kerknet

 

De cursussen aan het Johannes XXIII-seminarie, die in eerste plaats georganiseerd worden in het kader van de priesteropleiding, staan ook open voor al wie als gelovige of als pastoraal werkende de eigen geloofskennis wil verdiepen en verruimen. Zij volgen dan de lessen als ‘vrij student’. Wel wordt verwacht dat wie de lessen volgt minstens een diploma van secundair onderwijs heeft. Ook van de ‘vrije studenten’ wordt in principe  verwacht dat zij van de gevolgde vakken examen afleggen (uitzonderingen worden in overleg besproken). Wie met vrucht examen van de cursus(sen) heeft afgelegd, ontvangt hiervan een getuigschrift. De lessen worden gegeven op de weekdagen in het Johannes XXIII-seminarie, Lemmensberg 1, 3000 te Leuven.

 

 

In de eerste cyclus van de priesteropleiding staan vakken op het programma uit drie verschillende domeinen: (i) een propedeutisch programma gericht op de verdieping van het christelijke geloof, (ii) een filosofisch programma en (iii) een programma reflectie op christendom, mens en maatschappij. Daarnaast zijn er nog een paar praktische vakken die enkel voor de seminaristen bestemd zijn.

 

 

- Inleiding OT II – Carine Devogelaere – 2u/3sp

- Inleiding NT – Hans Vandenholen – 2u/3sp

- Lezing Bijbel – Carine Devogelaere – 4u/5sp

- Inleiding liturgie  – Steven Wielandts – 4u/5sp 

- Inleiding spiritualiteit algemeen – Filip Hacour – 2u/3sp

- Inleiding eucharistie – Bart Paepen – 2u/3sp

- Inleiding tot het spirituele leven – Walter Ceyssens S.J. –  1u

- Inleiding lokale en wereldgeschiedenis – Filip Hacour –  4u/5sp

- Literatuur en poëzie – Hector Foulon – 2u/3sp 

- Inleiding pastoraal: visieteksten – Bart Benats –  2u/3sp

- Inleiding Catechismus – Sarah-Immanuel Prové –  2u/3sp

- Literatuur priesterschap – Bart Benats – 2u/3sp

- Islam en oosterse godsdiensten – Tim Peeters – 2u/3sp

- Kerk- en Godsdienstsociologie – Wim Vandewiele –  2u/3sp  

- Godsdienstpsychologie – Jozef Corveleyn –  2u/3sp

- Politieke en maatsch. vraagstukken – M. Van de Voorde – 2u/3sp

- Welsprekendheid – Myriam Stinkens 

 

 

- Inleiding filosofie (seminaristen eerste jaar) – Filip Hacour – 4u/5sp

- Metafysica II – Luc Anckaert – 2u/3sp

- Lezing filosofische teksten – Nele Van Bastelaer – 2u/3sp

- Wetenschapsfilosofie  – Stefaan Cuypers – 1u/2sp 

- Wijsgerige stromingen Oudheid – Gerd Van Riel – 2u/3sp

- Wijsgerige stromingen Nieuwste Tijd – Filips Defoort – 2u/3sp 

- Wijsgerige ethiek – Luc Anckaert – 4u/5sp

- Wijsgerige kosmologie – Jeroen Moens -2u/3sp

- Filosofisch denken over God – Piet Raes – 2u/3sp

 

 

- Latijn – Sarah-Immanuel Prové – 4u/5sp

 

 

- Methodologie – Kristof Struys – 0,5u/0,5sp

- De seminaristen maken per semester een paper (4sp)

 

 

 

In de tweede cyclus van de priesteropleiding worden de vakken van het B-jaar van het theologisch programma gedoceerd. 

 

 

- Genade en eschatologie – Kristof Struys – 3u/4sp

- Mariologie – Hans Tercic – 2u/3sp 

- Scheppingsleer – Hans Tercic – 2u/3sp

- Vaticanum II – Bart Benats – 2u/3sp

- Theologie niet-christelijke godsdiensten – Stefaan Franco – 2u/4sp

 

 

- Pentateuch – Etienne Heyse – 4u/5sp

- Paulus – Hans Vandenholen – 4u/5sp

- Handelingen – Valérie Kabergs -2u/3sp

 

 

- Bio-ethiek – Bert Vanderhaegen – 2u/3sp

- Sociale ethiek en ecologie – Johan Verstraeten – 2u/3sp

 

 

- Fundamentele sacramentologie – Stijn Van den Bossche – 2u/3sp

- Sacrament huwelijk – Stefaan Franco – 2u/3sp

 

 

- Kerkgesch. Middeleeuwen en Nieuwe Tijd – Filip Hacour – 4u/5sp

 

 

- Kerkelijk Recht - Volk Gods – Tim Peeters – 2u/3sp

 

 

 

- Missionaire pastoraal – Bart Benats – 2u/3sp 

 

 

- Geestelijke schrijvers I – Bart Benats – 2 sem. u.

 

 

- Grieks – Sarah Immanuel Prové – 4u/5sp

 

 

- Methodologie – Kristof Struys – 0.5u/0.5sp

- De seminaristen maken een paper per jaar (6sp)

 

 

 

 

 

 

Deze cursus is opgevat als eerste kennismaking met de Bijbel en meer specifiek met het Oude Testament. Dit jaar wordt deel II gedoceerd en ligt de nadruk op een aantal hermeneutische principes en exegetische benaderingen. Vervolgens komen alle boeken van het OT aan bod met een korte samenvatting van hun inhoud en met de vermelding van bekende passages en/of belangrijke thema’s.

