22 Januari 2019
Wie vandaag onderwijs organiseert, neemt één van de meest complexe en tegelijk één van de belangrijkste opdrachten in onze samenleving op zich. Het katholiek onderwijs heeft gekozen voor het innoverend model van de katholieke dialoogschool om ons onderwijs op te enten. Een school die vanuit een christelijke inspiratie wil werken, profileert zich bij voorkeur als dialoogschool.
Op het congres ‘Eigentijds Tegendraads’ van 2 juni 2016 heeft de katholieke dialoogschool definitief het broednest van de universiteit verlaten en sloeg ze haar vleugels uit over heel Vlaanderen. Het jong is de eerste keren door de media vaak nogal ‘brutaal uit het nest geworpen’, maar het heeft sterke vleugels, een wendbaar lichaam en een scherpe blik op de toekomst.
Op 22 januari 2019 vindt in de Elisabethzaal in Antwerpen het tweede congres van Katholiek Onderwijs Vlaanderen plaats onder de titel ‘Genereus Ambitieus’.
het christelijk geloof als fundament van de dialoog
Een katholieke dialoogschool wordt uitgedaagd om kleur te bekennen en expliciet voor de katholieke traditie te durven kiezen. Het project van de katholieke dialoogschool vraagt om openlijk te durven uitkomen voor en te communiceren over haar katholieke identiteit zonder dat de school zich terugtrekt op haar eigen (katholieke) schooleiland (monoloogschool). Als katholieke dialoogschool word je ook uitgedaagd om de brug te slaan naar de huidige samenleving en in dialoog te gaan met iedereen die daartoe bereid is. Gastvrijheid voor iedereen en het komen tot een eigen identiteit gaan hand in hand in de katholieke dialoogschool.
De dialoogschool onderscheidt zich van de monoloogschool die haar katholieke identiteit in de verf zet, maar geen oog heeft voor de pluraliteit. Ze onderscheidt zich ook van de kleurrijke school die wel waardering heeft voor de diversiteit, maar ten koste van de eigen identiteit; en van de kleurloze of neutrale school die niet begaan is met levensbeschouwing.
pedagogie van de dialoog
De katholieke dialoogschool plaatst dialoog voorop in haar pedagogisch handelen. Dialoog staat hier niet voor een ‘gezellige babbel’, een vrijblijvend uitwisselen van ideeën, zonder appel of betrokkenheid, zonder risico’s voor de verantwoordelijkheid van de ander. De dialoog in de katholieke dialoogschool vindt plaats op verschillende niveaus tegelijk.
Doorheen de onderlinge dialoog tussen de schoolleden en de dialoog met de hedendaagse context treedt men in dialoog met de katholieke geloofstraditie en met de levende God die voor christenen door de traditie bemiddeld wordt. Ook met de anderschristelijke, seculiere en andersreligieuze visies op mens en wereld gaat men de dialoog (of het gesprek) aan.
Doorheen dat alles treedt men ook in dialoog met zichzelf, wordt men opgeroepen tot authenticiteit, gestimuleerd in de persoonlijke groei en aangespoord tot zorg voor de samenleving en de schepping.
‘Dialoog’ in de katholieke dialoogschool heeft dus een eigen betekenis. Het vertrekt vanuit een eigen katholiek mens- en wereldbeeld en het creëert vandaaruit een heel specifieke pedagogische context.
samen-school-maken
De dialoog beperkt zich in de katholieke dialoogschool niet tot de afgebakende ruimte van het godsdienstonderwijs, maar wordt opengebroken naar de school in haar totaliteit. Het is de verantwoordelijkheid van het katholiek onderwijs om vanuit een gedreven ‘samen-school-maken’ steeds opnieuw en met alle betrokkenen het gesprek aan te gaan over wat de kern van ons onderwijs raakt. Samen school maken veronderstelt het bepalen van strategieën en het nemen van opties op basis van een gemeenschappelijk aanvaard en gedragen referentiekader.
