedenis: Oudheid – Aäron Vanspauwen

In deze cursus maken we kennis met de christelijke auteurs uit de eerste eeuwen van de kerkgeschiedenis die als de kerkvaders bekendstaan. Door de inhoud en de diepgang van hun geschriften, hun inzet voor de kerkgemeenschap en hun levensgetuigenis hebben ze de basis gelegd voor de verdere ontwikkeling van de Kerk en het theologische en spirituele denken. Omdat zij nog behoorden tot de ‘Ongedeelde Kerk’, zijn zij ook oecumenisch van belang. Velen van hen gingen bovendien het gesprek aan met hun culturele context, en bieden zo de eerste voorbeelden van inculturatietheologie. De kerkvaders waren betrokken op alle aspecten van het kerkelijke leven van de oudheid. Dit brede kerkelijke leven komt eveneens aan bod in de cursus. De kerkvaders schreven in het Latijn of het Grieks, maar in de cursus doen we een beroep op betrouwbare Nederlandse vertalingen.

 

Kerkelijk Recht Capita Selecta – Tim Peeters

In deze cursus zoomen we in op een aantal zorgvuldig geselecteerde items uit de Codex, m.n. op een aantal kerkjuridische grondbegrippen en principes, op de voorschriften inzake de priesteropleiding en de vorming van religieuzen, op de voorschriften inzake de goedkeuring van liturgische boeken, verkondiging, homilie, catechese en onderwijs, en op de territoriale structuur van parochies en de ambten van pastoors, onderpastoors, dekens en parochieassistenten.

 

Grieks basiscursus – Sarah-Immanuel Prové

In deze cursus worden het Griekse alfabet en de beginselen van het Nieuwtestamentisch Grieks aangeleerd en ingeoefend. Tijdens de lessen leren we het Grieks correct schrijven en uitspreken, bestuderen we de belangrijkste grammaticale fenomenen en maken we hierop ook telkens enkele oefeningen. Van de studenten wordt verwacht dat zij wekelijks de geziene stof en het basisvocabularium per thema instuderen en de opgegeven oefeningen schriftelijk maken. Het is de bedoeling de studenten in staat te stellen aan de hand van enkele hulpmiddelen zowel geziene alsook reeds enkele nieuwe zinnen zelf te ontleden en te vertalen en hen aldus klaar te stomen voor de cursus Nieuwtestamentisch Grieks: lezing van teksten.

 

september

23               vr                openingsviering seminariejaar (18.00u)

26               ma              begin lessen eerste semester

oktober
31               ma              vrije dag    

November

1                 di                Allerheiligen

11               vr                vrije dag

december/januari

23-8/1       vr-zo           laatste lesdag – Kerstvakantie na laatst

colleges

januari/februari

9-27           ma-vr         blok en examens eerste semester

februari

13               ma              begin lessen tweede semester

Maart/april

31-16/4     vr-zo           Paasvakantie 

mei

17-21         wo-zo         Hemelvaart (weekend)
26              vr                Laatste lesdag    

29               ma              Pinkstermaandag (vrij)

Mei/juni

30-21/6     di-wo          blok en examens tweede semester

22               do               deliberatie (18.00u) – vespers (19.00u) en
                              barbecue

23               vr                zomervakantie (na middagmaal)

september

22               vr                openingsviering seminariejaar (18.00u)

 

 

Waar?

De lessen hebben plaats in het Johannes XXIII-seminarie te Leuven.

Het Johannes XXIII-seminarie ligt tussen het UZ-Gasthuisberg en het

Lemmensinstituut.

 

Wegbeschrijving:

 

Auto:  E 314 (A2), afrit UZ-Gasthuisberg nemen (volg de pijlen naar 

            het Lemmensinstituut)

 

Trein: tot Leuven, dan de bus richting UZ-Gasthuisberg: halte

            Lemmensinstituut.

 

Bus:  -vanuit O.L.V.- Tielt en Aarschot: halte Lemmensinstituut of

            UZ- Gasthuisberg.

         -vanuit Kortenberg en Brussel-Noord: halte Brusselsepoort.

         -vanuit Kraainem en Tervuren: halte Lemmensinstituut

 

Inschrijvingen en info:

 

Voor meer info en inschrijvingen kan je contact opnemen met het secretariaat. Elke aanvraag tot inschrijving door nieuwe cursisten dient  vooraf persoonlijk goedgekeurd te worden door de president, prof. Kristof Struys (afspraak voor een persoonlijk contact via telefoon of mailadres: kristof.struys@kuleuven.be)

De inschrijvingen lopen van 1 september tot 30 september 2022 (voor de vakken die enkel in het tweede semester gegeven worden, kan je eventueel later inschrijven, ten laatste tegen 15 januari). De lessen beginnen op maandag 26 september 2022.

 

Betaling

 

De inschrijving is definitief na storting van het collegegeld

          per semester uur                                      30 euro

          met als maximum per semester            150 euro

Voor studenten en bewoners van het seminarie is het collegegeld

          per semester uur                                      15 euro

          met als maximum per semester             35 euro

 

Rekeningnummer                  BE83 4310 2666 0115

                                                          BIC:   KREDBEBB

                                       

vzw Aartsbisdom Mechelen-Brussel

Johannes XXIII-seminarie

Lemmensberg 1, 3000 Leuven

Met vermelding: fichenummer 7151

De betaling van de cursusnota’s is hierin niet begrepen. Dit bedrag wordt geregeld met het secretariaat.

 

Secretariaat en onthaal

 

Florin Vlad

 

Johannes XXIII-seminarie

Lemmensberg 1, 3000 Leuven

Tel. 016/31 02 00

E-mail: secretariaat.johannes23@proximus.be

 

Het secretariaat is elke werkdag open van 08u30 tot 16u30 (niet op vakantiedagen).