Tijdens het tweede lesuur wordt telkens een passage uit het OT gelezen en becommentarieerd. Bij deze leesteksten worden enkele exegetische methodes geïllustreerd en komen sleutelbegrippen uit het OT aan bod.

 

 

In een eerste hoofdstuk van de cursus behandelen we de historische en sociaal-culturele achtergronden van het Nieuwe Testament. Vervolgens wordt stilgestaan bij het ontstaan en de evolutie van de Jezustraditie, en de verschillende literaire genres waaruit het Nieuwe Testament bestaat. Als leidraad bij de lessen wordt gebruikt: F. Van Segbroeck, Het Nieuwe Testament leren lezen. Achtergronden – Methoden – Hulpmiddelen, Leuven, VBS-Acco, 5de verm. druk 2004, 231 p.

 

 

De Bijbel leren kennen door hem te lezen.

Opzet is om de inhoud van de Bijbel te leren kennen door er grote delen van te lezen. Vooraf wordt een korte inleiding gegeven en na de lectuur is een groepsgesprek voorzien over de inhoud.

Van de studenten wordt verwacht dat zij het opgegeven deel minstens tweemaal gelezen hebben vooraf. Tijdens het groepsgesprek is er tijd voor vragen maar ook om de inhoud te verbinden met hedendaagse situaties en ervaringen. Genesis 1-25; Genesis 26-50; Exodus 1-31; Deuteronomium 1-34; Rechters 1-21; Ruth en Tobit; 1 Samuël 1-3; 2 Samuël 1-24; 1 Koningen 1-22; 2 Koningen 1-25; Ezra 1-10 en Nehemia 1-13; Judith en Ester; Job 1-42; Spreuken 1-9 en 22,17-31; Prediker en Hooglied; Wijsheid 1-11 en Wijsheid van Jezus Sirach 44-51; Jesaja 1-25; Jeremia 1-25; Daniël 1-14; Hosea, Joël en Jona; Marcus 1-16; Johannes 1-14; Handelingen 1-19; 1 Korintiërs 1-16 en Galaten; Filemon, 1,2 en 3 Johannes, Apocalyps 1-12 en 21-22.

 

 

Wat is liturgie? Waarom vieren we liturgie? Hoe vieren we liturgie? Deze nieuwsgierigheden leiden ons doorheen deze inleidende cursus. Het boek van Paul De Clecrk, De liturgie begrijpen (Leuven, 2010) neemt ons bij de hand. We lezen en bespreken enkele hoofdstukken in dit boek en maken er vanuit persoonlijke ervaring en gedachtewisseling aanvullende kanttekeningen bij. Gaandeweg ontdekken we de verschillende elementen die wezenlijk tot de liturgie behoren. Besluitend lezen en begrijpen we de inleiding van de constitutie ‘Sacroscantum Concilium’ waarin het Tweede Vaticaanse Concilie de wezenstrekken van de liturgie duidelijk aangeven.

 ‘Alles heeft zijn tijd’, zegt de Bijbelse wijsheid en dat geldt zeker ook voor de liturgie. Deze inleidende cursus wil kennismaken met de liturgische tijd. Niet alleen verkennen we de veelzijdig rijke betekenis van de zondag, als dag van de Heer, maar we gaan tevens op zoek naar de ‘kleur’ van de liturgische feesten en sterke tijden doorheen het liturgisch jaar. Zo ontdekken we de volste rijkdom van het Christusmysterie.

 

 

Christelijk leven is het verlangen om voortdurend te groeien in verbondenheid met God en met elkaar. Christelijk leven of spiritueel-gelovig leven moet geoefend worden. Deze ‘oefening’ in ten diepste de kunst van het mens-zijn. Hoe kan ik groeien in christelijk leven? Wanneer en waar oefen en groei ik het best in deze kunst? Als cursusmateriaal nemen we deel IV 'het christelijk gebed' uit de Katechismus van de Katholieke Kerk. De studenten lezen eveneens de autobiografie van de heilige Theresia van Lisieux.   

 

 

 

Vertrekkend van het Romeins Missaal en de inleiding erop, maken we kennis met de orde van dienst van de Eucharistie. Doelstelling is vooral dat de student inzicht krijgt in de opbouw en dynamiek en zo ook de rijke betekenis van de Eucharistie. 

 

 

Dit traject beoogt een groeiproces waarin de aspirant zijn relatie tot God enerzijds en alle dimensies van het eigen leven anderzijds meer en meer met elkaar verbindt. Een andere doelstelling is dat de aspirant een grotere helderheid verwerft aangaande zijn roeping. We willen dit doen door een soliede basis te leggen voor een vruchtbaar gebedsleven.

We beginnen met vier inleidende sessies rond gebed (getijdengebed; lectio divina; bidden met de Schrift en met het leven); het hoe en waarom van geestelijke begeleiding; het schrijven van een geestelijk dagboek; mogelijke groeikansen en obstakels voor het gebedsleven.

Hierna volgt een persoonlijk begeleid traject van gebed en reflectie, geïnspireerd door de Geestelijke Oefeningen van Ignatius van Loyola. Dit traject zal gedurende de rest van het seminariejaar lopen, met dagelijks gebed en wekelijkse geestelijke begeleiding.  

Aan het einde van het jaar zal de aspirant een reflectieverslag schrijven dat in het forum externum gebracht wordt. Na het vruchtbaar doorlopen van dit traject en van het propedeutische jaar in het algemeen zal aan de aspirant gevraagd worden tijdens de maand juli een persoonlijke stille retraite te doen, bij voorkeur in de Oude Abdij van Drongen. 

