Samenvatting van de tekst
Velen kijken uit naar de levensfase waarin ze niet meer hoeven te werken en spiegelen zich de hemel op aarde voor. Maar tal van lichamelijke ongemakken en beperkingen steken de kop op. Zijn negatieve ervaringen geen deel van het leven? Zijn daar ook geen zinvolle dingen uit te halen? In de christelijke traditie is de woestijnervaring nooit alleen maar de plaats van ontbering, altijd is ze ook de plaats waar je God kan vinden
Een woestijnervaring
De auteur bracht ooit een nacht door bij bedoeïenen in Jordanië. Het werd evenwel geen romantische ervaring, veeleer een beangstigende. De woestijnervaring met onmetelijke leegte, onbegrensde stilte en confrontatie met het absolute niets, roepen bij haar verlatenheid, zinloosheid en zelfconfrontatie op. Wat kunnen woestijnvaders en –moeders uit de vroegchristelijke traditie bezield hebben om daar te gaan leven? Een recent vierdelig Tv-programma van Xavier Taverne over eenzaamheid heeft het clichébeeld doorbroken dat eenzaamheid alleen bij hoogbejaarden zou voorkomen. Ze leeft in alle leeftijdsfasen.
Zinvol leven en zinvol oud worden
Vraag is wat is voor jou zinvol? Teruggetrokken leven of al wat je kan meepikken? Een doel stellen in je leven is belangrijk. Maar het meeste zin halen we uit onze relaties met de andere, de natuur, met wat voor ons heilig is, met God. Kinderen en vrienden zijn daar zeker belangrijk in.
Uitdagingen en spaken in het wiel
Elke levensfase kent haar uitdagingen. Het ouder worden brengt verstilling mee. Een ‘zijn’ dat naar binnen gekeerd is, de balans opmaken van je voorbije leven. Bij fysisch en psychisch lijden kan levensmoeheid optreden. Eenzaamheid weegt en de ervaring van ‘voltooid leven’ brengt in onze cultuur het besef dat niets nog moet en dat men vooral niet wil aftakelen.
Onze genotscultuur heeft het moeilijk om beperkingen te aanvaarden.
Dirk De Wachter benadrukt dat het leven niet alleen maar leuk kan zijn. Waarom vinden velen leven niet meer zinvol in het vooruitzicht van aftakeling van lichamelijke en/of cognitieve functies? En dat waar spiritualiteit zich sterkst ontwikkelt in de late volwassenheid. Moeten we niet op latere leeftijd leren spiritueel te groeien en kan lijden in dit perspectief zinvol zijn doordat het ons uitdaagt om nieuwe zinvolle wegen uit te zoeken?
Perspectief bieden
Het praten over het willen beëindigen van het leven door euthanasie is vooral een taal geworden om spirituele pijn uit te drukken, het controleverlies op zichzelf en de uitzichtloosheid. Op veel wijzen worden deze gevoelens verwoord bij mensen. Belangrijk is het erop in te gaan, ook als we denken machteloos ertegenover te staan. En vooral te leren luisteren naar wat achter die woorden ligt: is het pijn, eenzaamheid, angst? Verbondenheid mogen en kunnen ervaren (door een bezoek b.v.) is de enige manier om perspectief te kunnen zien. Daarbij kan je vooral aandacht hebben voor wat er al aan kracht, hoop en positiviteit bij hen leeft. Op een receptie, zo vertelt de auteur, had zij aandacht voor een geïsoleerde dame tijdens in wie zij heel veel kracht en kwetsbaarheid ontdekte en hoop op God (A-Dieu).
Terug naar de woestijn
Een wat langere tijd in de woestijn geeft je de kans om binnen de eenzaamheid de verbondenheid met God te ervaren. In de leegte krijgt God veel ruimte. De fundamentele eenzaamheid is een vertaling van onze nood aan verbondenheid. Het enig antwoord op levensmoeheid en op de roep van het voltooide leven, is telkens weer verbinden: elkaar opzoeken, telefoneren, beluisteren, mensen betrekken bij… en deze verbondenheid beleven vanuit God.
Guido Debonnet
Zie ook notities A4 , notities A5