Het project van de katholieke dialoogschool kan immers pas aarden als het niet louter en alleen levensbeschouwelijk, maar in de eerste plaats als een breder pedagogisch vormingsproject ontwikkeld wordt. “Vormingrust kinderen, jongeren en volwassenen toe voor de steeds complexere wereld van vandaag en morgen. Ze leren deze wereld ontdekken en bekwamen zich om met engagement, kritische zin en creativiteit erin aan de slag te gaan.”(visietekst katholieke dialoogschool).
wegwijzers voor vorming
Om deze brede vorming (leren en opvoeden) te realiseren gaan wij, binnen het project van de katholieke dialoogschool, uit van het referentiekader van ‘zeven’ wegwijzers voor vorming, gekozen vanuit een christelijk mens- en wereldbeeld: gastvrijheid, uniciteit in verbondenheid, kwetsbaarheid, schoonheid en verbeelding, rechtvaardigheid, generositeit, duurzaamheid. Scholen zullen vanuit hun traditie en hun opvoedingsproject sommige wegwijzers beklemtonen of andere wegwijzers aanvullend naar voren schuiven.
Deze wegwijzers houden ons de doelen voor ogen voor brede vorming en zitten geïntegreerd in onze leerplannen. Natuurlijk kunnen we veel richtingen uit met deze wegwijzers, dat is ook de bedoeling. Ze zijn breed interpreteerbaar. Maar de vraag die we ons doorheen alles willen stellen is welke kleur en inhoud de Joods-christelijke traditie eraan geeft.
regioavonden voor besturen door het vicariaat onderwijs
Over de katholieke dialoogschool kunnen nog zoveel mooie woorden en boeken geschreven worden: ze moet vooral gebeuren. De katholieke dialoogschool is vooral iets om te doen. Het is een werkwoord, op maat van elke school/scholengemeenschap en dus verschillend van school tot school, aangepast aan de mensen binnen de school. Met zeven regionale avonden² voor alle schoolbesturen willen we duiden hoe we het werken aan de katholieke dialoogschool graag toekomstgericht en professioneel willen aanpakken.
Elke school/scholengemeenschap die zich wil profileren als een katholieke dialoogschool zal worden uitgenodigd om een eigen ‘identiteitsteam’ op te richten. Het is een concrete en haalbare aanbeveling dat een school/scholengemeenschap, binnen haar eigen context en met haar eigen mensen, zich structureert rond een ‘leidende coalitie’, een ‘identiteitsteam’, die het proces van de katholieke dialoogschool in de komende jaren effectief kan sturen en vormgeven.
coördinerend team identiteitsontwikkeling
De identiteit (het geïnspireerd opvoedingsproject), het vak r.-k.- godsdienst en de pastoraal op school maken de levensbeschouwelijke inspiratie van een katholieke dialoogschool concreet waar. Ons opvoedingsproject/vormingsproject is niet neutraal. Het vak rooms-katholieke godsdienst is een verplicht te volgen vak voor alle leerlingen. De pastoraal op school is niet vrijblijvend, is niet louter verbonden aan het vak r.-k. Godsdiensten beoogt ook de personeelsleden als doelgroep. Het coördinerend team identiteitsontwikkeling zal de verantwoordelijkheid dragen om binnen de aanwezige schoolstructuur na te gaan hoe we dit blijvend kunnen realiseren.
website
Tot slot raden wij u aan om ook even de vernieuwde website van het vicariaat onderwijs van het bisdom Brugge te verkennen: https://www.kerknet.be/organisatie/vicariaat-onderwijs-bisdom-brugge
Rik Depré
Identiteitscoördinator vicariaat onderwijs bisdom Brugge
Dit artikel verschijnt in Kerk·in·zicht van 29/08/2018. Voor abonnering kan je terecht op deze pagina van Kerknet: https://www.kerknet.be/bisdom-brugge/artikel/bisdom-brugge-lanceert-nieuw-bisdomblad-kerk%C2%B7%C2%B7zicht