 

 

In een eerste fase richten we onze blik breed en wereldwijd op het ontstaan en de historische ontwikkeling van het christendom. Als leidraad volgen we het boek 'Heerschappij. Hoe het christendom het Westen vormde' (Uitgeverij Athenaeum - Polak & Van Gennep, Amsterdam, 2020) van de Engelse historicus Tom Holland. In een tweede fase zoomen we in op de lokale kerkgeschiedenis van ons land en eigen streek. De studenten worden uitgedaagd om hedendaagse ontwikkelingen in kerk en geloof - zowel op lokaal als op wereldniveau -  te leren begrijpen in de bredere historische context en ruimte.    

 

 

We maken kennis met een aantal reuzen uit de wereldliteratuur. Er wordt ingezoomd op essentiële thema’s van het menselijke bestaan: de levensdrang, de vergankelijkheid , het lot, de angst, schuld en boete, de vriendschap, het verdriet … Literatuur als kunstvorm, maar ook als instrument om de wereld en jezelf beter te begrijpen.

Na de literaire verkenning nodigen we je uit om zelf een boek grondig te analyseren en deze inzichten aan je collega’s voor te stellen. We ondersteunen je bij de mondelinge presentatie.

We ronden de cursus af met de bespreking van enkele poëtische parels. Je ervaringen en reflecties worden gebundeld in een portfolio.

 

 

Als kennismaking met de manier waarop vandaag binnen de Kerk gedacht wordt over de pastorale uitdagingen, lezen we een aantal visieteksten en reflecteren hier samen over. Deze lezing wil ook een aanzet zijn om zich te kunnen situeren binnen beleidsopties die gemaakt worden en tegenover concrete aanpak van evangelisatie, catechese, kerkopbouw en diaconie. Uitgangspunt is het programmatische Evangelii gaudium van paus Franciscus; daarnaast o.a. ook de verklaring van de Belgische bisschoppen Volwassen worden in geloof en de concrete voorstellen in De sacramenten van de christelijke initiatie bij kinderen en jongeren vandaag. Oriëntaties voor een missionaire vernieuwing.

 

 

 

In deze basiscursus maken we kennis met de Katechismus van de Katholieke Kerk, die onder impuls van paus Joannes Paulus II bij het einde van vorige eeuw werd geredigeerd en waarin alle belangrijke punten van ons Rooms-Katholieke geloof werden bijeengebracht en toegelicht. Na een korte historiek, een overzicht van de structuur en een aanwijzing voor gebruik, willen we vooral de geloofsinhoud zelf ontdekken, door lectuur en bespreking van omvattende passages. Van de studenten wordt verwacht dat zij zich actief in de materie verdiepen door wekelijkse lees-, kijk- of zoekopdrachten.

 

 

Vanuit een aantal betekenisvolle teksten denken we na en wisselen we uit over priester zijn vandaag, roeping, Jezus navolgen, pastoraal in dienstbaarheid aan de Kerkgemeenschap en aan wie klein, arm of in nood zijn… We lezen Walter Kasper (Dienaar van de vreugde), enkele toespraken en brieven van paus Franciscus en zijn voorgangers, getuigenissen en reflecties van inspirerende figuren.

 

 

De cursus is bedoeld als uitgebreide kennismaking met de geschriften en de tradities van de islam en de oosterse godsdiensten, meer bepaald van het hindoeïsme en het boeddhisme. Wat is hun visie op het goddelijke, op de mens en op de wereld? Welke zijn hun ethische krachtlijnen, hun religieuze feesten en hun rituelen? 

 

 

In deze cursus wordt vanuit een sociologische perspectief de Rooms-Katholieke Kerk binnen een postseculiere West-Europese samenlevingscontext verkend. Eerder dan nadruk te leggen op een klassieke en theoretische godsdienstsociologische benadering, vertrekt deze cursus steeds vanuit de dagelijkse actualiteit op het leef- en werkterrein van Kerk en samenleving, alsook met de specifieke aandacht voor recent interdisciplinair onderzoek. Het sociale denken van de Rooms-Katholieke Kerk vormt daarbij de rode draad doorheen deze cursus, dat als referentiekader dient om enerzijds de actuele dynamieken en problemen binnen Kerk en samenleving te analyseren en actiegericht te benaderen, anderzijds om vooraf bepaalde en/of specifieke thema’s uit te diepen (niet-exhaustief): Kerk binnen een postseculier context, Kerk en (super-)diversiteit, Kerk als globale netwerkorganisatie, Kerk en vormen van misbruik, ecclesiopreneurship, Kerk en religieus samenleven.    

 

 

Deze cursus heeft als doel de deelnemers vertrouwd te maken met enkele basisnoties en –principes van het vakgebied godsdienstpsychologie. Na een (1) inleiding (wat is psychologie, menswetenschappen, wat bestudeert psychologie in de religie?, wat is de houding van de psycholoog ten aanzien van religie?), wordt er eerst stilgestaan bij de (2) algemene methodologie van de psychologische studie van het religieuze fenomeen (het institutionele, groepsaspect; het individuele geloofs- en overtuigingsaspect). Niet alle interessante domeinen van de diverse soorten psychologie die zich inlaten met religie kunnen aan bod komen; bij wijze van voorbeelden zullen we dan stilstaan bij 2 voor latere pastores interessante domeinen : (3) de psychologie van de persoonlijke ontwikkeling en (4) de psychologie van de relationele gehechtheid. Tot slot staan we apart stil bij enkele facetten van de zogenaamde (5) klinische godsdienstpsychologie: wat is normaal tegenover ‘abnormaal’ of ziek gedrag?, voorbeelden van uitzonderlijk religieus gedrag: soms is het ziekelijk (bijvoorbeeld de psychose van Daniel Paul Schreber), soms is het een schitterende vorm van grote creativiteit/generativiteit op religieus gebied (bijvoorbeeld de bijzondere levensloop van Ignatius van Loyola).

