… klinkt het in het lied ‘Door de wereld gaat een woord’, dat we af en toe in de liturgie zingen (maar dat liturgie vieren lijkt ook alweer zo lang geleden…). Het heeft er alle schijn van dat we het op reis gaan in de nabije tijd even mogen vergeten, toch naar verre oorden.
‘Blijf in uw kot’ is dè quote bij uitstek geworden om de voorbije en huidige tijd te omschrijven. “Blijf zoveel mogelijk thuis om het zeer besmettelijke coronavirus geen kans te geven.” Velen van ons hebben hun levensstijl en gewoonten serieus moeten aanpassen om die raad op te volgen. De meesten van ons zijn gewend te gaan en te staan waar en wanneer zij het willen. Die vrijheid inperken zien we als een meer dan ernstige ingreep op onze manier van leven.
Kant
Een bekende filosoof heeft het ons nochtans voorgedaan, zij het op meer vrijwillige basis. Immanuel Kant (1724-1804) bracht heel zijn leven door in zijn geboortestad Königsberg (Kaliningrad), die hij slechts een paar keer kortstondig zou verlaten en dan enkel voor een uitstapje in de onmiddellijke omgeving. Toegegeven, zich bewegen binnen een stad is niet hetzelfde als opgesloten zitten in uw kot. Maar toch, hij bleef grotendeels zijn ganse leven op zijn vaste stek. Immanuel Kant was verzot op het lezen van reisverhalen. Kant reisde om zo te zeggen per boek, rustig gezeten in zijn leunstoel bij de warme haard. Van globetrotters was er in de 18de eeuw nog geen sprake. Alhoewel, in de Renaissancetijd beginnen de grote ontdekkingsreizen. Columbus ‘ontdekte’ Amerika (1492). Vasco de Gama omzeilde de Kaap van de Goede Hoop en vond een weg naar Indië, en in 1519 ondernam Magellaan de eerste wereldreis. Het zijn de gefortuneerde jongelui die vanaf de 18de eeuw voor het eerst beginnen te reizen om te leren en te ontdekken.
Soorten reizen
De dreiging van het coronavirus zal het reizen in de nabije toekomst waarschijnlijk beperken en anders doen verlopen. Er zijn verschillende soorten van reizen: wie in de zuiderse zon wil gaan liggen maakt niet echt een reis, hij laat zich enkel verplaatsen. Hetzelfde geldt voor zakenreizen, over en weer naar New York of naar elders. Hier telt alleen het zakendoen en neemt men de verplaatsing erbij. De ware reis is een geleidelijk, vaak traag, ervaren van de weg, van de streken waar men doorheen trekt, van hun natuurlijke en culturele eigenheden. Wie hem onderneemt, doet kennis en indrukken op en wordt erdoor veranderd. Het vernieuwt zijn kijk op de werkelijkheid.
De reis naar binnen
De langste reis die een mens kan ondernemen is echter geen reis door de geografie van vreemde streken en landen, het is een ontdekkingstocht naar de eigen innerlijkheid. “De langste reis”, schreef voormalig VN-secretaris-generaal Dag Hammarskjöld, “is de reis naar binnen – en dat is geen rondreis. De reis naar binnen is een tocht naar de diepte en daalt steeds verder neer in de verborgen gronden van de geest – als een doortocht. De reiziger-naar-binnen hecht zich aan niets.”
De gelovige reis
De gelovige mens ziet zijn levensreis ook als een reis naar God. Het is een steeds weer op weg gaan, een verlangen om Hem te vinden en je kind van Hem te weten. En op het einde, wanneer de lichaamskrachten het begeven en de levensavond nadert, begint de grote reis waarbij alle andere reizen in vergelijking ermee slechts een vluchtig voorspel zijn. Dan hoopt de Godzoekende mens thuis te komen in een onvoorstelbaar mysterie van liefde dat hem zal blijven dragen en vasthouden. Het is een reis zonder einde die hem voert van verrassing tot verrassing door Gods oneindigheid. De gelovige mens is een eeuwige reiziger.
Gorbatsjov
In een recent uitgezonden tv-documentaire op Canvas kijkt de negentigjarige oud-Sovjet president Gorbatsjov terug op zijn leven. Hij erkent waarin hij gefaald heeft, maar vertolkt ook wat zijn droom blijft. Op het einde van het gesprek neemt hij een korte stilte en citeert dan uit het hoofd een gedicht van Mikhaïl Lermontov (1814-1841), als samenvatting van zijn levensreis. Daarna legt hij zijn brede handen op het bureaublad en zwijgt, ontroerd.
(jh)