 

 

Politieke  filosofie is dat deel van de filosofie dat zich bezighoudt met de vraagstukken van politiek en samenleving en hun samenhang. Politiek ordent de samenleving maar valt er niet mee samen. Politiek is wat de staat toekomt om ervoor te zorgen dat de samenleving (de burgers, hun organisaties en ondernemingen) al de rest zelf kan organiseren en zich vrij kan bewegen. Politiek heeft een dienende functie, vandaar het belang van een stevig gefundeerde democratie. De cursus Politieke en maatschappelijke vraagstukken gaat niet alleen over staat en recht, maar ook over ethiek, mensvisie, samenleven, waarden, deugden, rechten en plichten. De bedoeling is om een overzicht te geven van de grote principes van de democratie, het politieke gebeuren en de impact ervan op het maatschappelijke leven. In die zelfde ruimte van de samenleving beweegt zich ook de Kerk met haar aanbod van zingeving, ontmoeting en diaconie. Dat wil zeggen dat religie en politiek elkaar willens en onwillens ontmoeten.  

 

Inleiding filosofie – Filip Hacour 

 

Deze jaarcursus geldt als een fundamentele inleiding in de wijsbegeerte. De cursus bestaat uit twee grote delen. In het eerste deel doorlopen de studenten van bij het ontstaan van de wijsbegeerte op een chronologische wijze de groei, crisis en bloei van de wijsbegeerte in de Griekse Oudheid. Specifiek worden de natuurfilosofen, sofisten, Socrates, Plato en Aristoteles behandeld. De band tussen Aristoteles en Thomas van Aquino wordt hierbij in het licht gesteld. We eindigen met enkele nota’s uit de verdere groei van de filosofie in de christelijke middelleeuwen en met een filosofische woordenlijst die de studenten dienen te memoriseren. In het tweede deel wordt het bekende boek van Jostein Gaarder De Wereld van Sofie. Roman over de geschiedenis van de filosofie gelezen. Dit boek geldt als een verfrissende instap in de wereld van de filosofie. De studenten bereiden beurtelings een les voor waarbij specifiek getracht wordt om tot zelfstandig filosoferen te komen. 

 

 

In het eerste van de cursus werd aandacht besteed aan Aristoteles, Thomas en de vroege Heidegger. Het tweede gedeelte is een verdere uitwerking van de metafysische problematiek. Vooral Hegel en de late Heidegger worden besproken. De idealistische Hegel heeft het zijn op een historische en dialectische wijze gedacht. Hiermee bracht hij de filosofie tot een absoluut hoogtepunt. Enkele passages uit de beroemde Vorrede van zijn Fenomenologie worden toegelicht. Tevens reikte dit denkpatroon nieuwe mogelijkheden aan voor de theologie. Na Hegel wordt er ook aandacht gevraagd voor de materialistische dialectiek van Karl Marx. Heidegger heeft in zijn latere denken de voorrang van het werkwoordelijke zijnsgebeuren op de concrete zijnden benadrukt. Ten behoeve van de nieuwe studenten wordt er een korte inleiding gegeven. 

 

 

De belangrijkste doelstelling van het vak “Lezing van filosofische teksten” is dat de studenten vertrouwen opbouwen in het lezen van filosofische teksten en in staat zijn om er zelfstandig mee aan de slag te gaan. Dat vereist het aanleren van vaardigheden en attitudes die eigen zijn aan wetenschap in het algemeen en filosofie in het bijzonder. De gekozen teksten zijn op verschillende manieren geschikt voor dialoog met theologie en maatschappij.

Als lesmethode wordt gekozen voor een interactief college, waarbij in groep teksten worden doorgenomen en besproken. Daarnaast wordt ook verwacht dat de studenten tegen elk college de tekst voorbereiden. De evaluatievorm wordt een combinatie van permanente evaluatie en een eindexamen.

 

 

Deze cursus geeft een inleiding tot de filosofie van de wetenschappen. Hij verschaft inzicht in de centrale concepten en de voornaamste theorieën in de filosofie van de wetenschappen, in het bijzonder van de natuurwetenschappen. Hij behandelt centrale thema’s uit de filosofie van de wetenschappen binnen een epistemologisch kader: het inductivisme en het logisch positivisme (Wiener Kreis), het kritisch rationalisme (Karl Popper), de theorie van wetenschappelijke paradigma’s en revoluties (Thomas Kuhn); het onderscheid tussen a posteriori en a priori kennis, absolute en relativistische waarheidsconcepties, de verschuiving van infallibilistische naar fallibilistische rationele rechtvaardiging.

 

 

 

 

In dit college volgen we de ontwikkeling van de geschiedenis van de wijsbegeerte in de oudheid, met speciale aandacht voor evoluties in het begrip van mens en wereld, en daarmee samenhangend, een veranderend godsbeeld. Auteurs en stromingen die zullen worden besproken zijn de presocratici, de sofistiek en Socrates, Plat, Aristoteles, het stoicisme en Neoplatonisme. Ook de invloeden van deze wijsgerige stromingen op het ontluikende Christendom komen aan bod.

 

 

De westerse (continentale) filosofie van de Nieuwe Tijd werd gekenmerkt door een wending naar het subject. Robinson Crusoe was representatief voor het zelfverstaan van het moderne individu als subject van een autonoom denken en handelen dat in zijn zelfontplooiing ook progressief en emancipatorisch zou leiden tot een harmonieuze samenleving. De wijsbegeerte van de Nieuwste Tijd verdisconteert de wending naar het subject van de moderniteit en trekt tegelijk dit mensbeeld fundamenteel in twijfel. Onder meer door de nieuwe (empirische) menswetenschappen is de mens volgens Michel Foucault een transcendentaal-empirisch dubbelwezen geworden. De mens wordt impliciet en expliciet bepaald door onbewuste principes én door structuren, waardoor de zelfbepaling van de mens intrinsiek begrensd wordt. Deze eindigheid vormt het hedendaagse uitgangspunt en de horizon van de menselijke existentie, van het menselijke zelfverstaan, van zijn denken en van zijn verhouding tot de wereld. De cursus illustreert de predominante verhouding tussen denken en zijn in de Nieuwste Tijd aan de hand van enkele kenmerkende stromingen, zoals het (fenomenologische) existentialisme en de linguistic turn. Het campus handboek A. Braeckman, Raymaekers B., Van Riel G. Wijsbegeerte Tielt, Lannoo, 2010 vormt daarbij de leidraad. We raadplegen eveneens primaire literatuur. Zodoende ontdekken we dat niet Robinson Crusoe, maar misschien wel Kaspar Hauser instructief en representatief is voor de hedendaagse decentrering van het subject, waarbij de ontredderde mens zichzelf verstaat als geworpen in een eindig bestaan waarin hij zichzelf heeft te bepalen en tegelijk zichzelf nooit ten volle kan bepalen of begrijpen. Door middel van kritische lectuur en uitwisseling onderwerpen we deze hedendaagse filosofie en de bijbehorende wijsgerige antropologie aan filosofische reflectie. 

 

 

De cursus is historisch-thematisch opgebouwd. Aan de hand van een auteur wordt er telkens een problematiek centraal gesteld die daarna vanuit een ander auteur wordt verrijkt of bevraagd. Centrale problematieken zijn het idee van het goede (Plato vs Arendt), de deugdproblematiek (Aristoteles), de natuurwet (Thomas vs Sartre), deontologische en utilitaristische ethiek (utilitarisme vs Kant), het vraagstuk van het kwaad (bespreking van de Shoah), vrijheid en verantwoordelijkheid (Levinas en Girard), democratie en geweld, het personalisme (met toepassing). Naast de klassiek gedoceerde colleges is er ook enkele plaats voor discussie en persoonlijke opdracht.

 

 

Zich verwonderen over de werkelijkheid betekent ook nadenken over de kosmos waarin en de aarde waarop we leven. De voorstellingen die mensen zich in de loop van de eeuwen hebben gemaakt van aarde en kosmos werkten door (en doen dat nog altijd) in het denken, de cultuur en de kunst. In de wereldbeelden die in de loop van de geschiedenis vorm gekregen hebben, toont zich hoe de visie op de kosmos nauw samenhangt met de manier waarop over God en mens gedacht kan worden. De cursus probeert enkele belangrijke stapstenen en krachtlijnen van de filosofische kosmologie te schetsen.

 

 

Het vak Geloof op zoek naar rede of Filosofisch denken over God gaat op zoek naar de redelijkheid van het christelijke geloof. Het wil langs filosofische weg argumenten aandragen waarom het redelijk is om te geloven. Het is een geargumenteerde uitnodiging om het geloof te overdenken. Op die manier reikt het studenten ook inzichten en taal aan om met andersgelovigen en niet-gelovigen in dialoog te gaan over de zin van het godsgeloof. In het vak komen aan bod: de verhouding tussen geloof en rede, de zin van godsbewijzen, het vraagstuk van de theodicee. De rode draad doorheen dit alles is de encycliek Fides et Ratio (1998).

 

 

In deze cursus worden de beginselen van het kerkelijk Latijn aangeleerd en ingeoefend. Tijdens de lessen leren we het Latijn correct uitspreken, bestuderen we de belangrijkste grammaticale fenomenen en maken we hierop ook telkens een aantal oefeningen. Van de studenten wordt verwacht dat zij wekelijks de geziene stof en een gedeelte van het aangeboden basisvocabularium instuderen. Zo komen we al gauw tot de ontleding van een aantal eenvoudige Latijnse gebeden, liederen en teksten. Het is de bedoeling de studenten in staat te stellen aan de hand van enkele basishulpmiddelen zelf een nieuwe tekst te ontsluiten.

 

 

Het gebruik van bibliotheek en naslagwerken, de lectuur van teksten, de samenstelling van een bibliografie en de redactie van een eigen tekst: dat zijn de basiselementen die in dit eerste deel van het seminarie methodologie ingeoefend worden. Wij volgen hier de algemene en typografische richtlijnen zoals die aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen worden gehanteerd: www.theo.kuleuven.be/nl/studenten/richtlijnen.   

 

 

 

 

God deelt zich mee. Hij is gave; Hij is genade. In Jezus Christus heeft Hij zich voorgoed met de mensen verbonden: in hun schepsellijkheid en ondanks hun zondigheid. Christenen weten zich daarmee geroepen om in de kracht van de Geest mee te werken aan een wereld waarin Gods wil werkelijkheid is – en eens komt het rijk van God er in al zijn volheid. Er is toekomst voor de mens en de mensheid. Christenen geloven in een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, in verrijzenis en eeuwig leven. Christenen zijn wezenlijk mensen van hoop.

 

 

Bij het gelovige belijden en beleven van het verlossingswerk van Christus neemt Maria in de katholieke traditie een bijzondere plaats in. Zozeer zelfs dat dit zich articuleerde in afzonderlijke mariale dogmata. Maria hoort dus in het Credo thuis en vraagt daarom om een systematische theologische doordenking: hoe wordt over Maria in de Schrift gesproken, hoe verliep de langzame ontvouwing van de geloofsleer aangaande Maria, wat is de betekenis van de mariale dogmata en hoe verhouden deze zich ten opzichte van de christologie, soteriologie en ecclesiologie? Bij de behandeling van deze vragen zal ook aandacht worden gegeven aan de oecumenische en pastorale dimensies van de mariale aspecten van het christelijk geloof.

 

 

Wie het woord ‘schepping’ in de mond neemt, spreekt daarmee al geloofstaal. Het traktaat Scheppingsleer gaat daarom niet om een met de wetenschap concurrerende alternatieve verklaring voor het ontstaan van de kosmos, maar om het doordenken van hetgeen de kosmos waarin wij leven te denken geeft over God én van wat de zichzelf openbarende God te denken geeft over diezelfde kosmos. Het centrale uitgangspunt zal uiteindelijk de betekenis van de historische Godsopenbaring voor de fundamentele bedoeling én conditie van  wereld, geschiedenis en mens zijn. Het Bijbelse Scheppingsgeloof, de Verbondstheologie, de Christologie en de Eschatologie zullen met elkaar in verband worden gebracht. Het thema van de gebrokenheid van een goede schepping zal de kritische functie van het Scheppingsgeloof ten aanzien van de bestaande wereld nader duiden.

 

 

In heel wat reflectie vormen de teksten van het tweede Vaticaans Concilie een referentiepunt. Naast een inzicht in het verloop en in de werkwijze van het Concilie, zullen we in deze cursus vooral een aantal toespraken en documenten die cruciaal zijn voor het verstaan van Vaticanum II samen doorlezen. Bedoeling is zich de erfenis van het Concilie meer eigen te maken, inzicht te krijgen in de aangereikte visie en vandaaruit ook te reflecteren rond de huidige uitdagingen in Kerk en samenleving.

 

 

Als christen worden we in onze hedendaagse samenleving geconfronteerd met een pluraliteit aan godsdiensten en levensbeschouwingen. Deze vaststelling roept op zijn minst 2 vragen op. Vooreerst: hoe als christen omgaan met de religieuze ander (interreligieuze dialoog)? Verder stelt dit ook vragen aan de eigen christelijke geloofsovertuiging. Christenen belijden immers Jezus Christus als de unieke en universele bemiddelaar van Gods heil. Hoe recht doen aan deze geloofsaffirmatie zonder de kwalijke connotaties van fanatisme, intolerantie en een superioriteitsclaim? In deze cursus gaan we nader in op dit soort vragen. Na een verheldering van de probleemstelling, besteden we uitvoerig aandacht aan Vaticanum II en de leer van de kerk sedertdien. We reflecteren kritisch over de grote paradigma’s (inclusivisme, exclusivisme en pluralisme) die in de theologie worden gehanteerd. Mogelijke capita selecta zijn monotheïsme en geweld, de rol en het belang van godsdienstvrijheid, de bijzondere relatie tot het Jodendom, de mogelijkheden en beperkingen van interreligieuze dialoog etc.

 

 

 

Na een eerste en globale verkenning van de inhoud en de opbouw van de eerste vijf boeken van het Oude Testament (Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium) staat de cursus stil bij de recente en ingrijpende ontwikkelingen in de studie van de vorming en de groei van de Pentateuch. In dit groeiproces hebben de verschillende fasen van de geschiedenis van het oude Israël, niet in het minst de ballingschap, elk hun eigen stempel gedrukt op de totstandkoming van dit deel van de Bijbel. In de 4de eeuw v. Chr. brengt de Pentateuch de verschillende tradities (o.a. over de herkomst van Israël) en de toenmalige uiteenlopende theologische strekkingen (vooral de Priesterlijke en de Deuteronomistische theologie) samen ten behoeve van de wijd verspreide joodse gemeenschappen van Egypte, Samaria, Jeruzalem en Babylon. Aldus brengt de Pentateuch eenheid in de verscheidenheid en wordt hij voor de Joden een ‘draagbaar vaderland’. Centraal in deze boeken staat JHWH die bij monde van Mozes een verbond sluit met zijn volk en die het oproept om te leven volgens de bepalingen van dat verbond. De teksten die in de cursus dieper bestudeerd worden zijn onder meer: het scheppingsgedicht (Gn 1), het offer van Abraham (Gn 22), het verhaal van de doortocht door de Rietzee (Ex 14), de decalogen uit Ex 20 en Dt 5, alsook de verschillende wettencomplexen uit de boeken Exodus, Leviticus en Numeri.

 

 

Paulus’ brieven zijn de oudste geschriften uit het Nieuwe Testament. Over geen enkele figuur uit het vroege christendom zijn we zo goed ingelicht. Paulus verschaft ons informatie uit de eerste hand over zijn eigen leven en over de kleine christengemeenschappen die hij gesticht heeft of bezoekt. Aangevuld met gegevens uit de Handelingen krijgen wij een beeld van zijn geloofsweg en van het leven in de eerste gemeenten. Ofschoon zijn geschriften naar vorm en inhoud echte brieven zijn, bieden zij ons een kijk op de vroegste ontwikkelingen in de theologie.

Een eerste hoofddeel van de cursus behandelt leven en werk van Paulus. De Bijbelse en hellenistische achtergronden worden belicht. Een overzicht van het ‘corpus Paulinum’ wordt geboden. De ankerpunten van Paulus’ theologie worden voorgesteld. Het tweede hoofddeel bestaat uit de exegese van teksten. De Galatenbrief wordt integraal becommentarieerd. Daarnaast worden ‘capita selecta’ uit de Korintische correspondentie en de Filippenzenbrief gelezen.

 

 

In het boek Handelingen leest men over de eerste christenen, die zich in hun doen en laten gedreven voelden door Gods Geest. Ze volbrengen datgene waartoe Jezus hen gezonden heeft. Naast enkele personages met een kleinere rol, komen vooral Petrus en Paulus als hoofdfiguren naar voor. Via verhalen over fragmenten uit hun levensgeschiedenis vernemen we iets over de beloftevolle, maar ook soms moeizame weg die ze in het spoor van Jezus gaan. 

We besteden in deze cursus aandacht aan de historische, literaire en theologische facetten van het boek Handelingen en laten ons verrijken in onze eigen spiritualiteit door enkele aan bod komende thema’s. Wat leren de Handelingen ons over de ambten en praktische organisatie van de vroege kerk? Op welke manier zijn de Handelingen verbonden met andere bijbelse en niet-bijbelse geschriften? Welke bedoeling had Lucas met het neerschrijven van zijn Handelingen en op welke manier verwezenlijkt hij dat doel? Wat betekent het vandaag als de vroege kerk getypeerd werd als een verzameling van ‘mensen van de Weg’?

 

 

Bio-ethiek is een fundamenteel normatieve ‘onderneming’ die zich focust op alle ethische kwesties die voortkomen uit de bio-wetenschappen (‘life sciences’). Bio-ethiek is breder dan medische ethiek. Het bewustzijn groeit immers dat mensen niet kunnen leven zonder een gezonde planeet. Bio-ethiek wordt gekenmerkt door een vorm van moreel redeneren m.b.t. alle ethische kwesties die verband houden met de schepping en de instandhouding van de gezondheid en het tot bloei komen van alle levende wezens in een onderling verbonden en geglobaliseerde wereld met als doel normatieve richting te geven aan het gedrag van mensen en bij te dragen tot het ontwikkelen van beleid op dit vlak. Deze benadering vindt bijvoorbeeld een concrete uitwerking in de ‘integrale ecologie’ van paus Franciscus in de encycliek Laudato Si’ (2015). We leven in een pluralistische en super-diverse samenleving waarbij het niet altijd eenvoudig is om overeenstemming te bereiken over morele kwesties omtrent het begin van het leven, het einde van het leven, het belang van de autonomie, de grenzen van het menselijke handelen. Het overheersende paradigma van de bio-ethiek is seculier. In deze cursus wordt er zowel aandacht besteed aan de zogenaamd seculiere benadering van bio-ethische thema’s als aan de manier waarop de rooms-katholieke kerk met deze problematieken omgaat en haar bijdrage presenteert ten dienste van de kerk en de wereld. 

 

 

In deze cursus wordt een overzicht gegeven van de sociale ethiek in het licht van de sociale leer van de Kerk. Vertrekkend van een overzicht van deze leer en een aantal nuttige interpretatiesleutels zullen achtereenvolgens een aantal kernthema’s worden besproken: de interpretatie van de tekenen des tijds in het licht van het evangelie; menselijke waardigheid en mensenrechten; het algemeen welzijn en  de universele bestemming van de goederen;  rechtvaardigheid en de optie voor de armen; solidariteit en subsidiariteit. Telkens zal ook het verband worden aangetoond met actuele sociale, politieke en economische problemen en de benadering van deze begrippen in de sociale filosofie. Bijzondere aandacht zal worden besteed aan de sociale hoofdstukken van de pastorale constitutie van Vaticanum II, Gaudium et spes, alsook de bijdrage van Paus Franciscus tot de sociale ethiek, in het bijzonder zijn apostolische exhortatie Evangelii gaudium en de encycliek Laudato si’ waarin hij de sociale ethiek verbindt met de ecologische ethiek en pleit voor een integrale ecologie. 

Het is van belang dat de studenten deze twee teksten, alsook het Compendium van de sociale leer van de Kerk aanschaffen. Voor elke les zal een power point presentatie ter beschikking worden gesteld.  

 

 

 

In deze cursus bespreken we niet één of enkele van de zeven sacramenten, maar stellen de vraag hoe je de sacramentele structuur, de uitwisseling tussen het onzichtbare en het zichtbare, kunt denken. Deze vraag heeft niet enkel belang voor de theologie van de sacramenten, maar loopt transversaal doorheen de theologie. Daarom beginnen we met de algemene vraag ‘hoe verschijnt God in de werkelijkheid?’. We bekijken deze vraag eerst structureel in bijbels-theologisch perspectief, vanuit schepping en verlossing, en vervolgens cultureel, in premodern, modern en post-modern perspectief.

In het tweede deel van de cursus komen we dichter bij de sacramenten zelf en de traditionele vragen ‘over de sacramenten in het algemeen’: wat is de relatie tussen symbool en sacrament, hoe bemiddelen de sacramenten Gods genade, wat is hun relatie tot Jezus Christus en de Kerkgemeenschap…? Daarbij komt ook een historisch overzicht over de ontwikkeling van het sacramentsbegrip ter sprake, en we maken we kennis met de pastorale kansen en uitdagingen vandaag bij het denken van het sacrament(ele).

 

 

Het onverdiende geluk te mogen beminnen, bemind te worden en samen zorg te mogen dragen voor nieuw leven, heeft mensen steeds doen vermoeden dat hun liefde het louter menselijke overstijgt. Trouwe liefde en de geboorte van nieuw leven zijn voor christenen altijd ervaringen geweest die hen op het spoor brachten van God. In de kerk spreekt men over het sacrament van het huwelijk: in de menselijke levens- en liefdesgemeenschap tussen man en vrouw herkent de kerk Gods liefde. In de kracht van de heilige Geest wordt het huwelijksverbond een teken van Gods liefdevolle nabijheid. De kerk erkent het huwelijksverbond als een sacrament, als een heilig teken waarin Gods liefde concreet wordt. Het sacrament zuivert, bevestigt en stimuleert het waardevolle dat in elk menselijk huwelijk aanwezig is en verdiept het tot een teken van Gods liefde. In deze cursus bestuderen we het huwelijkssacrament in haar bijbelse, historische, theologische en liturgische ontvouwing.

 

 

In het deel ‘Middeleeuwen’ gaan we na hoe de Kerk na de verdwijning van het West-Romeinse Rijk in 476 haar zending in de nieuwe Germaanse en Slavische wereld heeft voortgezet en een fundamentele bijdrage aan de Europese beschaving van de hoge middeleeuwen heeft geleverd. Het deel ‘Moderne Tijd’ knoopt aan bij de vervalperiode van de late middeleeuwen en geeft vervolgens een beeld van de Kerk in de tijd van de Reformatie en de Contrareformatie, met zowel het geestelijke elan dat deze periode kenmerkte als de blijvende verdeeldheid die de godsdienstoorlogen hebben teweeggebracht. De cursus sluit af met de uitdagingen waarvoor het 18de-eeuwse verlichtingsdenken de Kerk heeft hersteld. In de hele uiteenzetting wordt ook de ontwikkeling van de theologie vervlochten.

 

 

‘Volk Gods’, zo luidt de titel van Boek II van de Codex van Canoniek Recht. Deze titel weerspiegelt de vernieuwde ecclesiologie van het Tweede Vaticaans Concilie, zoals uitgewerkt in Lumen gentium. De Kerk wordt hierbij begrepen als een communio van alle gedoopten, dus zowel van lekengelovigen als van gewijde bedienaars of clerici. 

In een eerste hoofdstuk focussen we op het canoniek statuut van de gedoopten en op hun rechten en plichten in de Kerk. In een tweede hoofdstuk focussen we op gelijkaardige wijze op de clerici. In een derde hoofdstuk behandelen we de hiërarchische indeling van de Rooms-katholieke Kerk, zowel universeel als plaatselijk of diocesaan. In een vierde hoofdstuk belichten we tot slot een aantal items uit de bonte wereld van de religieuze en seculiere instituten en de personele prelaturen. 

 

 

De zending die Jezus aan zijn volgelingen en aan de Kerk geeft moet in elke tijd op een eigen manier invulling krijgen. In een geseculariseerde context waarin mensen op een andere manier betrokken zijn op zingeving en op datgene wat de christelijke geloofsgemeenschap voorstelt, is het een uitdaging wegen en vormen te vinden van getuigenis en initiatie. Vanuit het bewustzijn van de missionaire roeping van de Kerk zoals paus Franciscus die onderlijnt in Evangelii gaudium gaan we in op bestaande visies, initiatieven, trajecten – en dat in dialoog met kerkelijke documenten en met auteurs als Halik, Radcliffe, Theobald en Greshake. 

We willen dicht blijven bij de concrete realiteiten waarmee pastoraal geëngageerden vandaag in aanraking komen. Wanneer we een aantal inzichten verwerven, mogen die hopelijk bijdragen tot een verdere reflectie en praktijk… Aandacht is er in het bijzonder ook voor de focus jongerenpastoraal en gezinspastoraal. 

 

 

In de christelijke traditie hebben velen op een persoonlijke manier vorm gegeven hebben aan hun verbondenheid met God zoals die zich in Jezus Christus en door de Geest heeft laten kennen. Doorheen hun levenswijze en hun geschriften inspireerden ze en brachten vaak een beweging op gang die anderen meenam in het concretiseren van de christelijke roeping. Een aantal van deze figuren willen we beter leren kennen; we gaan in op het eigene van hun spirituele beleving en op de wijze waarop ze doorheen de geschiedenis tot vandaag van betekenis zijn. In de grote veelheid van mogelijke figuren focussen we ons op het getuigenis van de martelaren, de woestijnvaders, Martinus, Benedictus en Franciscus van Assisi.

 

 

In deze cursus worden het Griekse alfabet en de beginselen van het Nieuwtestamentisch Grieks aangeleerd en ingeoefend. Tijdens de lessen leren we het Grieks correct schrijven en uitspreken, bestuderen we de belangrijkste grammaticale fenomenen en maken we hierop ook telkens enkele oefeningen. Van de studenten wordt verwacht dat zij wekelijks de geziene stof en het basisvocabularium per thema instuderen en de opgegeven oefeningen schriftelijk maken. Het is de bedoeling de studenten in staat te stellen aan de hand van enkele hulpmiddelen zowel geziene alsook reeds enkele nieuwe zinnen zelf te ontleden en te vertalen en hen aldus klaar te stomen voor de cursus Nieuwtestamentisch Grieks: lezing van teksten.